Skírnir - 01.09.2005, Blaðsíða 90

Jafnvel stílgáfa höfundar fer hér í fjúk. Sagan er lélega samsettur, óvand-
aður og hrár áróður, og slíkur áróður missir ævinlega marks og hefur jafn-
vel þveröfug áhrif, um leið og hann sneyðir öllu listgildi það verk, sem
honum er þröngvað inn í.
Furðumargir, sumir ágætir höfundar, hafa fallið í áróðursgildruna, og
er Atómstöðin gott og gilt dæmi þess.
Höfund Stofnunarinnar skortir sárlega kankvísi og fegurðarskyn
gagnvart hinu breyska og dásamlega mannlífi, sem hrærist í kringum
hann. Ég held, að hann ætti að gaumgæfa skrif Jónasar Árnasonar og ef til
vill gerast vinnumaður í sveit eða fara á vertíð, áður en hann sendir frá sér
næstu bók.
Núna hálfri öld síðar er þetta hnútukast um byrjandaverk Geirs
næsta grátbroslegt, ekki síst í ljósi þess að um alllangt skeið hefur
óhörðnuðum og blásaklausum unglingum í framhaldsskólum ver-
ið gert að lesa sögur þessa umdeilda höfundar. Þeir kippa sér ekki
sérlega upp við það enda skilja þeir mun betur en samtíðarmenn
Geirs hið bókmenntasögulega umhverfi sem þær eru sprottnar úr.
Sögur Geirs hreyfa heldur ekki við þeim jafn ónotalega og þær
gerðu bersýnilega ýmsum á sínum tíma.
Erfitt er að geta sér til um hvað olli því að ýmsir gagnrýnend-
ur brugðust svo harkalega við sögum Geirs eins og raun ber vitni.
Ýjað hefur þó verið að hugsanlegum skýringum hér að framan.
Eldri skáldakynslóðinni fannst sér e.t.v. ógnað af ungu mönnun-
um sem vissulega tóku viðfangsefni sín öðrum tökum en eldri
skáldakynslóðin. Auðvelt var að láta sér fátt um finnast og yppa
öxlum yfir sögum Thors Vilhjálmssonar sem var einn á báti fram-
an af. Sögur hans voru flestar innhverfar og fjölluðu um vitundar-
líf einstaklinga sem gjarnan voru á einhverjum einmanalegum
þvælingi í útlöndum. Þær snertu þannig ekki ýkja mjög við ís-
lensku þjóðlífi og gátu því ekki talist mikil ógnun við ríkjandi
bókmenntasmekk. Þegar fleiri bættust í lið með Thor virtist hins
vegar allt í einu orðin til hreyfing sem taka varð alvarlega. Skörp
þjóðfélagsgagnrýni Geirs og napurt háð hans, ásamt vafasömu og
utanveltu undirmálsfólki, sem gekk í berhögg við borgaralegar
dyggðir, og kaldranalegum framandleikanum í sögum hans, voru
á hinn bóginn mun beinskeyttari en hjá Thor. Fyrir bragðið töldu
bragi halldórsson320 skírnir
Skírnir haust 05 RÉTTUR 23.11.2005 13:53 Page 320