Læknablaðið - 01.04.2018, Blaðsíða 12

172 LÆKNAblaðið 2018/104
sykursýkismóttöku á heilsugæslustöð og bera niðurstöður saman
við alþjóðastaðla. Einnig að meta mætingu í sykursýkismóttökuna
rannsóknarárin og notkun á blóðsykurslækkandi lyfjum árið 2015.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin var afturskyggn ferlirannsókn yfir 10 ára tímabil,
þar sem ákveðin líkamleg mæligildi einstaklinga með sykursýki
voru greind og borin saman við alþjóðastaðla. Einnig var tilkoma
fylgikvilla og mæting í sykursýkismóttökuna talin. Ein mæling
var greind hjá hverjum þátttakenda árin 2005, 2010 og 2015, þegar
viðkomandi kom í stóra blóðprufu og með þvagprufu.
Þýðið í rannsókninni voru allir einstaklingar sem skráðir voru
í sykursýkismóttökuna árið 2005, bæði með sykursýki 1 og sykur-
sýki 2. Gögn áranna 2005, 2010 og 2015 voru greind, gögn voru til
um 113 einstaklinga öll rannsóknarárin og eru þeir úrtak rann-
sóknarinnar. Árið 2010 er hópurinn um helmingur skjólstæðinga
móttöku Heilbrigðisstofnunar Suðurnesja (HSS) og árið 2015 er
hann 16,9% af skjólstæðingum móttökunnar.
Heilsugæslustöðin þjónar 25.560 íbúum. Sykursýkismóttakan
samanstendur af þverfaglegu teymi sem starfar í mismunandi
starfshlutfalli við móttökuna. Í teyminu eru innkirtlasérfræðing-
ur, tveir heimilislæknar, tveir hjúkrunarfræðingar, annar með
þriggja ára sérnám í sykursýki, næringarfræðingur og sjúkraliði.
Starfsmenn teymisins hafa verið í 10-40% starfshlutfalli í móttök-
unni en frá því í nóvember 2017 var starfshlutfall annars hjúkr-
unarfræðingsins aukið úr 40% í 80% og annars heimilislæknisins
um einn dag í mánuði. Þegar læknarnir eru í sykursýkismóttök-
unni sinna þeir ekki almennri móttöku. Skjólstæðingar móttök-
unnar voru 810 talsins í lok árs 2017.
Eftirfarandi alþjóðaviðmið voru notuð: HbA1c <7%, blóð-
þrýstingur <130-140/80-90 mmHg miðað við aldur og sjúkrasögu,
blóðfita LDL kólesteról <2,0mmol/L, HDL kólesteról >1,3mmol/L,
þríglýseríð <2,2mmol/L10,15 og líkamsþyngdarstuðull (LÞS) <30 kg/
m2.
Merki um fylgikvilla í nýrum var fundið í þvagprufum. Við-
miðið var microalbumin í þvagi. Merki um truflun í taugakerfi var
sinadráttur, dofi, verkir, ristruflun og skert monofilament-próf.
Merki um truflun í útæðum fóta var fótakuldi, fótapirringur/óeirð
og ef púls var ekki finnanlegur. Gögnin voru fengin úr samskipta-
seðli læknis, heilsugátt og úr sykursýkiseyðublaði í Sögukerfinu.
Mæting í móttökuna var metin eftir fjölda koma í móttökuna, til
næringarfræðings og hversu margir skiluðu sér í árlega blóðprufu.
Gagnaöflun fór fram í gagnagrunni Sögukerfis HSS og úr
gagnagrunni sykursýkismóttöku stofnunarinnar. Þátttakend-
um var gefið þátttökunúmer í Excel-gagnagrunni og voru rann-
sóknarbreytur skráðar í hann.
Rannsóknarbreytur
Breytur í rannsókninni voru: kyn, fæðingarár, tegund sykur-
sýki, greiningarár og lifun. Skráður var dánardagur og merkt
sérstaklega ef dánarorsök var vegna fylgikvilla. Skráð var gildi
blóðþrýstings, blóðfitu, LÞS og mittismáls, einnig sykurbundins
blóðrauða (HbA1c) rannsóknaráranna þriggja. Samantekt var gerð
á notkun blóðsykurslækkandi lyfja árið 2015 og hún borin saman
við HbA1c-gildið.
Tölfræðileg úrvinnsla
Tölfræðiforritð R var notað við úrvinnslu gagna og lýsandi og
greinandi tölfræði til að greina gögnin. Línuleg aðhvarfsgreining
R A N N S Ó K N
Tafla I. Meðaltöl og staðalfrávik (n=113) fyrir HbA1c, LÞS, HDL, LDL, þríglyseríð, slagbils- og hlébilsþrýsting árin 2005, 2010 og 2015.
2005 2010 2015 Fjöldi einstaklinga mældir öll árin *P-gildi
HbA1c 7,22 (1,20) 7,43 (1,22) 7,56 (1,12) 84 0,040
LÞS 31,95 (5,5) 32,54 (6,17) 31,91 (6,81) 67 0,94
HDL 1,29 (0,38) 1,32 (0,50) 1,26 (0,33) 69 0,68
LDL 2,53 (0,99) 2,61 (0,81) 2,31 (0,81) 12 0,056
Þríglýseríð 1,70 (0,87) 1,71 (0,92) 1,80 (0,93) 69 0,47
Slagsbilsþrýstingur 140,0 (16,93) 139,1 (15,24) 136,7 (16,02) 81 0,15
Hlébilsþrýstingur 80,07 (9,27) 77,8 (10,07) 74,88 (10,34) 81 0,00025
*P-gildi fyrir leitni milli ára 2005-2015.
Mynd 1. Tengsl HbA1c-gildis og blóðsykurslækkandi lyfjaflokka árið 2015.