Ljósmæðrablaðið - 01.12.2014, Blaðsíða 18

18 Ljósmæðrablaðið - desember 2014
Í úrtakinu voru margir nýburar með fleiri en einn áhættu-
þátt blóðsykurslækkunar en ekki var lagt mat á fjölda þeirra hjá
hverjum og einum. Í rannsókn Hoops og félaga (2010) kom fram
að blóðsykursgildi lækkaði marktækt hjá nýburum með fjóra eða
fleiri áhættuþætti og/eða einkenni blóðsykurslækkunar. Eins og
vænta mátti voru sterk tengsl milli lágs blóðsykurs barnanna og
sykursýki móður sem meðhöndla þurfti með insúlíni. Þetta er í
samræmi við niðurstöður rannsókna (Weindling, 2009) á áhrifum
sykursýki á meðgöngu á útkomu nýbura þar sem fram kemur að
þörf mæðra fyrir insúlín eykur marktækt líkur á óeðlilegri blóð-
sykurslækkun nýbura og öðrum fylgikvillum hjá þeim bæði í og
eftir fæðingu.
Blóðsykur var mældur á fyrstu tveimur klukkustundunum eftir
fæðingu hjá stærstum hluta úrtaksins. Þetta er athyglisvert í ljósi
þess að innan tveggja klukkustunda frá fæðingu er talið að ekki
sé hægt að greina á milli eðlilegrar blóðsykurslækkunar og sjúk-
legs ástands hjá nýburum, sérstaklega hjá fullburum (Desphande
og Platt, 2005; Wight, 2006). Jafnframt er talið að svo skamm-
vinnt tímabil of lágs blóðsykurs hafi ekki neikvæð áhrif á þroska
nýbura (Adamkin, 2011; Boluyt o.fl., 2006; Rozance og Hay,
2010). Að einhverju leyti skýrist þetta af háu hlutfalli nýbura með
áhættuþætti blóðsykurslækkunar í úrtaki en samkvæmt nýlegum
gagnreyndum leiðbeiningum frá bandaríska barnalæknafélaginu
(American Academy of Pediatrics) á að mæla blóðsykur hjá
einkennalausum nýburum í áhættuhópum (síðfyrirburum, þung-
burum, léttburum og börnum sykursjúkra mæðra) 30 mínútum
eftir fyrstu gjöf en hún á að eiga sér stað innan klukkustundar
frá fæðingu (Adamkin, 2011). Þannig er ekki mælt með mælingu
blóðsykurs fyrir klukkustundar aldur, jafnvel þótt áhættuþættir
blóðsykurslækkunar séu til staðar, en í úrtakinu í þessari rannsókn
hafði blóðsykur verið mældur hjá tæplega 60% nýbura innan þess
tíma. Einnig getur hátt hlutfall innlagnar og/eða eftirlits á nýbura-
gjörgæslu meðal nýbura í úrtaki skýrt að hluta til fjölda mælinga
á blóðsykri fyrir tveggja klukkustunda aldur þar sem algengt er að
blóðsykur sé mældur við komu (Gróa Sturludóttir, Katrín Kolka
Jónsdóttir, Margrét Eyþórsdóttir og Guðrún Kristjánsdóttir, 2011)
en tíðasta gildi aldurs við komu á nýburagjörgæslu var 20 mínútur.
Erlendar rannsóknir á eftirliti með blóðsykri nýbura mæðra með
sykursýki hafa sýnt fram á marktækan mun á aldri nýbura við
fyrstu mælingu eftir því hvort eftirlit fer fram á fæðingar- og
sængurlegudeild eða á nýburagjörgæslu (Weindling, 2009). Niður-
stöður rannsóknarinnar hvað varðar aldur nýbura við fyrstu blóð-
sykursmælingu gefa þannig vísbendingu um að ákvarðanataka um
mælingu á blóðsykri byggist ekki alltaf á gagnreyndri þekkingu á
blóðsykurstjórnun nýbura.
Líkt og aðrar afturskyggnar rannsóknir sem byggja á gögnum
úr sjúkraskrám hefur rannsókn þessi ýmsar takmarkanir. Upplýs-
ingum var safnað úr þremur ólíkum gagnasöfnum og því ljóst
að margir aðilar hafa komið að því upphaflega að afla, meta og
skrá upplýsingarnar. Blóðsykursmælingar voru framkvæmdar af
fjölda heilbrigðisstarfsmanna. Styrkur rannsóknar felst í stærð og
samsetningu úrtaks. Um 70% fæðinga á landsvísu eru á Landspít-
alanum (Ragnheiður I. Bjarnadóttir, 2011). Flestir nýburar með
áhættuþætti blóðsykurslækkunar fæðast á Landspítalanum og því
líklegt að í úrtakinu sé stór hluti þýðisins. Í úrtakinu voru eingöngu
þeir nýburar sem blóðsykur var mældur hjá, sem reyndist rúmur
fjórðungur nýbura fæddur þetta ár á sjúkrahúsinu. Niðurstöð-
urnar gefa þannig vísbendingu um algengi lágs blóðsykurs meðal
íslenskra nýbura og grófa mynd af því hvernig staðið var að fram-
kvæmd eftirlits með blóðsykri nýbura á kvenna- og barnasviði
Landspítala.
ÁLYKTANIR
Algengi lágs blóðsykurs í þessari rannsókn var hátt í samanburði
við niðurstöður erlendra rannsókna. Það má trúlega skýra að hluta
með ótímabærum blóðsykursmælingum, sérstaklega hjá fullburða
nýburum, sem valda því að ekki var hægt að greina milli eðli-
legrar lífeðlislegrar aðlögunar og sjúklegs ástands. Eftirlit með
blóðsykri nýbura var ómarkvisst, blóðsykur var mældur of sjaldan
hjá ríflega helmingi nýbura þegar tekið er mið af gagnreyndum
leiðbeiningum um eftirlit með blóðsykri eftir fæðingu. Niðurstöð-
urnar gefa til kynna að líklega megi fækka talsvert þeim börnum
sem blóðsykur er mældur hjá fyrst eftir fæðingu en jafnframt að
bæta þurfi eftirlit með blóðsykri ákveðinna hópa nýbura, sérstak-
lega síðfyrirbura, þungbura og barna sykursjúkra mæðra sem hafa
notað insúlín á meðgöngu.
Til langs tíma hefur ekki verið einhugur um skilgreiningu of
lágs blóðsykurs hjá nýburum og engar leiðbeiningar verið til um
eftirlit með blóðsykri nýbura á kvenna- og barnasviði Landspít-
ala. Ákvörðun um mælingu blóðsykurs hjá nýbura ætti að byggja
á nákvæmu mati á heilsufari móður á meðgöngu, gangi fæðingar
og ástandi barns með tilliti til áhættuþátta og einkenna blóðsykur-
slækkunar. Niðurstöður þessarar rannsóknar bera vitni um nauðsyn
gagnreyndra leiðbeininga til að styðja við klíníska ákvarðanatöku
hjúkrunarfræðinga, ljósmæðra og lækna og draga þannig úr bæði
of- og vangreiningu lágs blóðsykurs hjá nýburum. Skilgreina
þarf aðgerðarmörk of lágs blóðsykurs í þeim tilgangi að draga
úr breytileika í ákvarðanatöku og auka þannig gæði þjónustu við
nýbura og foreldra þeirra.
HEIMILDIR
Adamkin, D.H. (2011). Clinical report – postnatal glucose homeostasis in late-
preterm and term infants. Pediatrics, 127(3), 575–579.
Alkalay, A.L., Sarnat, H.B., Flores-Sarnat, L., Elashoff, J.D., Farber, S.J. og
Simmons, C.F. (2006). Population meta-analysis of low plasma glucose
thresholds in full-term normal newborns. American Journal of Perinatology,
23(2), 115–119.
Armentrout, D. (2010). Glucose management. Í M.T. Verklan og M. Walden
(ritstj.), Core Curriculum for Neonatal Intensive Care Nursing (bls. 172–
181). St. Louis, Missouri: Saunders Elsevier.
Aylott, M. (2006). The neonatal energy triangle Part 1: Metabolic adaptation.
Paediatric Nursing, 18 (6), 38–42.
Bird, T.M., Bronstein, J.M., Hall, R.W., Lowery, C.L., Nugent, R. og Mays, G.P.
(2010). Late preterm infants: Birth outcomes and health care utilization in
the first year. Pediatrics, 126(2), 311–319.
Boluyt, N., von Kempen, A. og Offringa, M. (2006). Neurodevelopment after
neonatal hypoglycemia: A systematic review and design of an optimal future
study. Pediatrics, 117(6), 2231–2243.
Cornblath, M., Hawdon, J.M., Williams, A.F., Aynsley-Green, A., Ward-
Platt, M.P., Schwartz, R. og Kalhan, S.C. (2000). Controversies regarding
definition of neonatal hypoglycemia: Suggested operational thresholds.
Pediatrics, 105(5), 1141–1145.
Cranley, L., Doran, D.M., Tourangeau, A.E., Kushniruk, A. og Nagle, L. (2009).
Nurses´ uncertainty in decision-making: A literature review. Worldwiews on
Evidence-Based Nursing, 6 (1), 3–15.
DePuy, A.M., Coassolo, K.M., Som, D.A. og Smulian, J.C. (2009). Neonatal
hypoglycemia in term, nondiabetic pregnancies. American Journal of
Obstetrics & Gynecology, 200(5), 45–51.
Desphande, S. og Platt, M.W. (2005). The investigation and management
of neonatal hypoglycemia. Seminars in fetal and neonatal medicine, 10,
351–361.
Diwakar, K.K. og Sasidhar, M.V. (2002). Plasma glucose levels in term infants
who are appropriate size for gestation and exclusively breast fed. Archives of
disease in childhood. Fetal and neonatal edition, 87, 46–48.
Gróa Sturludóttir, Katrín Kolka Jónsdóttir, Margrét Eyþórsdóttir og Guðrún
Kristjánsdóttir (2011). Nýburar í áhættumati á vökudeild: Lýsandi rannsókn á
eftirliti eins árgangs. Tímarit hjúkrunarfræðinga,87 (4), 66–71.
Haninger, N.C. og Farley, C.L. (2001). Screening for hypoglycemia in healthy
term neonates: effects on breastfeeding. Journal of Midwifery & Women´s
Health, 46(5), 292–301.
Hatfield, L., Schwoebel, A. og Lynyak, C. (2011). Caring for the infant of a
diabetic mother. The American Journal of Maternal/Child Nursing, 36(1),
10–16.
Hay, W.W., Raju, T. N.K., Higgins, R.D., Kalhan, S.C. og Devaskar, S.U.
(2009). Knowledge gaps and research needs for understanding and treating
neonatal hypoglycemia: Workshop report from Eunice Kennedy Shriver
National Institute of Child Health and Human Development. The Journal of
Pediatrics, 155(5), 612–617.
Hewitt, V., Watts, R., Robertson, J. og Haddow, G. (2005). Nursing and
midwifery management of hypoglycaemia in healthy term neonates.
International Journal of Evidence Based Healthcare, 3, 169–205.
Holliday, M.A. (1971). Metabolic rate and organ size during growth from
infancy to maturity and during late gestation and early infancy. Pediatrics,
47(1), Suppl. 2, 169–179.