Ljósmæðrablaðið - 01.12.2014, Blaðsíða 37

37Ljósmæðrablaðið - desember 2014
Verið er að endurnýja löggjöf um feðrun barna, en þetta varðar
fyrst og fremst pör sem eru í sambúð, og vonir standa til að löggjöfin
muni einnig ná til foreldra af sama kyni.
Leiðbeiningar um barneignarþjónustu voru gefnar út í október
2013. Þær fjalla m.a. um fjölda skoðana í meðgönguvernd og hafa
þegar haft mikil áhrif á þær. Fjallað er um heilbrigðisþjónustu fjöl-
skyldunnar og leiðbeiningar um heimafæðingar (um 20 á ári) fylgja
með.
Árið 2011 fæddust 59.856 börn og meðalaldur fæðandi kvenna var
30,3 ár. Keisaraskurðir voru 16,3% fæðinga árið 2012 og hefur tíðnin
verið nokkuð stöðug síðustu ár. Notkun sogklukku við fæðingar
hefur aukist nokkuð, var 5,8% fyrir tíu árum, en var 8,7% árið 2012.
Spangarskurðum hefur fækkað um 15% síðustu 10 ár og voru gerðir
við 22% fæðinga árið 2012. Epiduraldeyfing var notuð við 48%
fæðingar árið 2012. Haldin hefur verið skrá yfir 3. og 4. gráðu rifur
frá árinu 2004 og hefur tíðnin haldist nokkuð stöðug og var 1,2%
árið 2012.
FÆREYJAR
Órói hefur einkennt störf ljósmæðra í Færeyjum undanfarið vegna
stöðu yfirljósmóður og deildarstjóra fæðingardeildar. Ein ljósmóðir
hefur sinnt báðum stöðum og hafa læknar sett sig upp á móti því að
yfirljósmóðir sé við deildina í fullu starfi. Í stjórn spítalans er aðeins
ein ljósmóðir og hefur því eðlilega lítil áhrif meðal fjölda lækna og
hjúkrunarfræðinga. Í desember 2013 var auglýst eftir yfirljósmóður.
Anna Sofie Veyhe var ráðin og hóf hún störf 1. maí sl.
Í félaginu eru nú 21 starfandi ljósmóðir og sjö félagar eru á eftir-
launum. Samið var um laun ljósmæðra snemma árs 2013, þar sem
meðal annars var samið um lífeyrisgreiðslur. Samið var um almenna
launahækkun dagvinnulauna og prósentuaukningu á vaktaálag
sem var 20% fyrir kvöldvaktir, 30% fyrir næturvaktir og 20% fyrir
laugardaga. Ósk um styttingu vinnuviku var hafnað og er vinnuvikan
40 stundir.
Fæðingar í Færeyjum voru 608 árið 2013 og að auki tvær fyrirfram
ákveðnar heimafæðingar, báðar í vatni. Ljósmæður hafa áhyggjur
af því að geta ekki viðhaldið þekkingu sinni og færni og leita því
út fyrir landsteinana, aðallega til Danmerkur og Noregs til þess að
viðhalda henni. Umræða um endurmenntun ljósmæðra og leiðir til
að viðhalda færni og þekkingu er mikilvæg í öllum löndunum og
hefur sérstaklega verið rædd varðandi ljósmæðraþjónustu á litlum
fæðingareiningum og í dreifðum byggðum landanna.
ÍSLAND
Vísað er til skýrslu formanns LMFÍ frá aðalfundi félagsins. Sérstak-
lega var rætt um fækkun fæðingarstaða og atvinnuleysi meðal ljós-
mæðra. Tekin var upp umræða um skapabarmaaðgerðir og aðrar
aðgerðir á kynfærum kvenna. Einnig var sagt frá þeim málum sem
félagið hefur rekið fyrir félagsmenn sína varðandi rétt við stöðumissi.
NOREGUR
Starfsárið hefur einkennst af miklum átökum innan félagsins og
samkeppni við ljósmæðradeild norska hjúkrunarfélagsins. Þegar þetta
er skrifað hefur formaður félagsins, Marit Heiberg, látið skyndilega af
störfum og nýr formaður var kosinn í ágúst á aukaaðalfundi. Ráðgert
er að ritstjóri tímaritsins verði ráðinn í fulla stöðu innan skrifstofu
félagsins en ekki í verktakastöðu eins og verið hefur. Meðlimir í
félaginu eru 2.450 og fjölgar stöðugt.
Töluverðar hræringar eru í menntun ljósmæðra. Yfirlýst stefna
félagsins er að námið verði fimm ára nám sem ljúki með meistara-
prófi og starfsréttindum og að hjúkrunarnám sé ekki inntökuskilyrði í
námið. Þessu er norska hjúkrunarfélagið alfarið á móti og hefur málið
ekki fengið brautargengi í þinginu. Þó hefur háskólanum í Tromsö
boðist að skipuleggja slíkt nám í tilraunaskyni. Í tveimur skólum er
nú í boði ljósmæðranám sem lýkur með meistaraprófi. Í því námi er
sérstaklega kennt um útgáfu ljósmæðra á lyfseðlum sem gerir það að
verkum að skipuleggja þarf námskeið fyrir allar ljósmæður um efnið.
Mikil umræða er um rétt ljósmæðra til að gefa út lyfseðla fyrir
getnaðarvarnir og fóstureyðingum. Fóstureyðingum hefur fækkað í
aldurshópnum 16‒20 ára, en fjölgað meðal 20‒25 ára. Norskar ljós-
mæður hafa samkvæmt lögum rétt til þess að neita að taka þátt í fóst-
ureyðingum. Bent var á að mörgum ljósmæðrum þætti erfitt að vera
við fóstureyðingu fósturs sem er 21v 6d á einni stofu og taka á móti
jafngömlu fóstri á næstu stofu þar sem allt er gert til að bjarga lífi
þess. Umræða varð á fundinum um siðferðisleg álitamál sem tengjast
þessu og kom fram að í Svíþjóð er mikil umræða um hvort innleiða
eigi þennan rétt og sumar stéttir hafa lýst yfir andstöðu sinni með það.
Ljósmæður ræða hvort hægt sé að vera ljósmóðir og vera á móti fóst-
ureyðingum í ljósi þess að þær sinna konum á öllu barneignarskeiðinu.
Í Svíþjóð verður ráðstefna um þessar siðferðislegu spurningar í haust.
Fundurinn var sammála um að áhugavert gæti verið að kanna hvort
lög um fóstureyðingar hafi áhrif á fjölda fóstureyðinga í hverju land-
anna.
Árið 2012 var gerð stór rannsókn í Noregi um ánægju kvenna með
þjónustu í barneignarferli og kom í ljós að ánægjan er minnst með
sængurleguþjónustu. Niðurstaðan var sú að allar konur ættu að fá
heimaþjónustu og er horft til Íslands varðandi þetta. Því miður virð-
ast íslenskar rannsóknir um efnið ekki vera til á ensku. Marktækt var
að konurnar voru ánægðari í meðgönguvernd hjá ljósmóður en lækni.
Norska ljósmæðrafélagið hefur hvatt til þess að skimað verði fyrir
ofbeldi af öllu tagi í meðgönguvernd.
SVÍÞJÓÐ
Sænskar ljósmæður eru uggandi um öryggi skjólstæðinga sinna vegna
fækkunar ljósmæðra og mikils vinnuálags á þeim fæðingardeildum
sem eftir eru. Á þessu ári tók hópur ljósmæðra saman höndum og
mótmælti harðlega þjónustu við fæðandi konur í landinu, sérstak-
lega í Stokkhólmi. Þessi mótmæli hafa leitt til þess að lögð var vinna
í að skoða á hverju stjórnmálamenn og opinberir starfsmenn byggja
ákvarðanir sínar um niðurskurð í heilbrigðismálum.
Í Stokkhólmi er uppi alvarleg staða því þar vantar fæðingardeildir,
starfsaðstæður eru slæmar og konur hafa ekkert val. Einkarekin
fæðingardeild, sem er fjármögnuð af hinu opinbera, þar sem gert er
ráð fyrir 4.000 fæðingum, var opnuð og réði til sín 80 ljósmæður á
einni nóttu. Laun hafa hækkað um 4‒5.000 sænskar krónur (SEK)
á nokkrum mánuðum og til eru mörg dæmi um allt að 8.000 SEK
hækkun við að skipta um vinnustað.
Sænskar ljósmæður horfa til danska kerfisins hvað varðar fæðingar-
þjónustu en þar er gert ráð fyrir að konan hafi tækifæri til að hafa
barnið hjá sér, „húð við húð“ í a.m.k. eina klukkustund eftir fæðingu
og sömu ljósmóður alla fæðinguna.
ÖNNUR MÁL
Menntun
Rætt var um fyrirhugaðan fund samtakanna um menntunarmál sem
verður haldinn í ágúst nk. í Kaupmannahöfn. Fjallað var um mikil-
vægi þess að skiptast á mikilvægum upplýsingum milli landanna
um námskrár og innihald náms ljósmæðra. Gæti það varpað ljósi á
það hvað gerir ljósmæður frá Norðurlöndum eins sterkar faglega og
félagslega og raun ber vitni. Fundargerð fundarins er að finna í þessu
blaði og eru menntunarmál ljósmæðra því ekki rædd frekar hér.
EU-regluverk
Vakin var athygli á að verið er að uppfæra EU-regluverkið um
fæðingar og fæðingarþjónustu og að þar hafi á síðasta augnabliki
komist inn setning um að ljósmæður starfi á viðurkenndum stofn-
unum. Þetta er áhyggjuefni og danski formaðurinn benti á að í danskri
þýðingu regluverksins hefði ljósmóðir dottið út og í staðinn talað um
heilbrigðisstarfsmann, sem getur valdið vandræðum við túlkun í fram-
tíðinni. Í finnsku þýðingunni var notað orðið ,,äitisyhuolto“ sem þýðir
meðgönguvernd!
Norrænt samstarf um starfsleyfi ljósmæðra
Síðasta haust kom fram krafa í Danmörku um að ef ljósmæður sem eru
menntaðar í Svíþjóð eða Finnlandi vilji fá starfsleyfi í Danmörku verði