Skírnir - 01.09.2015, Síða 153

453alþjóðleg mannréttindi
Hann var kaþólskur, sótti innblástur í rit Tómasar frá Aquino og
hélt því fram, líkt og Tómas, að náttúruréttur setti veraldlegu valdi
mörk (Maritain 1945: 24). Annar merkur frumkvöðull í mannrétt-
indaumræðu um miðja síðustu öld var enski rithöfundurinn H. G.
Wells sem skrifaði á gamals aldri bók sem heitir The Rights Of Man,
or What Are We Fighting For?Hún kom út 1940 og var dreift víða
og þýdd á mörg tungumál á styrjaldarárunum. Í inngangi bókar-
innar lagði Wells til að eftir stríð yrði sett réttindaskrá fyrir allt
mannkyn. Réttindin sem hann stakk upp á voru blanda af frelsis-
réttindum og félagslegum réttindum í svipuðum anda og mannrétt-
indayfirlýsingin sem Sameinuðu þjóðirnar samþykktu átta árum
síðar. Ýmsir fleiri andans menn orðuðu hugmyndir um rétt allra
manna en þær féllu ekki vel að ríkjandi heimspeki. Síðan hefur
viðsnúningur orðið í heimspekilegri siðfræði. Það þykir ekki jafn-
sjálfsagt nú og þá að telja öll réttindi afstæð við lög, siði, venjur og
hagsmuni. Pendúllinn hefur sveiflast og er heldur fjær sjónarmiðum
Edmunds Burke og nær því sem Thomas Paine hélt fram á átjándu
öld.
Bók sem UNESCO (Menningarmálastofnun Sameinuðu þjóð -
anna) gaf út árið 1949 og heitir Human Rights: Comments and Inter -
pretations, gefur ágæta innsýn í hvað fræðimenn og spekingar víða
um heim höfðu fyrir satt um mannréttindi á fyrstu árunum eftir
seinni heimsstyrjöldina. Tilefni þessarar bókaútgáfu var að árið
1946 skipuðu Sameinuðu þjóðirnar mannréttindanefnd (Human
Rights Commission) sem fjallaði um væntanlega mannréttindayfir -
lýsingu. Á meðan nefndin starfaði bar UNESCO spurningar um
mannréttindi og fræðilegar undirstöður þeirra undir hóp af félags-
vísindamönnum, lögfræðingum, heimspekingum og hugsuðum.
Þetta var árið 1947. Úrvali úr svörum þeirra var safnað saman í um-
ræddri bók.
Stór hluti af þeim 32 einstaklingum sem eiga efni í bókinni lýsa
efasemdum um að hægt sé að telja upp réttindi sem allir ættu að
hafa, óháð samfélagsgerð og aðstæðum. Sumir sem hallir voru undir
marxisma lýstu áhyggjum af því að áhersla á réttindi einstaklinga
yrði í anda borgaralegra stjórnmálaskoðana og lítt hagstæð verka-
fólki. Dæmi um þessi viðhorf koma til dæmis fram hjá enska stjórn-
skírnir
Skírnir Haust 2015 NOTA ÞESSA.qxp_Layout 1 19.10.2015 10:51 Page 453