Skírnir - 01.09.2015, Page 207

507falskennandi eða einherji sannleikans?
fyrstu frummyndun á námsárum hans, en verður ávallt skarpari og skarp-
ari eptir því, sem lengra líður á æfi hans.
[…]
Hann byrjar á því að … hafna grundvelli kristinnar trúar: Kristi. Öfug-
streymið í hugsunar- og tilfinningar-lífi hans verður ávallt voðalegra og voða -
legra. Skynsemistrú hans verður efunarsýki, forsjónartrú hans að hjátrúar-
kenndri draumtrú. Vegna þessarar tvídeilingar berst Magnús Eiríksson ávallt
við sjálfan sig í öllum ritum sínum. […] Þessi tvídeiling í hinu andlega lífi hans
gjörir öll rit hans nálega þýðingalaus. Þau fæðast öll með þessari ban vænu
mótsögn, er liggur í hans eigin hugsun. (Hafsteinn Pjetursson 1887: 28–29)
Hinar greinarnar sem birtust eftir lát Magnúsar eru mun jákvæðari
í hans garð. Til dæmis birtist nafnlaus grein í Þjóðólfi 6. desember
1882 þar sem höfundur telur Magnús hafa verið merkilegan guð -
fræð ing og baráttumann fyrir frelsisréttindum. Farið er fögrum
orðum um hann bæði sem mann og sem fræðimann eins og fram
kemur í kaflanum sem vitnað er til í upphafi þessarar greinar. Þær
fjórar greinar sem komu út skömmu eftir andlát Magnúsar eiga það
sameiginlegt að tíunda mannkosti Magnúsar en fjalla á fremur
gagnrýninn hátt um rit hans og rithátt sem þótti fremur stirðlegur.
Jafnframt segir að guðfræðikenningar hans séu umdeildar eins og
glögglega hefur komið fram í þessari grein.
V. Fyrsti íslenski únítarinn.
Sess í íslenskri kristnisögu (1890–1930)
Um aldamótin 1900 og á fyrri hluta 20. aldar urðu sviptingar í trú-
málum Íslendinga. Brottfluttir Íslendingar í Kanada stofnuðu trúar-
söfnuði sem byggðust á únítarískri kristni. Únítararnir afneituðu
guðdómi Krists og heilagri þrenningu og sögðu að aðeins væri einn
guð. Þessar kenningar koma heim og saman við boðskap Magnúsar
Eiríkssonar um kristna trú og sjá mátti til dæmis í riti hans um Jó-
hannesarguðspjall sem rætt var hér að framan. Únítararnir voru því
hrifnir af Magnúsi og hann var nefndur fyrsti íslenski únítarinn.
Einnig hömpuðu Matthías Jochumsson skáld og Ágúst H. Bjarna-
son, prófessor í heimspekilegum forspjallsvísindum, Magnúsi mjög
skírnir
Skírnir Haust 2015 NOTA ÞESSA.qxp_Layout 1 19.10.2015 10:52 Page 507