Skírnir - 01.09.2015, Síða 186

Allt þetta lá til grundvallar fyrirlestri Antonins Artaud um „leik-
húsið og pláguna“ í Sorbonne 1933.
Artaud var sannur óvinur hins svokallaða textaleikhúss og sagði
skýrt og greinilega: „… ekkert vekur áhuga minn nema það sem
hefur eitthvað beint að segja við hold mitt“ (Garner 2006: 11).
Leikrit hans sjálfs eru ekki talin sérlega leikhæf en leiklýsingarnar
mjög áhugaverðar og sú sýn sem þar birtist á hinn merkingarbæra
líkama og tjáningu hans, sem séu eitt og hið sama, er undarleg og
stundum fögur. Þar kemur fram hvernig mörkin sem tungumálið
byggist á rofna og allt verður líkami.14 Róttækni Antonins Artaud
og nánd „hins raunverulega“ og líkamlega einkennir líka söguna
Mánastein eftir Sjón. Í viðtali við Sjón spyr Friðrika Benónýs -
dóttir:
Talandi um ögrun, ég minnist þessi ekki að hafa lesið eins berorðar lýsingar
á kynlífi tveggja karlmanna í íslenskri skáldsögu, er það hluti af ögruninni?
Alls ekki. Það var bara nauðsynlegt til að gera Mána Stein raunverulegan svo
við áttuðum okkur á því hver hann væri og hvað hann væri að gera. Mér
fannst bara alveg sjálfsagt að hafa það uppi á yfirborðinu eins og annað sem
hann gerir. Það var ekki fyrr en ég var búinn að skrifa þetta sem ég áttaði
mig á að þetta er ekkert algengt viðfangsefni í íslenskum bókmenntum og
tími til kominn að þessi persóna stígi fram og sé til á allan þann hátt sem hún
er til — í hugsunum sínum og líkamlegum gjörðum. (Friðrika Benónýs -
dóttir 2013)
Máni Steinn er óvenjuleg persóna í íslenskum bókmenntum og til að
gefa honum líf og líkama „sprengir“ Sjón hann inn í söguna í upp-
hafskaflanum í anda grimmdarleikhússins. Annað er ekki hægt. Til-
finningalíf og kynferði Mána Steins er ólöglegt og þótt hann eigi
fasta viðskiptavini á bæði líklegum og ólíklegum stöðum í bænum
yrðu sumir þeirra fyrstir til að krefjast þess að hann verði fang-
elsaður eða tekinn af lífi — aðspurðir. Tilvera hans er þögguð og
falin og það verður að láta áhorfendur sjá hana strax á leiksviði þess-
arar bókar. Aðrir bæjarbúar verða veikir en kynferði Mána Steins er
486 dagný kristjánsdóttir skírnir
14 Sjá umfjöllun um orðræðu geðveikinnar í Dagný Kristjánsdóttir 1999: 316–318.
Skírnir Haust 2015 NOTA ÞESSA.qxp_Layout 1 19.10.2015 10:51 Page 486