Skírnir - 01.09.2015, Qupperneq 47

347hið nýja ísland eftir hrunið
réttinum öðru sinni. Margir urðu til að fagna niðurstöðu forsetans
enda höfðu tæp 60.000 manns skorað á forsetann að synja um
staðfestingu og skoðanakannanir sýndu mikla andstöðu við lögin.
Forsætisráðherra gagnrýndi gjörðir forsetans harðlega og fjármál-
aráðherra íhugaði afsögn í mótmælaskyni („Forseti lagði línurnar“
2009). Ýmsir aðrir höfðu miklar efasemdir um gjörðir forsetans.35
Nærtækast er að álykta sem svo að rök forsetans hafi í hnot-
skurn verið hin sömu og þegar fjölmiðlalögunum var synjað sum-
arið 2004:
1. Málið er mikilvægt fyrir lýðræðið í landinu.
2. Ekki er mögulegt að leysa ágreininginn fyrir dómstólum.
3. Í málinu er gjá er milli þingvilja og þjóðarvilja; meirihluti
Alþingis er með en mikill meirihluti fólks á móti lögunum.36
Ekki var heldur fjarri lagi að óttast að með undirritun laganna hefði
forsetinn beinlínis stefnt almannafriði í hættu og önnur búsáhalda-
bylting jafnvel brotist út þegar fólk mótmælti „gerræði“ stjórn-
valda. Þar að auki styrkti synjun forsetans væntanlega stöðu
Íslendinga í samningaviðræðum við Breta og Hollendinga; stuðlaði
að hagstæðari samningi en þeim sem forsetinn neitaði að undirrita
og ljóst var að felldur yrði í þjóðaratkvæðagreiðslu.
Oft hefur staða Ólafs Ragnars sem forseta Íslands markast af
þversögnum, verið í senn sterk og veik. Svo var eftir synjun forset-
ans 2010 og þjóðaratkvæðagreiðsluna um Icesave-samninginn. Þau
öfl sem harðast börðust gegn beitingu málskotsréttar í fjölmiðla-
málinu sumarið 2004 skipuðu sér nú í sveit Ólafs Ragnars Gríms-
sonar; fögnuðu mjög synjun forsetans og nær einróma höfnun
þjóðarinnar á Icesave-samingnum í þjóðaratkvæðagreiðslunni.
Túlk un forsetans á 26. gr. stjórnarskrárinnar var orðin að viður-
kenndum sannindum og ráðamönnum þótti skylt að fylgja fyrir-
mælum stjórnarskrárinnar um þjóðaratkvæðagreiðslu í kjölfar
skírnir
35 Greinarhöfundur skrifaði t.d. í dagbók 5. janúar 2010: „Forsetinn neitaði að
staðfesta Icesave-lögin. Að mínu mati er þessi ákvörðun ÓRG lögleg en siðlaus:
26. grein stjórnarskrárinnar er ekki hugsuð til þess að Íslendingar kæmu sér
undan fjárhagslegum skuldbindingum sínum.“
36 Sbr. Svanur Kristjánsson 2014: hér einkum 295.
Skírnir Haust 2015 NOTA ÞESSA.qxp_Layout 1 19.10.2015 10:51 Page 347