Skírnir - 01.09.2015, Page 18

staðfestingu Icesave-laganna sagði forsetinn að hann ætlaði ekki að
taka afstöðu á fundinum. Hann hefði gefið fyrirheit um að taka við
undirskriftum sem safnast hefðu að undanförnu. „Þá hefði forseti
einnig hlýtt á ummæli þingmanna við afgreiðslu málsins.“ (Dagskrá
forseta 2009, 31. desember)
Forsetinn stóð frammi fyrir mjög vandasamri ákvörðun. Hans
var valið og einungis tveir kostir í boði. Um leið var hann óhjá-
kvæmilega að taka afstöðu með eða á móti ríkisstjórninni, einkum
foringjum stjórnarflokkanna, Jóhönnu Sigurðardóttur og Stein-
grími J. Sigfússyni. Þau sögðu að mikil vá biði Íslendinga ef sam-
komulagið væri ekki staðfest, Ísland yrði nánast útlagi í samstarfi
þjóða heimsins og fengi hvergi þá aðstoð sem landið þyrfti svo mjög
á að halda (sbr. t.d. Björn Þór Sigbjörnsson 2013: 157–196).
Sannarlega var forsetinn í mjög þversagnakenndri stöðu í upp-
hafi árs 2010. Við fyrstu sýn virtist staða hans mjög veik. Hrunið
hafði orðið á hans vakt. Í stað velmegunar og stöðugleika hafði
„guðfaðir útrásarinnar“ reynst stuðla að ferðalagi Íslendinga út í
ógöngur. Ólafur Ragnar Grímsson naut ekki almenns trausts. En
enn var hann forseti og það sem meira var: Í fjölmiðlamálinu 2004
hafði Ólafur Ragnar unnið sigur sem ekki yrði frá forseta tekinn.
Eftir það var ekki lengur deilt um að forseti Íslands hefði stjórnar-
skrárvarinn rétt til að neita að staðfesta frumvarp sem Alþingi hefði
samþykkt. Þá yrði haldin þjóðaratkvæðagreiðsla um gildi slíkra
laga. Þjóðarvilji væri æðri þjóðarvilja.
Forseti beitir málskotsrétti öðru sinni
— Þjóðaratkvæðagreiðsla um Icesave
Í nýársávarpi Ólafs Ragnars Grímssonar 2010 er að finna greiningu
á stöðu Íslands eftir fjármálahrunið, veikleikunum í íslensku sam-
félagi og stjórnkerfi ásamt hugmyndum hans um nauðsynlegar úr-
bætur (Ólafur Ragnar Grímsson 2010a):
Þróun mála eftir hrun. Miklir erfiðleikar eru enn, atvinnuleysi,
þrengingar og óvissa. Verstu spár hafa hins vegar ekki ræst. At-
vinnuleysi er minna en víða í nágrannalöndunum. Landflótti hefur
ekki brostið á. Unga fólkið hefur sem fyrr trú á Íslandi, velur landið
318 svanur kristjánsson skírnir
Skírnir Haust 2015 NOTA ÞESSA.qxp_Layout 1 19.10.2015 10:51 Page 318