Læknablaðið - 01.04.2018, Blaðsíða 25

LÆKNAblaðið 2018/104 185
nauðsynlegt að vanda valið þegar kemur að sjávar afurðum. Sjáv-
arafurðir innihalda omega-3 fitusýrur en eicosapentaenoic acid
(EPA) og docosahexaenoic acid (DHA) hafa sýnt bólgueyðandi
áhrif og geta gegnt hlutverki í meðferð við þvagsýrugigt. Rétt er
að mæla með omega-3 bætiefnum úr plönturíkinu ef talin er þörf á
að skerða fiskneyslu sjúklingsins. Meta þarf á einstaklingsgrunni
hvort góð áhrif fiskmetis (þá sérstaklega feits fisks á borð við tún-
fisk, lax og silung) á hjarta- og æðakerfi séu sjúklingnum mikil-
vægari en hætta á liðbólgu af völdum þvagsýrugigtar.10,58
Ný framskyggn rannsókn frá Bandaríkjunum sýndi góð áhrif
hins svokallaða DASH-mataræðis (Dietary Approaches to Stop
Hypertension) í fyrirbyggjandi skyni við þvagsýrugigt, samanbor-
ið við vestrænt mataræði. DASH-mataræðið samanstóð af aukinni
neyslu á ávöxtum, grænmeti, hnetum og belgjurtum, nokkurri
inntöku á lágfitu mjólkurvörum og heilkornum en minnkaðri inn-
töku á salti, sykruðum drykkjarvörum, rauðu kjöti og unnum kjöt-
vörum. Lögð var áhersla á prótein úr plönturíkinu frekar en dýra-
ríkinu. Upphaflega DASH-mataræðið lagði áherslu á að minnka
mettaða fitu, en í þessari rannsókn var fyrst og fremst lögð áhersla
á að minnka mettaða fitu í formi rauðs kjöts og unninna kjötvara.59
Hafa skal í huga að of mikil neysla á ávöxtum getur aukið hættu á
þvagsýrugigt vegna áhrifa frúktósa.35
Nýlegar rannsóknir hafa gefið vísbendingar um að hitaein-
ingaskert mataræði með minnkuðu kolvetnainnihaldi og auknu
hlutfalli próteina og ómettaðrar fitu hjá sjúklingum með insúlín-
ónæmi sé árangursríkt til lækkunar á þvagsýru í blóði, þrátt fyrir
hátt púríninnihald.60 Þá hafa músatilraunir og in-vitro rannsókn-
ir úr frumum manna sýnt að svelti, sem veldur ketónamynd-
un (þá sérstaklega β-hýdroxýbútýrat), hindrar virkjun NALP3
bólgupróteinsins sem myndast sem svar við MSÚ-kristöllum í
þvagsýrugigt. Frekari rannsókna er þörf til að sannreyna hvort
ketógenískt mataræði geti gagnast við þvagsýrugigt.61
Fituskertar mjólkurvörur og neysla á kaffi hefur sýnt vernd-
andi áhrif í rannsóknum.34 C-vítamín hefur þvagsýrulækkandi
áhrif og er samkvæmt rannsóknum verndandi fyrir myndun
þvagsýrugigtar ef gefið í háum skömmtum (1000-1500mg á dag)
miðað við þá sem innbyrða einungis 250 mg á dag. Kirsuber valda
einnig lækkun þvagsýru í blóði og hafa vakið áhuga sem möguleg
meðferð til þvagsýrulækkunar og sem forvarnarmeðferð þvag-
sýrugigtar, en hér vantar sannreynda þekkingu.3
Mikilvægt er að hafa í huga fylgikvilla þvagsýrugigtar þegar
gefnar eru ráðleggingar varðandi mataræði og lífsstíl. Líklega er
öllum hollt að stunda reglubundna hreyfingu, halda sér í kjör-
þyngd, forðast áfengi og sykraðar vörur. Ótvíræðar sannanir eru
fyrir hendi um ávinning þyngdartaps og hreyfingar á þróun þvag-
sýrugigtar.10
Lyfjabreytingar
Mörg lyf geta aukið þéttni þvagsýru í blóði og fara þarf yfir
ábendingar þeirra áður en þvagsýrulækkandi lyfi er bætt við. Hjá
sjúklingum sem taka þvagræsilyf við háum blóðþrýstingi mætti
skipta í lósartan sem hefur þvagsýrulækkandi áhrif. Beta-heml-
ar auka þvagsýruþéttni en kalsíumgangahemlar lækka mögu-
lega þéttnina. Við blóðfituröskun skyldi velja atorvastatín eða
fenófibrat fremur en simvastatín vegna þvagsýrulækkandi áhrifa
þeirra.6
Lokaorð
Eftir þessa yfirferð hefur lesandi vonandi náð betri innsýn í til-
urð þvagsýrugigtar og mikilvægi meðferðar hennar til langs
tíma. Þetta er sjúkdómur sem koma má í varanlegt sjúkdómshlé
og í raun lækna hann ef markvissri þvagsýrulækkandi meðferð
er fylgt eftir og sjúklingurinn fær viðeigandi lífsstílsráðgjöf. Með-
ferðin er áhrifarík og aukaverkanalítil og til mikils að vinna fyrir
sjúklinginn að komast hjá endurteknum liðbólgum. Lyfjameð-
ferðin hefur í stórum dráttum verið óbreytt um margra ára bil og
stórstígar framfarir ekki orðið fyrr en á allra síðustu árum, og þá
einungis hvað varðar erfiðustu tilfellin. Vonumst við til að þessar
leiðbeiningar nýtist íslensku heilbrigðisstarfsfólki vel sem auð-
fundnar og aðgengilegar upplýsingar þegar þörf er á.
ENGLISH SUMMARY
Gout is a disabling and common arthritis with increasing prevalence.
Without treatment the disease can cause permanent joint damage. It
is commonly associated with the metabolic syndrome but can also be
related to a number of life-threatening diseases and their treatments.
Gout is often misdiagnosed and its long-term management is subopt-
imal despite the availability of effective treatments. Recently The Amer-
ican College of Rheumatology (ACR) and European League against
Rheumatism (EULAR) released common guidelines for the diagnosis
of gout and EULAR updated their guidelines for management. There is
increased emphasis on preventive treatment, both with lifestyle mod-
ifications and pharmacotherapy. It is important to educate patients
about the disease and the existence of effective treatment options,
how to manage an acutely inflamed joint and why it is important to
lower serum urate. When a patient is diagnosed with gout he should be
screened for associated comorbidities. It is important to treat-to-target
and lower serum urate over a long period of time to induce permanent
remission of gouty arthritis.
Gout – a treatable condition
Guðrún Arna Jóhannsdóttir, Ólafur Pálsson, Helgi Jónsson, Björn Guðbjörnsson
Departments of Medicine and Rheumatology, Centre for Rheumatology Research, University Hospital, Reykjavik, Iceland and the Faculty of Medicine, University of Iceland, Reykjavik,
Iceland
Key words: gout, uric acid, arthritis, tophus, treatment recommendations.
Correspondence: Ólafur Pálsson, olafurp@landspitali.is
Y F I R L I T