Skírnir - 01.09.2015, Side 61

361elskhuginn ástsjúki
sögu hafi þekkt riddarasöguna Tristrams sögu ok Ísöndar, sem getur
gefið vísbendingu um ritunartíma Eglu.
Sjúkdómsgreining: Ást
Áður en hafist verður handa við að kanna ástsýki Egils er rétt að
skoða rætur þessa athyglisverða sjúkdóms. Grunninn að hugsun
miðaldamanna um læknisfræði er að finna í skrifum rómverska
læknisins Galens sem var uppi á 2. öld e.Kr. Kenningar hans
byggðust á hugmyndum Hippókratesar um að ójafnvægi í vessum
líkamans gæti leitt til margskonar sjúkdóma. Um kenningar Galens
má víða lesa, enda áhrifamiklar. Eins og meðal annars Jacquart og
Tomasset (1988: 48) rekja voru þær ráðandi í allri evrópskri hugsun
um líkamann langt fram eftir öldum. Samkvæmt Galen voru lík-
ams vessarnir fjórir talsins, blóð, slím, svart gall og gult gall. Vessarnir
samsvöruðu frumefnunum, líkamsástandi og persónuleika fólks á
ákveðinn hátt sem til dæmis Jacquart og Thomasset (1988: 48–49) og
Jón Steffensen (1990: 172) lýsa. Til að mynda voru líkamar blóð -
ríkra einstaklinga heitir og rakir og þeir voru jafnan holdugir, fagrir
yfirlitum, glaðværir og mannúðlegir. Þar sem svart gall var ríkjandi
var líkaminn kaldur og þurr og persónuleikinn hrygglyndur og fá-
látur. Fyrir sjúkdómsgreiningu á Agli skiptir svarta galliðmestu máli
en uppsöfnun þess í líkamanum var talin orsaka bæði melankólíu1
og systursjúkdóminn ástsýki.
Í bókmenntum fornaldar er auðvelt að finna kröftugar birting-
armyndir ástarsjúkdómsins. Eitt elsta varðveitta verkið þar sem
kvölum ástarinnar er lýst er ljóð ort fyrir um 2600 árum og eignað
Saffó frá Lesbos. Ljóðmælandinn er svo sjúk af ástarþrá að hún
kemur ekki upp orði þegar hún horfir á meyna sem ást hennar bein-
skírnir
1 Orðið „melankólía“ merkir bókstaflega svartagall, komið úr grísku þar sem
„melan“ þýðir svart og „khol “ táknar gall (Oxford Dictionaries 2015). „Svarta-
gallsraus“ merkir í íslenskri orðabók geðvonskunöldur (Íslensk orðabók 1985:
1001). Varast ber að setja fullkomið jafnaðarmerki milli melankólíu og þess sem
nú er kallað þunglyndi. Orðið melankólía hefur um aldir átt sér mun yfirgripsmeiri
og stundum breytilega merkingu eins og nánar verður vikið að og Radden (2000:
5–8) hefur bent á.
Skírnir Haust 2015 NOTA ÞESSA.qxp_Layout 1 19.10.2015 10:51 Page 361