Skírnir - 01.09.2015, Side 39

339hið nýja ísland eftir hrunið
fylgi (38%) heldur en Samfylkingin (22%) og VG (14%) saman-
lagt. Samtímis náði vantraust fólks til allra flokka: Einungis 14,1%
aðspurðra sögðust treysta ríkisstjórninni en enn færri (13,6%)
stjórnarandstöðunni. Um 10% treystu Alþingi en ríflega sex af
hverjum tíu treystu því ekki („Fylgi flokka ef kosið yrði …“ 2011;
„Könnun MMR á trausti almennings til helstu stofnana …“ 2011).
Í árslok 2011 völdu hlustendur Útvarps Sögu forseta Íslands sem
mann ársins. Sama gerði fréttastofa Stöðvar 2. Seinni synjun forset-
ans á Icesave-samkomulagi og þjóðaratkvæðagreiðslan í mars 2011
styrktu stöðu hans. Átökin um Icesave veiktu ríkisstjórnina en juku
traust til forsetans, einkum meðal stuðningsfólks Sjálfstæðisflokks-
ins í stjórnarandstöðu. Rétt eftir hrunið var staða Jóhönnu Sig-
urðardóttur mjög sterk; fáir vantreystu henni en yfir 60% kjósenda
treystu henni. Nú hafði dæmið snúist gjörsamlega við. Einungis
innan við 20% treystu Jóhönnu en um 60% vantreystu henni
(„Könnun MMR á trausti almennings til áhrifafólks …“ 2008;
„Könnun MMR á trausti almennings til helstu stofnana …“ 2011).
Miðað við aðra forystumenn gat forsetinn þokkalega við unað.
Hann var á uppleið af botni sínum fyrst eftir hrunið, staddur ein-
hvers staðar miðja vegu á milli fádæma vinsælda sinna á útrásar-
tímanum og mjög takmarkaðs trausts eftir hrunið. Á nýju ári yrðu
forsetakosningar. Þá væru liðin 16 ár frá því að Ólafur Ragnar var
fyrst kjörinn forseti Íslands. Enginn af fyrirrennurum hans á for-
setastóli hafði setið lengur. Minna en helmingur kjósenda virtust
treysta forsetanum og stuðningur við hann var mjög bundinn við
andstæðinga ríkisstjórnarinnar. Endurkjör hans var því alls ekki
öruggt — ef Ólafur Ragnar Grímsson gæfi áfram kost á sér sem for-
seti Íslands.
Með mikilli eftirvæntingu var beðið eftir nýársávarpi forsetans
(Ólafur Ragnar Grímsson 2012a); þar myndi hann greina frá
ákvörðun sinni. Í ávarpinu ítrekaði Ólafur Ragnar fyrst meginstefin
tvö í málflutningi sínum um þessar mundir:
— Sigurför beins lýðræðis. Í þjóðaratkvæðagreiðslunum um
Icesave hefðu Íslendingar gerst brautryðjendur í stjórnar-
háttum, „að láta lýðræðislegan rétt fólksins ráða för … Kjarn-
skírnir
Skírnir Haust 2015 NOTA ÞESSA.qxp_Layout 1 19.10.2015 10:51 Page 339