Læknablaðið - 01.04.2018, Blaðsíða 22

182 LÆKNAblaðið 2018/104
Fyrsta meðferð
NSAID, þar með talið COX-2 hemlar
Bæði hefðbundin NSAID (svo sem indómetacín 50mg
þrisvar til fjórum sinnum á dag eða naproxen 500-
1000mg á dag) og COX-2 hemlar (svo sem etorícoxíb
(Arcoxia®) 120 mg daglega) hafa góða virkni gegn
bráðri liðbólgu af völdum þvagsýrugigtar. Þau slá á
verki og liðbólgu ásamt því að bæta starfsgetu liðar-
ins.43 Lyfin hafa svipaða virkni en COX-2 hemlar hafa
líklega minni aukaverkanir í meltingarvegi. Nota þarf
hámarksskammta og halda áfram meðferð í nokkra
daga eftir að einkenni bráðrar liðbólgu hafa gengið
yfir.44,45 Meðferð með naproxen er jafn góð og predn-
isólónkúr.42 Einnig þarf að muna eftir frábendingum
NSAID-lyfja, svo sem aldri og fleiru, sjá kafla um
áhættuhópa síðar í greininni.
Sykursterar
Sterar um munn (prednisólón 30-35mg/dag) og inn-
dæling stera í lið virka vel á bráða liðbólgu af völdum
þvagsýrugigtar. Sterakúr um munn hefur jafn mikil
verkjastillandi áhrif og indómetacín.46 Þrátt fyrir góð
áhrif getur stuttur sterakúr haft ýmsar aukaverkanir,
jafnvel alvarlegar, og því þarf að velja vel þá sjúklinga
vel sem fá þessa meðferð. Stuttur sterakúr getur leitt
til versnandi sykurstjórnunar sykursjúkra, valdið
svefntruflunum og jafnvel óráði, aukið háþrýsting og
valdið bjúg, aukið líkur á sýklasótt, bláæðablóðsegum
og beinbrotum.47 Ef grunur leikur á liðsýkingu er frá-
bending fyrir notkun stera.
Ef aðeins er um bólgu í einum lið að ræða er fýsi-
legt að reyna inndælingu stera í liðinn til að forð-
ast aukaverkanir lyfsins um munn. Á sama tíma er
mögulegt að ná sýni úr liðvökva til kristallaleitar og
staðfesta greininguna ef hún þykir óklár. Þó skal taka
fram að sterainndælingar í liði hafa ekki verið rannsakaðar sér-
staklega fyrir þvagsýrugigt.48
Colchicine
Colchicine hefur löngum verið notað í meðferð við þvagsýru-
gigt. Lyfið hindrar meðal annars virkjun NALP3-bólgupróteins-
ins kringum MSÚ-kristallana og kemur í veg fyrir losun IL-1β.49
Þá hindrar það einnig viðloðun daufkyrninga við æðaveggi og
minnkar þannig flutning þeirra úr æðum inn í vefi.50 Áður fyrr
voru leiðbeiningar til meðferðar þvagsýrugigtar með colchicine
þær að gefa átti lyfið í háum skömmtum, 1,5 mg og síðan 0,5 mg
á klukkustundar fresti þar til sjúklingur varð verkjalaus eða fékk
niðurgang, að hámarki 8 töflur. Þetta leiddi til þess að margir urðu
fráhverfir notkun colchicine því aukaverkanirnar geta verið mjög
svæsnar. Rannsókn frá 2010 sýndi að lágskammta colchicine hafði
sambærileg áhrif á bráða þvagsýrugigtarbólgu og gamla aðferðin
og aukaverkanir voru svipaðar lyfleysu.51 Hefðbundin meðferð
nú er því með 0,5 mg töflum, tvær töflur gefnar strax, ein tafla
klukkustund síðar og ein 12 klukkustundum síðar. Þar á eftir ein
tafla á 8 klukkustunda fresti þar til bráða bólgan er gengin yfir,
að hámarki 12 töflu heildarskammtur. Upplýsa þarf sjúkling um
að ekki skuli hækka skammtinn ef meðferðaráhrif eru ófullnægj-
andi.51 Hefja má nýja meðferðarlotu ef þrír dagar hið minnsta eru
síðan þeirri síðustu lauk.
Hafa skal í huga að colchicine-styrkur í blóði hækkar við
CYP3A4 og P-gp hemjandi lyf, svo sem ciclosporin, makrólíða,
ákveðin lyf gegn hjartsláttartruflunum (til dæmis digoxín, dilti-
azem og verapamíl), veiru- og sveppalyf. Hætta er á eiturverkun
og því er frábending fyrir notkun þessara lyfja samtímis.
Hjá öllum sjúklingum með þvagsýrugigt ætti að skima
fyrir fylgisjúkdómum, svo sem langvinnri nýrnabilun og
áhættuþáttum hjarta- og æðasjúkdóma.
Mynd 2. Meðferðarferill bráðrar liðbólgu af völdum þvagsýrugigtar. Þýdd úr EULAR leiðbeiningum
frá 2016.6
Y F I R L I T
ALMENNT RÁÐ 1.