Læknablaðið - 01.07.2018, Blaðsíða 11

LÆKNAblaðið 2018/104 335
R A N N S Ó K N
Inngangur
Kransæðasjúkdómur er ein helsta dánarorsök Íslendinga, bæði
kvenna og karla.1 Fyrir tíðahvörf er tíðni kransæðasjúkdóms lægri
meðal kvenna og þær eru að jafnaði allt að áratug eldri en karlar
þegar þær greinast með sjúkdóminn.2 Ástæðan fyrir þessum mun
er ekki að öllu leyti þekkt en er helst rakin til verndandi áhrifa
estrógens sem hefur æðavíkkandi áhrif og hamlar framrás æða-
kölkunar.3 Aftur á móti getur töf á greiningu einnig átt sinn þátt
þar sem einkenni kransæðasjúkdóms hjá konum eru oft frábrugð-
in þeim sem lýst hefur verið hjá karlmönnum.4
Helstu meðferðarúrræði kransæðasjúkdóms eru lífsstíls-
breytingar og lyfjameðferð en við alvarlegri tilfelli þarf að beita
inngripum, svo sem kransæðavíkkun eða jafnvel kransæða-
hjáveituaðgerð. Helsta ábending fyrir kransæðahjáveitu er sjúk-
dómur sem nær til allra meginkransæða hjartans, sérstaklega ef
þrengsli eru í vinstri höfuðstofni eða ofarlega í framveggsgrein
hjartans (left anterior descending artery, LAD). Alþjóðlegar leiðbein-
ingar gera lítinn greinamun á meðferð kransæðasjúkdóms hjá
konum og körlum.5,6 Nýleg sænsk rannsókn sýndi þó að konur
hlutu síður meðferð samkvæmt klínískum leiðbeiningum, bæði
hvað varðar lyfjameðferð og inngrip.7
Engin íslensk rannsókn hefur borið saman meðferð kransæða-
sjúkdóms með hjáveituaðgerð milli kynja. Þótt konur séu yfirleitt
um fjórðungur þessara sjúklinga hefur árangur aðgerðarinnar
hjá konum lítið verið rannsakaður. Í erlendum rannsóknum eru
konur yfirleitt nokkrum árum eldri en karlar þegar þær gangast
undir kransæðahjáveitu og með fleiri áhættuþætti kransæðasjúk-
dóms.8-12 Dánartíðni innan 30 daga frá kransæðahjáveitu hefur
lækkað töluvert á síðustu áratugum en er þó hærri hjá konum, eða
á bilinu 1,5-6% borin saman við 1-3% hjá körlum.8-14 Þessi munur
endurspeglast í EuroSCORE áhættulíkaninu sem metur dánarlík-
ur innan 30 daga frá opinni hjartaaðgerð en þar er kvenkyn sér-
stakur áhættuþáttur.15 Þær fáu rannsóknir sem hafa borið saman
langtímalifun milli kynja eftir kransæðahjáveitu hafa í flestum
tilvikum sýnt lakari horfur kvenna.8,16,17 Rannsóknum virðist þó
ekki bera saman um hvort kvenkyn sé sjálfstæður áhættuþáttur
síðri lifunar eftir kransæðahjáveitu, enda þótt nýleg safngreining
á 20 rannsóknum hafi bent til þess.16
Árangur kransæðahjáveituaðgerða á Íslandi hefur töluvert ver-
ið rannsakaður á síðustu árum og hafa vísindagreinar verið birtar
úr þessum efnivið. Meðal annars hafa undirhópar sjúklinga, eins
og aldraðir, sykursjúkir og sjúklingar sem þjást af offitu, verið
teknir fyrir en einnig birtist nýlega rannsókn um langtímaárangur
eftir kransæðahjáveitu.18-21
Árangur kransæðahjáveituaðgerða
hjá konum á Íslandi
Á G R I P
Inngangur
Markmið þessarar rannsóknar var að bera saman árangur kransæða-
hjáveituaðgerða hjá konum og körlum á Íslandi með áherslu á snemm-
og síðkomna fylgikvilla, 30 daga dánartíðni og langtímalifun.
Efniviður og aðferðir
Afturskyggn rannsókn á öllum sjúklingum sem gengust undir
kransæðahjáveituaðgerð á Íslandi á árunum 2001-2013. Upplýsingar
fengust úr sjúkraskrám og Dánarmeinaskrá Embættis landlæknis.
Fylgikvillum var skipt í snemm- og síðkomna fylgikvilla og heildarlif-
un reiknuð með aðferð Kaplan-Meier. Fjölþátta aðhvarfsgreining var
notuð til að meta forspárþætti dauða innan 30 daga og Cox aðhvarfs-
greining til að meta forspárþætti verri langtímalifunar. Meðaleftirfylgd
var 6,8 ár.
Niðurstöður
Af 1755 sjúklingum voru 318 konur (18%). Meðalaldur þeirra var fjórum
árum hærri en karla (69 ár á móti 65 árum, p<0,001), þær höfðu oftar
sögu um háþrýsting (72% á móti 64%, p=0,009) og EuroSCOREst
þeirra var hærra (6,1 á móti 4,3, p<0,001). Hlutfall annarra áhættu-
þátta eins og sykursýki var hins vegar sambærilegt, líkt og útbreiðsla
kransæðasjúkdóms. Alls létust 12 konur (4%) og 30 karlar (2%) innan
30 daga frá aðgerð en munurinn var ekki marktækur (p=0,08). Tíðni
snemmkominna fylgikvilla, bæði minniháttar (53% á móti 48% p=0,07)
og alvarlegra (13% á móti 11%, p=0,2), var sambærileg. Fimm árum
frá aðgerð var lifun kvenna 87% borin saman við 90% hjá körlum
(p=0,09). Þá var tíðni síðkominna fylgikvilla sambærileg hjá konum og
körlum 5 árum frá aðgerð (21% á móti 19%, p=0,3). Kvenkyn reyndist
hvorki sjálfstæður forspárþáttur 30 daga dánartíðni (OR 0,99; 95%-
ÖB: 0,97-1,01) né verri lifunar (HR 1,08; 95%-ÖB: 0,82-1,42).
Ályktun
Mun færri konur en karlar gangast undir kransæðahjáveituaðgerð á
Íslandi og eru þær fjórum árum eldri þegar kemur að aðgerð. Árangur
kransæðahjáveitu er góður hjá konum líkt og körlum, en 5 árum eftir
aðgerð eru 87% kvenna á lífi.
Helga Rún Garðarsdóttir1 kandídat
Linda Ósk Árnadóttir1 deildarlæknir
Jónas A. Aðalsteinsson1 deildarlæknir
Hera Jóhannesdóttir1 deildarlæknir
Sólveig Helgadóttir4 læknir
Þórdís Jóna Hrafnkelsdóttir2,3 læknir
Arnar Geirssson5 læknir
Tómas Guðbjartsson1,3 læknir
1Hjarta- og lungnaskurðdeild, 2hjartadeild Landspítala, 3læknadeild Háskóla Íslands,
4svæfinga- og gjörgæsludeild Akademíska sjúkrahússins í Uppsölum, Svíþjóð,
5hjartaskurðdeild Yale New Haven spítala, Bandaríkjunum.
Fyrirspurnum svarar Tómas Guðbjartsson, tomasgud@landspitali.is
doi.org/10.17992/lbl.2018.0708.192
Vizarsin töflur og munndreifitöflur
Vizarsin töflur og munndreifitöflur innihalda virka efnið sildenafil. Notkunarsvið: Ristruflanir hjá fullorðnum karlmönnum. Frábendingar: Ofnæmi fyrir virka
efninu eða einhverju hjálparefnanna. Samhliða notkun efna sem gefa frá sér köfnunarefnisoxíð (s.s. amýlnítrít) og hvers konar nítrata, sem og efna sem örva
gúanýlat cýklasa (s.s. riociguat). Karlmönnum sem ráðið er frá því að stunda kynlíf skal ekki gefa lyfið (t.d. sjúklingar með alvarlegan hjarta- og æðasjúkdóm).
Sjúklingar sem tapað hafa sjón á öðru auga vegna framlægs sjóntaugarkvilla vegna blóðþurrðar án slagæðabólgu eiga ekki að nota lyfið. Sjúklingar með
alvarlega skerta lifrarstarfsemi, lágþrýsting, sjúklingar sem nýlega hafa fengið heilablóðfall eða kransæðastíflu eða hafa þekktan arfgengan hrörnunarsjúkdóm
í sjónhimnu mega ekki nota lyfið. Upplýsingar um aukaverkanir, milliverkanir, varnaðarorð og önnur mikilvæg atriði má nálgast í sérlyfjaskrá –
www.serlyfjaskra.is. Markaðsleyfishafi er KRKA, d.d., Novo mesto. Umboðsaðili er LYFIS ehf. Sími: 534-3500, netfang: lyfis@lyfis.is. SmPC: Júlí 2017.
Vizarsin töflur fást að auki í 4 stk., 8 stk. og 12 stk. pakkningum.
Vizarsin 24 stk. pakkningar
sildenafil á betra verði