Skírnir - 01.09.2015, Page 183

483mánasteinn í grimmdarleikhúsi
augu ber og segir ekkert. „Reykjavík hefur í fyrsta sinn tekið á sig
mynd sem speglar innra líf hans. Og því mun hann engum trúa
fyrir“ (85). En hann trúir Sólu Guðb- fyrir því af því að hún er
honum systir.
Grimmdarleikhúsið
Leiklistin er eins og drepsóttin, kreppa sem endar annaðhvort í dauða eða
bata. Drepsóttin er göfugur sjúkdómur af því að hún felur í sér endanlega
kreppu og eftir hana stendur ekkert eftir nema dauði eða róttæk skírsla. Á
sama hátt er leiklistin sjúkdómur af því að hún býr yfir endanlegu jafnvægi
sem ekki er hægt að ná án eyðileggingar.11
Svo mælti franska framúrstefnuskáldið og leikhúsmaðurinn An-
tonin Artaud í fyrirlestri sem hann hélt við Parísarháskóla í Sor-
bonne, 6. apríl 1933, um Leikhúsið og drepsóttina. Hann byrjar á að
lýsa helstu drepsóttum sem farið höfðu yfir heiminn og þrengir svo
hringinn niður á afar nákvæma lýsingu á birtingarmynd kýlapestar
eða Svarta dauða. Vinkona hans Anaïs Nin var á fyrirlestrinum og
lýsir því í ævisögu sinni hvernig Artaud lék kvalir sjúklingsins, verki
og krampa og hitasótt: „Hann var sárkvalinn. Hann öskraði. Hann
var óður. Hann lék eigin dauða, eigin krossfestingu“ (Garner 2006).
Fyrirlestrinum lauk á því að Artaud hneig til jarðar og lá hreyfing-
arlaus á gólfinu. Glöggt kemur fram á fyrirlestrinum að honum er
dauðans alvara með því að bera saman leikhúsið og drepsóttina,
hvort tveggja er sjónarspil handan allra viðmiða.
Eins og leikhúsið gerir drepsóttin sér ekki mannamun. Hún á
erindi við alla jafnt og „sigursæl og hefnigjörn“ vill hún eyða öllu
sem fyrir verður — eins og leikhúsið, segir Artaud. Drepsóttin
dregur fram óreiðu og myndir sem hafa legið í dvala, æsir þau upp
skírnir
11 Artaud 1978: 21. Það má segja að plágan hafi ekki verið fjarri Antonin Artaud alla
tíð því hann var fæddur árið 1896 í Marseille þar sem síðasta bólusóttarplágan í
Evrópu átti upptök sín árið 1720. Sjálfur fæddist hann tveimur árum eftir hina
hræðilegu bólusótt sem kom upp í Asíu 1894 og drap 12 milljónir manna. Loks
lifði hann spænsku veikina, 22 ára, og hafði þá sjálfur verið undir læknishendi
vegna geðsjúkdóma í fjögur ár og var það meira og minna allar götur síðan.
Skírnir Haust 2015 NOTA ÞESSA.qxp_Layout 1 19.10.2015 10:51 Page 483