Læknablaðið - 01.06.2018, Blaðsíða 13

LÆKNAblaðið 2018/104 285
R A N N S Ó K N
Tilfelli 3
25 ára gamall heilsuhraustur samkynhneigður, franskur karl-
maður sem kom til landsins með skemmtiferðaskipi var lagð-
ur inn vegna gulu. Einkenni hófust þremur dögum fyrir komu
með uppköstum og daginn fyrir komu varð hann var við gulu í
augnhvítum. Að sögn hafði hann haft samræði við karlmenn en
alltaf notað verjur. Á undanförnum 6 mánuðum hafði hann ferð-
ast til Ítalíu, Frakklands, Noregs, Grænlands og Íslands. Ekki var
saga um misnotkun á áfengi eða öðrum vímuefnum. Hann notaði
engin lyf að staðaldri. Við komu var hann gulur og með eymsli yfir
hægra rifjabarði. Murphys-teikn var neikvætt. Blóðprufur sýndu
hækkun á lifrarprófum (tafla I). Mótefnamælingar voru jákvæðar
fyrir HAV með hækkun á mótefnum af IgM-gerð ásamt heildar-
mótefnum. Einnig voru merki um eldri sýkingar af völdum EBV
og CMV. Mótefni gegn lifrarbólgu B og C voru neikvæð. Ómun af
lifur, brisi og gallvegum sýndi litla þykkveggja gallblöðru (mynd
2). Engir steinar greindust í gallblöðru. Sjúklingur útskrifaðist við
góða líðan á öðrum degi með eftirfylgni í sínu heimalandi.
Tilfelli 4
37 ára gömul kona með fyrri sögu um bólgur í grindarholi (pelvic
inflammatory disease) var lögð inn með 9 daga sögu um kviðverki
í hægri neðri fjórðungi, slappleika, hita, beinverki, ógleði og
uppköst. Hún hafði tekið eftir gulu í augnhvítum daginn fyr-
ir komu. Vegna verkja hafði hún tekið íbúfen og parasetamól í
venjulegum skömmtum í tvo til þrjá daga. Hún hafði ekki notað
fæðubótarefni og ekki ferðast utanlands nýlega. Um tveimur vik-
um fyrir komu kvaðst hún hafa borðað innflutt bláber. Ættarsaga
var um járngeymdarkvilla (haemochromatosis). Við komu var hún
hitalaus, með gulu í augnhvítum og þreifieymsli í hægri neðri
fjórðungi kviðar. Blóðprufur sýndu hækkun á lifrarprófum og
INR (tafla I). Ómun af lifur, brisi og gallvegum sýndi samfallna
gallblöðru. Gallsteinar sáust ekki. Tölvusneiðmynd af kviðarholi
næsta dag sýndi mjög þykkveggja gallblöðruvegg (10-11 mm) með
bjúg og upphleðslu á skuggaefni í slímhúð gallblöðru (mynd 3).
Það voru engar bólgubreytingar í fitu aðlægt gallblöðru. Frír vökvi
sást í grindarholi. Mótefnapróf voru jákvæð fyrir HAV, bæði IgM-
gerð og heildarmótefni. Einnig voru merki um fyrri sýkingar af
völdum EBV og CMV. Sjálfsnæmismótefni voru neikvæð. Lifrar-
próf fóru hækkandi fyrstu dagana eftir komu og INR fór hæst í
1,7. Eftir það fóru þau lækkandi og voru orðin eðlileg eftir um tvo
mánuði.
Tilfelli 5
39 ára gamall heilsuhraustur, samkynhneigður karlmaður lagðist
inn með 5 daga sögu um háan hita og hósta. Ógleði en ekki upp-
köst daginn fyrir komu. Hann hafði verið á meginlandi Evrópu í
þrjár vikur og kom heim tæpum fjórum vikum áður en veikindi
hófust. Að sögn hafði hann haft samræði við karlmenn en notað
verjur. Ekki var saga um misnotkun á áfengi eða öðrum vímu-
efnum. Hann notaði engin lyf að staðaldri. Skoðun við komu var
ómarkverð en væg eymsli voru í neðri vinstri fjórðungi kviðar.
Blóðprufur sýndu hækkun á lifrarprófum (tafla I). Mótefnamæl-
ingar voru jákvæðar fyrir HAV með hækkun á mótefnum af IgM-
gerð ásamt heildarmótefnum. Engin merki voru um virka sýk-
ingu af völdum lifrarbólgu B en hins vegar voru merki um gamla
sýkingu af völdum sjúkdómsins (mótefni gegn HBc mældust en
mótefnavakinn HBsAg mældist ekki). Mótefni gegn lifrarbólgu C
og HIV 1 og 2 voru neikvæð. Ómun af lifur, brisi og gallvegum
var ómarkverð. Sjúklingur útskrifaðist samdægurs við góða líðan.
Miðgildi allra sjúklinga fyrir eftirfarandi lifrargildi við komu
voru:
ALAT 3081 U/L (spönn: 1521-4391; eðlilegt 70 og 45 U/L fyrir karla og konur)
ALP 189 U/L (spönn: 143-193; eðlilegt 35-105 U/L)
bílirúbín 129 µmol/L (spönn: 93-213; eðlilegt 5-25 µmol/L)
Umræða
Fimm tilfelli af bráðri lifrarbólgu A (HAV) greindust á Íslandi árið
2017. Í öllum sjúklingum samræmdust hækkuð lifrarpróf í blóði
bráðum lifrarskaða og í þremur af 5 sjúklingum var INR hækkað
sem merki um lifrarbilun. Mótefnamælingar voru jákvæðar fyrir
Mynd 3. Tölvusneiðmynd sýnir litla gallblöðru með miklum bjúg í gallblöðru-
veggnum.
Mynd 2. Ómun sýnir þykkveggja en fremur litla gallblöðru.