Skírnir - 01.09.2015, Side 138

verið með einhverjum skrípablæ, og það haft mest fyrir augum, að
sýna eitthvað skrítið og einkennilegt, er menn gerðu gaman af“ („Ís-
lenzka sýningin“ 1904). Eins og bent er á í upphafi þessarar greinar
vísa skrif íslenskra karlmanna um sýninguna á nokkrum stöðum til
líkama íslenskra kvenna, líklega til þess að draga sýninguna enn
frekar fram sem þátt í því að niðurlægja íslensku þjóðina (Kristín
Loftsdóttir 2002: 58) .
Samtíminn og lokaorð
En hvað þá með samtímann — hvernig munum við eftir kynþátta-
flokkunum og fordómum í samtímanum? Á hvaða hátt eru mann-
eskjur hlutgerðar hér og nú? Áhugi manna á Norðurlöndum á að
skilja betur tengsl ólíkra Norðurlanda við heimsvalda- og nýlendu-
tímann hefur að einhverju marki snúið að því að skoða samspil
fortíðar og nútíðar. Þetta er mikilvægt því að oft er sagan túlkuð
svo að Norðurlönd hafi ekkert haft með nýlendutímann að gera og
því séu orð og hegðun, sem væru kynþáttafordómar annars staðar
í heiminu, einhvern veginn ásættanlegri á Norðurlöndum (Kristín
Loftsdóttir og Jensen 2012). Myndir Ólafar Nordal minna sterk-
lega á það að Ísland stóð ekki frekar en önnur Norðurlönd utan við
þessa sögu. Stóra spurningin snýr kannski að túlkun samtímans á
sýningunni, hvort ljósmyndirnar af afsteypunum þyki sláandi af því
að það eru Íslendingar sem eru viðföng en ekki eitthvert annað fólk
sem sjálfsagt þyki að hlutgera? Skyldum við kannast aftur við sjálf
okkur í svipaðri umræðu og átti sér stað um nýlendusýninguna í
Danmörku 1905 þar sem vandamálið snerist ekki um það að fólki
væri stillt upp á niðurlægjandi hátt sem villimönnum, heldur að við
skyldum vera tengd við þann flokk?
Hér er tækifæri til að benda á það að flokkunarkerfi kynþátta-
hyggju var aldrei eðlilegt eða sprottið úr náttúrunni sjálfri handa
vísindamönnum til að uppgötva. Það vekur þannig upp spurningar
um minjar þessa kerfis í sambandi við fordóma í garð fólks úr
hinum svokölluðu minnihlutahópum — sem eru auðvitað eingöngu
minnihlutahópar í ljósi tengsla sinna við Evrópu, sögulega séð — og
hlutverk Íslands í þeirri sögu. Því eins og menningarfræðingurinn
438 kristín loftsdóttir skírnir
Skírnir Haust 2015 NOTA ÞESSA.qxp_Layout 1 19.10.2015 10:51 Page 438