Ljósmæðrablaðið - 01.12.2014, Blaðsíða 33

33Ljósmæðrablaðið - desember 2014
framgangs. Ef við breytum skilgreiningunni á aktívu stigi í sex getum
við sennilega fækkað keisaraskurðum. En það eru aðrir hlutir sem við
getum gert eins og að nota 4ra klst „actionlínu“ eins og er farið að gera
á Landspítalanum. Nota það á partogrammið. Það gefur okkur oft meiri
tíma áður en við grípum inní ferlið, eins og með belgjarofi og að setja
upp syntocinon dreypi. Ég held að þetta sé góð þróun en við verðum að
finna aðferð til að styðja konur þegar þær eru ekki komnar á spítalann.
Þú talaðir um ótímabæran rembing, þ.e. áður en útvíkkun lýkur.
Okkur var kennt það í náminu að ef konur færu að rembast áður en
útvíkkun lýkur, þá gæti það valdið þykknun á leghálsi. Þú talaðir um
að það væri í lagi að rembast þrátt fyrir að útvíkkun sé ekki lokið,
segðu okkur frá því.
Já, það eru ekki til miklar rannsóknir um þetta efni, þekkingin er
tilkomin vegna þess sem aðrar ljósmæður hafa sagt okkur. Vandamálið
sem ég sé við þetta er að ef þú segir við konu að hún megi ekki remb-
ast, þegar þær rembast ósjálfrátt, þá geta þær upplifað tvöföld skilaboð:
„Ég verð að rembast, ekki segja mér að ég megi það ekki“, svo það
er ekki gott að segja þetta við konur. Ef þetta skiptir ekki máli fyrir
fæðinguna þá eigum við bara að hafa hljótt og leyfa þeim bara að remb-
ast ef þær eru með rembingsþörf. Mér finnst betra að leyfa konunni að
hlusta á innsæi sitt og í flestum tilfellum er það í lagi, útkoman verður
sú sama, hún fer á annað stig ef maður bíður, það er mín ráðlegging.
Er ekki munur á frumbyrjum og fjölbyrjum hvað þetta varðar?
Jú, það er rétt. Margar ljósmæður meta oft ástandið einstaklings-
bundið, t.d. framhöfuðstöðu. Ef konan upplifir ekki erfiðan og óbæri-
legan sársauka þá held ég að það bæti ekki ástandið að gefa konunni
mænurótardeyfingu. Ég held að við eigum bara að bíða og sjá til hvað
gerist. Í langflestum tilfellum leiðréttir þetta sig og þetta blessast í
lokin. Auðvitað þurfum við stundum að nota deyfinguna, sérstaklega
þegar konan getur ekki meira, en ég myndi prófa aðra hluti eins og
baðið, breyta um stellingar og vatnsbólur kannski. Það sem er held ég
erfiðast í ljósmóðurfræðum er að þú vilt ekki vera annaðhvort svartur
eða hvítur og ekkert í milli. Þú verður að taka sjálfstæðar ákvarðanir
og vera sveigjanlegur.
Af hverju heldur þú að það sé svona mikill munur á ósjálfráðum
rembingi og stýrðum rembingi?
Ég held að það sé af því að ljósmóðirin trúir því að ef hún stýri
rembingi þá verði betri framgangur. Að það stytti annað stig fæðingar-
innar, að þetta sé betri aðferð. Ef þær tryðu þessu ekki þá myndu þær
ekki gera það. Það er mikilvægt að þær geri sér grein fyrir að ósjálf-
ráður rembingur inniheldur eðlileg lífeðlisleg viðbrögð sem eru vernd-
andi fyrir móður og barn. Eins og það að halda ekki inni andanum í
of langan tíma, öruggara er að halda niðri andanum í stuttan tíma,
rembast með opinn munninn og búa til hljóð á meðan rembingnum
stendur. Þetta eru allt saman lífeðlisleg og eðlileg hegðun. Ljósmæður
eiga ekki að segja konum að hætta þessu því þetta er eðlilegt. Ef rætt
væri við ljósmæður sem eru að stýra rembingi og þetta útskýrt fyrir
þeim, þá held ég að þær myndu hætta því.
Það er þó stundum við hæfi að nota stýrðan rembing, eins og þegar
fæðing hefur dregist á langinn og það er farið að huga að notkun
áhalda við fæðinguna, þá má prófa þetta til að vita hvort það hjálpar.
En fyrst og fremst á rembingurinn að vera eðlilegur, þ.e. konan finnur
það hjá sjálfri sér hvernig hún á að rembast. Við erum að breyta lífeðl-
isfræðinni með því að stýra konum í að halda niðri í sér andanum og
rembast. Engar rannsóknir sýna fram á gagnsemi þess.
Hvernig getum við eflt konur með tilliti til væntinga þeirra og
fengið þær til að vera sveigjanlegar og raunsæjar?
Það getur verið flókið. Eitt af því sem ég sagði ekki í fyrirlestrinum
mínum, en hef heyrt frá bæði konum og ljósmæðrum, er að stundum
hafa konur tvær leiðir í huganum til að fara í gegnum fæðinguna.
Þær hafa væntingar til þess að hafa hana náttúrulega, eðlilega og að
hún gangi vel. En þær eru líka sveigjanlegar, þær eru með aðra leið í
huganum þar sem þær þurfa einhvers konar aðstoð eða hjálp. Þetta er
eins og að ganga á fjall. Kona sem ætlaði sér að fæða heima í vatni
sagði mér eftirfarandi myndlíkingu: „Ég er að klifra upp Everest,
þetta stóra fjall, og ég fer beint upp án súrefnis af því að ég er sterk
og þetta er svo fallegur dagur og það er auðvelt að gera þetta. En hvað
ef ég vakna og það er stormur og það er mjög kalt og þá þarf ég að
fá aðstoð frá Sherpunum, ég þarf hjálp af því þetta er orðið erfitt. Það
er eins og að fara á spítalann, fá meðferð og inngrip. Ég fæði samt
barnið og ég fagna því, ég náði toppnum. Önnur leiðin er með aðstoð,
því ég þurfti hana en hin er sú að ég geri þetta sjálf. Báðar leiðirnar
eru góðar. Ég myndi vilja gera þetta sjálf en ef ástandið breytist þá
þarf ég hjálp.“ Það er ekki slæm aðferð að setja þetta upp í svona tvær
sögur.
Hvaða tilfinningar bærast innra með þér eftir að hafa hitt allar
þessar íslensku ljósmæður hér á Landspítalanum?
Mér finnst þið vera á réttri leið, þið viljið gera ykkar besta fyrir
konurnar. Þið eruð að reyna að finna lausnir, jafnvel þó að þið standið
í þessum breytingum. Þið gerið ykkur grein fyrir því að það er mjög
mikilvægt að standa vörð um eðlilegar fæðingar núna eftir þessar
breytingar. Það er jafnvel mikilvægara í dag að þið gerið það, einmitt
vegna breytinganna. Ég óska ykkur alls hins besta. Vonandi gengur
þetta vel hjá ykkur. Þið eruð með rétta viðhorfið og hugarfarið.
Hrafnhildur Ólafsdóttir
Embla Ýr Guðmundsdóttir