Skírnir - 01.09.2005, Blaðsíða 149

sem gegnir mikilvægu hlutverki í lok sögunnar. Sú staðreynd að
þeir bræður fá fremur neikvæða umfjöllun (Eyjólfur sýnir ekki
hetjulund þegar hann glúpnar og vísar á felustað Gunnars) gæti
verið fyrirboði þess þegar Þorkell Eyjólfsson lætur undan brúði
sinni, Guðrúnu Ósvífursdóttur, sem hótar að segja skilið við hann
vilji hann reka Gunnar á brott.
Freistandi er að líta á ‘sögu Gunnars’ sem æfingu skrásetjara
eða leik. Hann notast við efni ættað af Austurlandi, sbr. t.d. Land-
námu og hugsanlega önnur ættarrit en þó einkum Droplaugarsona
sögu og Vopnfirðinga sögu (sbr. síðar).14 Hann brýst inn í at-
burðarás Droplaugarsona sögu rétt fyrir dauða Helga Ásbjarnar-
sonar en tengir sögu sína við Vesturland því að þar hefur hann
menntast og þar er hann til húsa. Hann grípur til persóna af Vest-
urlandi, Þorkels Eyjólfssonar og Guðrúnar Ósvífursdóttur, af-
komenda frægra landnámsmanna (systkinanna Auðar djúpúðgu
og Björns austræna) sem greint er frá í Landnámu. Þetta fólk hef-
ur verið vel þekkt vestra áður en Laxdæla var skrifuð (sbr. einnig
Jón Jóhannesson um ‘ævi’ Þorkels Eyjólfssonar, lxxxix). Leikur
sagnaritarans sem hér er til umræðu felst þá í því að skapa heillega
sögu þar sem koma mátti fyrir ýmsu því sem lærðir menn höfðu
þróað með sér á Íslandi: ívaf heiðinna minna,15 mynstur Íslend-
ingaþátta, leikur að mannanöfnum16 o.s.frv. Skemmtilegt er t.d.
það að Gunnar skuli látinn koma að landi við Breiðavík eystra en
enda feril sinn á Íslandi við Breiðafjörð vestra.
„tilgáta um aðferð“ 379skírnir
14 Jón Jóhannesson var hikandi í tímalegri afstöðu milli ‘sögu Gunnars’ og Drop-
laugarsona sögu og Vopnfirðinga sögu en af tveim þeim síðarnefndu sagði hann
Droplaugarsona sögu vera þá eldri, sjá bls. lxxxi, lxxxix og 27. Ernst Walter
taldi (60) að ‘saga Gunnars’ væri eldri en Vopnfirðinga saga. Jafnframt taldi
hann Laxdælu hafa haft áhrif á Vopnfirðinga sögu. Um þetta hafði hann þó efa-
semdir. Ég hallast að þeirri tímaröð sem Rolf Heller setti fram: Droplaugarsona
saga – Vopnfirðinga saga – Laxdæla. Hann gerir einnig ráð fyrir (166) að Lax-
dæla hafi þekkt ‘sögu Gunnars’ (þ.e. ‘sögu Njarðvíkinga’) en ræðir ekki nánar
um þá sögu.
15 Þetta orðalag er fengið úr grein Haralds Bessasonar, „Mythological Overlays“
sem kveikti áhuga minn á þessu efni.
16 Sláandi er það í lok ‘sögu Gunnars’ hvernig nöfnin Þorkell Eyjólfsson og Þor-
kell og Eyjólfur eru beinlínis fléttuð saman („Þorkatli Eyjólfssyni … Þorkell
og Eyjólfur … Þorkatli Eyjólfssyni“).
Skírnir haust 05 RÉTTUR 23.11.2005 13:53 Page 379