Morgunblaðið - 28.06.2018, Síða 26

26 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. JÚNÍ 2018
Sindragata 12c | Ísafirði | Sími 456 1300 | smidjan@velsmidjan.is
HLÍFÐARHÚÐ Á RÚÐUR
u Kemur í veg fyrir að óhreinindi safnist
á rúðuna / sólaselluna
u Eykur öryggi og útsýni allt að
tvöfalt í bleytu og rigningu
u Kemur í veg fyrir að flugur, drulla,
snjór og ísing safnist á rúðuna
u Heldur regnvatni frá rúðunni
u Býr til brynju á rúðunni fyrir
leysiefnum og vökvum
u Þolir háþrýstiþvott
u Virkar við -30°C til + 30°C
u Endingartími er 6 – 12 mánuðir
Frábært á bílrúður – gluggarúður – sólasellur
Hágæða
umhverfisvænar
hreinsivörur
fyrir bílinn þinn
Glansandi
flottur
Fást í betri byggingavöruverslunum, matvöruverslunum og bensínstöðvum.
Þorgrímur Kári Snævarr
thorgrimur@mbl.is
„Margir halda að maður stundi bara
nám í skóla og háskóla, fái síðan
vinnu og haldi þeirri vinnu áfram alla
ævi,“ sagði breski hagfræðingurinn
og pistlahöfundurinn Frances Cop-
pola í samtali við Morgunblaðið. Cop-
pola, sem skrifar um efnahagsmál
fyrir Forbes og fjallar um þau hjá
BBC, var hér á landi í vikunni til þess
að flytja erindi á ráðstefnunni Catch
the Ball í Iðnó á þriðjudaginn. Erind-
ið var þó ekki um efnahagsmál held-
ur um það hvernig maður skiptir um
starf á miðjum aldri og um breyt-
ingar á vinnumarkaði.
„Einum of margar flugvélar“
„Ég var upphaflega söngvari og
tónlistarmaður, fyrir löngu,“ segir
Coppola. „Ég gekk í Konunglega
tónlistarskólann í London og útskrif-
aðist með gráðu í tónlist en ég komst
að raun um að það er erfitt að starfa
sem söngvari þegar maður er ungur,
svo ég fór að gera annað eins og
gengur og gerist. Ég var þjálfuð í
forritun og byrjaði að vinna í banka-
geiranum sem forritari. Þetta var
einn af stóru bönkunum í London,
sem heitir núna HSBC en hét þá
Midland Bank. Ég vann fyrst sem
forritari og síðar sem skipuleggjandi
og fékk síðar mastersgráðu í verk-
efnastjórnun. Ég fór að vinna á við-
skiptasviði bankakerfisins og vann í
bankanum sem viðskiptagreinir og
upplýsingamiðlari í alls um sautján
ár.“
„Árið 2001 fór ég um borð í einum
of margar flugvélar,“ heldur Coppola
áfram. „Ég var í Edinborg þegar
árásin var gerð á tvíburaturnana. Ég
var 400 mílur að heiman og átti að
sækja krakkana mína klukkan sex.
Ég tók flugvélina heim með hugann
við þetta og hugsaði með mér að
kannski væri þetta ekki besti tíminn
til að vinna í svona starfi. Ég sagði
því skilið við bankaferilinn árið 2002
og byrjaði aftur að syngja og kenna
söng. Ég gerði þetta í tíu ár. Banka-
hrunið varð árið 2008 og um svipað
leyti spurði bróðir minn mig hvort ég
bloggaði nokkuð, en hann hafði verið
að blogga í dálítinn tíma. Ég vissi þá
ekki einu sinni hvað blogg var en
hann kynnti þetta fyrir mér og ég fór
að skrifa ýmislegt um tónlist og söng.
En allir voru að tala um bankamálin
út af hruninu og þar sem ég hafði
reynslu í þeim málum ákvað ég að
leggja nokkur orð í belg. Ég fór að
skrifa um banka- og efnahagsmálin
og komst að raun um að fólk las
greinarnar mínar og hlustaði á skoð-
anir mínar. Á þessum tíma tók BBC
eftir mér og réð mig til þess að tala
um bankamálin. Síðan hófst skulda-
kreppan í Evrópu líka og ég fékk líka
að fjalla um hana, sem var í grunninn
bankakreppa. Ég var ekki vísvitandi
að skipta um atvinnu á þessum tíma,
heldur fór ég að fjalla um efnahaginn
í tómstundum á meðan ég vann enn
sem söngvari og kennari. Með tím-
anum fór mig að langa til að skrifa
meira og kenna minna, svo þessar
tvær atvinnur skiptu eiginlega um
hlutverk. Nú skrifa ég aðallega
greinar og kenni og syng í frí-
stundum.“
Vitneskja er hæfni
„Þetta snýst um að halda áfram að
byggja upp nýja hæfileika á feril-
skránni alla ævi sína,“ segir Coppola.
„Þegar maður hugsar sér að eftir
nám vinni maður í ákveðnu starfi alla
ævi miðar maður allt námið við þetta
eina ákveðna starf sem er takmarkið.
En víðara nám og allt sem maður
gerir að námi loknu getur einnig
bætt við í reynslubankann. Ég kunni
að skrifa af því að ég nam ensku á
svonefndu A-stigi og mér var kunn-
ugt um banka vegna þess að ég fékk
meistaragráðuna þegar ég var um
þrítugt. Ég hóf ritferil, sem ég hafði
aldrei gert ráð fyrir að ég myndi
gera, út af þessu gamla námi og
gömlu vinnunni. Maður veit aldrei
hvað framtíðin ber í skauti sér og
ætti ekki að líta á neitt nám sem
gagnslaust.“
„Hugmyndin með námi virðist oft
vera að maður sé að hljóta þjálfun
fyrir ákveðið starf. Það er alltaf verið
að ýta fólki í átt að ákveðinni at-
vinnubraut frekar en að gefa því
breiða menntun þaðan sem það getur
haldið í ýmsar áttir með sterka
reynsluskrá. Fólk ætti að hugsa um
allt líf sitt og um að náminu ljúki ekki
eftir háskólaárin. Jafnvel þegar mað-
ur er kominn með góða vinnu ætti
maður að halda áfram að læra og lesa
bara um hvað sem manni finnst
áhugavert. Einn mesti kosturinn við
veraldarvefinn er hvað hann auð-
veldar manni að læra og meðtaka
nýjar upplýsingar. Það var reyndar
aðeins auðveldara fyrir sjö eða átta
árum því nú þarf maður víða að
borga sig inn á upplýsingamiðla en
það er þó enn tiltölulega auðvelt að
fræðast á netinu. Vitneskja ein og
sér er líka hæfileiki. Jafnvel mennt-
un fengin af netinu getur verið verð-
mæt. Hún getur kostað sitt en maður
er þá að fjárfesta í sjálfum sér. Mað-
ur ætti alltaf að vera á höttunum eft-
ir hlutum sem manni finnst áhuga-
verðir og reyna að fræðast um þá.“
„Ég hef nýlega sogast aðeins inn í
tækniheiminn á ný. Ég hef mikið ver-
ið að skrifa um rafeyri og ég er alltaf
vænd um að hafa ekki nægilegt vit á
tækni til að fjalla um þetta. Þá svara
ég nú alltaf að ég var einu sinni for-
ritari! Að vísu er rétt að mín mennt-
un í þeim efnum er gömul og ekki í
takt við nýjustu tæknina. Því hef ég
verið að endurmennta mig aðeins og
uppfæra vitneskju mína og það er
aldrei að vita hvert það leiðir mig.
Það er enn margt sem ég get gert.
Ég held ég hafi skipt um atvinnu-
grein þrisvar sinnum og kannski
mun ég skipta aftur eftir sjö eða átta
ár; gera eitthvað sem mér finnst við
hæfi á þeim aldri.“
„Það er gott að huga að því hvern-
ig við verðum að breyta lifnaðar-
háttum okkar eftir því sem við eld-
umst. Einhvern tímann nær maður
aldri þar sem kraftur manns fer
óumflýjanlega að rýrna og maður
verður að taka tillit til þess. Að láta
eins og það muni aldrei gerast er
óraunsætt. Einhvern tímann verð ég
að fara að hægja á, og líklega eru lík-
urnar ekki miklar á því að ég finni
mér enn eina atvinnugrein þegar ég
er orðin 75 ára. En þær eru þó ekki
engar!“
Línurnar að dofna
„Spurningin er ekki endilega um
að skipta um atvinnugrein heldur
einfaldlega að breyta því sem maður
gerir. Jafnvægið breytist oft í lífi
eldra fólks og það tekur í minni mæli
að sér launaða vinnu frá 55 ára aldri
eða þar um bil. En annað tekur við og
það fer gjarnan að taka að sér meiri
sjálfboðavinnu, hlúa meira að öðrum
og eyða meiri tíma með fjölskyld-
unni. Það er mikilvægt að virða það
að þótt einhver sé ekki að vinna
mikla launaða vinnu þýðir það ekki
endilega að viðkomandi sé alveg iðju-
laus. Mér finnst áhugavert hvernig
eldra fólk styður jafnan við bakið á
yngra fólki svo það geti unnið meira.
Við virðumst gera ráð fyrir að ungt
fólk eigi að vinna eins og brjál-
æðingar og að eldra fólk sé meira í
því að hlúa að öðrum. Ég er ekki viss
um að þetta sé gott fyrir börnin.
Þessi verkaskipting þyrfti kannski
að jafnast aðeins og við þyrftum að
bera meiri virðingu fyrir vinnu sem
er ekki formlega launuð en er þó
mikilvæg fyrir samfélagið.“
„Tími til að hugsa sinn gang“
Aðspurð hvort hún mæli með því
að fólk sækist eftir því að gera sér at-
vinnu úr áhugamálum sínum og
ástríðum segir Coppola að það sé
mjög einstaklingsbundið. „Þegar
maður vinnur að einhverju sem mað-
ur hefur unun af hættir maður að
hafa unun af því ef maður getur ekki
séð fyrir sér lengur. En á hinn bóg-
inn hættir maður líka á að glata
ástríðunni fyrir áhugamálum sínum
ef maður þarf að hlúa svo mikið að
þeim fyrir greiðslu að maður getur
ekki lengur sinnt þeim bara fyrir
sjálfan sig. Þegar ég vann sem söng-
kennari var ég á tímabili farin að
kenna svo mikið að ég hafði enga un-
un af því að syngja sjálf á eigin tíma.
Ég var orðin of þreytt á söng til að
gera það og það var bara orðið púl. Á
þeim tímapunkti fannst mér rétt að
nema staðar því ég var í þessari at-
vinnugrein því ég elskaði að syngja
og núna elskaði ég það ekki lengur.
Þegar ég breytti áherslum mínum í
vinnunni og fór að kenna minna gat
ég farið að hafa unun af söng á ný.
En það sama gæti alveg eins gerst
með að skrifa, sem er það sem ég
geri mest núna. Ég gæti komist á
stig þar sem ég er farin að skrifa svo
mikið, hvort heldur fyrir peninga eða
fyrir sjálfa mig, að ég hef ekki lengur
unun af því. Þá er tími til að láta stað-
ar numið. Svo er líka hægt að nálgast
þá atvinnugrein á svo marga vegu.
Ég gæti skrifað einhver ósköp um
eitthvert tiltekið umfjöllunarefni og
verið ráðin til að skrifa stöðugt um
þetta sama efni sem fer þá að gnæfa
yfir lífi mínu. Þá hugsa ég að ég fór
ekki að skrifa greinar til þess að
komast í þannig stöðu. Ég vil geta
tjáð mig um ýmislegt, ekki vera lok-
uð inni í litlum kassa þar sem ég get
til dæmis bara skrifað um milliríkja-
verslun. Þegar maður kemst á þann-
ig stig er tími til að hugsa sinn gang.“
„Ég vil hvetja fólk til þess að líta
yfir allt líf sitt og ekki skipta öllum
þáttum þess í órjúfanlega flokka.
Lengst af hafa skarpar línur verið á
milli heimilislífsins, tómstunda og at-
vinnunnar en ég held að þessar línur
séu í dag farnar að dofna. Aðrar línur
sem eru orðnar óljósari eru á milli
námsáranna, vinnuáranna og eft-
irlaunaáranna. Þessi tímabil skarast
í meiri mæli því hinir yngri læra
lengur og hinir eldri vinna lengur. Í
miðjunni eru fleiri og fleiri sem verða
að gera hvort tveggja. Við ættum að
líta á þetta sem hæg umskipti frekar
en skyndilega breytingu.“
Að fjárfesta í sjálfum sér
 Frances Coppola talar um atvinnuskipti á miðjum aldri og betri viðhorf til atvinnu sinnar
 „Maður veit aldrei hvað framtíðin ber í skauti sér og ætti ekki að líta á neitt nám sem gagnslaust“
Morgunblaði/Arnþór Birkisson
Vinna Frances Coppola hefur meðal annars verið söngvari, söngkennari, forritari, bankakona og pistlahöfundur.
Lifandi tónlist
mbl.is/tonleikar
Atvinna