Skírnir - 01.09.2005, Blaðsíða 155

ið tvíkvæntur24 virðist komin úr sjálfri Vopnfirðinga sögu en ekki
Styrmisbók Landnámu.
Hver eru þá áhrif Vopnfirðinga sögu á ‘sögu Gunnars’? Í báð-
um þessum sögum er Þorkell Geitisson í því hlutverki að reyna að
hefna föður/bróður og orð draumkonunnar um hann í Vopnfirð-
inga sögu (48) eiga við um ‘sögu Gunnars’ einnig, þ.e. að hann færi
„beljandi um allt héraðið og allar heiðarnar“ í leit sinni. Tilraun
hans mistókst í báðum tilvikum, sbr. hina þríendurteknu atlögu að
Bjarna í Vopnfirðinga sögu og Gunnari Þiðrandabana í ‘sögu
Gunnars’. Þá má nefna að í báðum sögunum mistekst höfðingjum
að ná eigum norskra stýrimanna (Hrafns/Gunnars) undir sig. En
skemmtilegustu tengsl þessara sagna liggja í andstæðunni. Ritari
Vopnfirðinga sögu gerir sér far um að tengja rit sitt kristilegum
þankagangi og dygðum en ritari ‘sögu Gunnars’ kýs – í anda
Snorra – að minna á heiðinn arf á jákvæðan hátt. Báðir skapa þeir
lykilpersónu, annar illa en hinn góða.25
IV
Gísli Sigurðsson vitnar á einum stað í bók mína um Egils sögu26
og virðist þar gæta misskilnings. Hann segir að ég skýri höfuð-
lausnarminnið í fornsögum með rittengslum og áhrifum einnar
sögu á aðra og tengir hann þetta „gagnrýnislítilli túlkun fræði-
manna“ á fastmótuðum frásagnareiningum í munnlegri frásagnar-
hefð. Nú skal ég ekki svara fyrir aðra fræðimenn. En hvað höfuð-
lausnarminnið snertir og umfjöllun mína um það get ég sagt þetta:
Ég benti einfaldlega á að margar ritaðar frásagnir, eldri en Egils
saga, væru til af skáldum sem leystu höfuð sitt með kvæði um
þann konung sem þeir höfðu lent í ónáð hjá. Þessi skáld eru yfir-
leitt íslensk og nær alltaf dökkhærð (sbr. viðurnefnið „svarti“).
„tilgáta um aðferð“ 385skírnir
24 Hér er átt við orð Sturlu Þórðarsonar um Brodd-Helga: „hann átti fyrr Höllu
Lýtingsdóttur“ (Landnáma, 290).
25 Þiðrandanafnið er vel valið því að afinn var Þiðrandi en það nafn ‘vantar’ ein-
mitt í eldri heimildum um syni Geitis.
26 Sjá 133, nmgr. 6. Þar er ég í félagsskap með dr. Bjarna Einarssyni sem ég hef
nefnt „mann hins nýja tíma“ í rannsóknum á fornsögum okkar.
Skírnir haust 05 RÉTTUR 23.11.2005 13:53 Page 385