Skírnir - 01.09.2015, Qupperneq 156

fyrrnefndu greinasafni Raphaels. Mannréttindi voru komin á dag-
skrá sem alvarlegt viðfangsefni samtímaheimspeki. Elstu greinarnar
í safninu eru frá árunum 1955, 1963 og 1964 en flestar þeirra birt-
ust fyrst um og eftir 1970. Ein af elstu greinunum, sem birtist upp-
haflega 1964, er eftir bandaríska heimspekinginn og lögfræðinginn
Richard Wasserstrom. Hann ræðir um breytt andrúmsloft innan
siðfræðinnar þar sem vitneskja um hryllinginn í ríki nasista og rang-
láta mismunun manna eftir kynþætti bæði í Bandríkjunum og í Afr-
íku hafi gefið tilefni til að taka hugmyndir um náttúrurétt til
alvarlegrar skoðunar á nýjan leik. Hann bætir því svo við að þetta
séu gamlar hugmyndir sem fyrir stuttu síðan hafi almennt verið lítils
metnar (Wasserstrom 1979).
Önnur af eldri greinunum í bókinni er eftir John Rawls (1979).
Hún birtist fyrst árið 1963 og er raunar undanfari bókarinnar A
Theory of Justice eftir Rawls sem út kom 1971 og markaði þáttaskil
í heimspekilegri siðfræði. Rawls tengir siðferðilegan rétt og jöfnuð
og það gera líka tveir höfundar greina sem birtust fyrst 1970, þeir
Ronald Dworkin og Joel Feinberg. Með skrifum þessara þremenn-
inga urðu siðferðileg réttindi ekki aðeins virðingarvert viðfangsefni
siðfræðinga heldur líka viðurkenndur hluti af svörum við spurn-
ingum um jöfnuð og jafnrétti.
Með hóflegri einföldun má segja að stór hluti af stjórnspeki og
siðfræði nýaldar, frá Hobbes og Locke á sautjándu öld, hafi verið leit
að svari við spurningum um á hvern hátt menn séu jafnir og hvernig
þeir geti lifað saman sem jafningjar. Locke svaraði spurningunni
með kenningu um að guð hefði gefið öllum jafnan rétt til lífs, frelsis
og eignarhalds á afurðum vinnu sinnar. Rawls, Dworkin, Feinberg
og fleiri heimspekingar sem voru virkir um svipað leyti endur -
nýjuðu þessa tengingu jafnaðar og réttinda án þess að blanda guð -
fræði í málið og án þess að einskorða sig við borgaraleg réttindi.
Kenningar þeirra rúma líka félagsleg og efnahagsleg réttindi.
Þótt jöfnuður manna kunni að felast í jöfnum siðferðilegum
réttindum er ekki þar með sagt þetta séu sömu réttindin og tíunduð
eru í plöggum Sameinuðu þjóðanna. Í nýlegri bók eftir bandaríska
siðfræðinginn Allen Buchanan (2013) er fjallað um heimspekilegar
spurningar sem tengjast alþjóðlegum mannréttindum með ítarlegri
456 atli harðarson skírnir
Skírnir Haust 2015 NOTA ÞESSA.qxp_Layout 1 19.10.2015 10:51 Page 456