Skírnir - 01.09.2015, Side 105

405um íslensk fræði
segir Sigurður Nordal í ritinu Íslensk menning (1942), sem fjallar
um „vanda þess og vegsemd að vera Íslendingur“ og átti að vera
„greinargerð fyrir dýrmætasta menningararfi [Íslendinga]“ (bls. 39),
að þrátt fyrir að í verklegri menningu, tækni og iðnum, jafnvel
öllum sjónlistum, hafi mörgu verið ábóta vant hafi „þeir í bók-
menntum og orðsins listum varðveitt og skapað varanleg verðmæti“
(bls. 30). Ritun umræddrar bókar mun hafa haft þann tilgang að
skýra þennan arf og búa út sem veganesti fyrir „þjóðina“ í hennar
eilífu sjálfstæðisbaráttu.
Því hefur verið haldið fram að á seinni árum kunni vægi tungu-
málsins í hinni heilögu þrenningu að hafa minnkað í hlutfalli við
landið og náttúrur þess (sbr. t.d. Guðmund Hálfdanarson 1999,
Bjarka Valtýsson 2011), og sjálft þjóðarhugtakið sem var mönnum
hugleikið á fyrri hluta 20. aldar hafi orðið óljósara með árunum og
jafnvel talið varasamt í ljósi sögunnar. Stundum er þetta orðað svo
að hér hafi orðið til fjölmenningarsamfélag, enda hafi flust til lands-
ins fjöldi fólks sem ekki hefur íslensku að móðurmáli og Ísland sé
lítil eyja í alþjóðlegu menningarhafi.
Þetta má til sanns vegar færa, en ekki verður því þó á móti mælt
að tungumálið er miðlægt í íslensku þjóðlífi og menningu. Íslensk
tunga nýtur (a.m.k. í orði) mikils stuðnings á opinberum vettvangi.
Árið 1988 var unnin skýrsla þar sem fram kom meðal annars að Ís-
lendingar hafi „sett sér það mark að varðveita tungu sína og efla
hana“(Indriði Gíslason o.fl. 1988, bls. 53). Árið 2009 var samþykkt
opinber málstefna Íslendinga og þann 7. júní árið 2011 voru sam -
þykkt sérstök lög um íslenska tungu. Í málstefnunni sem ber heitið
Íslenska til alls er lögð áhersla á „að tryggja að íslenska verði notuð
á öllum sviðum íslensks samfélags“ (Íslenska til alls, bls. 11). Og í
skjali sem ber heitið Málstefna Stjórnarráðs Íslands er vitnað í þessa
stefnu og áréttað að Stjórnarráðið gegni mikilvægu hlutverki „í
varðveislu og eflingu íslenskrar tungu“.3 Áhrifamenn innan Há-
skóla Íslands eins og Ástráður Eysteinsson forseti Hugvísinda sviðs
hafa tekið undir svipuð sjónarmið og viðurkenna mikilvægi tungu-
skírnir
3 http://www.stjornarrad.is/raduneyti/stefnur/nr/495
Skírnir Haust 2015 NOTA ÞESSA.qxp_Layout 1 19.10.2015 10:51 Page 405