Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2013, Page 42

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2013, Page 42
E g g e r t Þ ó r B e r n h a r ð s s o n 42 TMM 2013 · 3 Ljósmyndunum fjölgar verulega á síðustu áratugum aldarinnar sem fer saman með einfaldari myndavélum, ódýrari framköllun og aukinni myndavélaeign. Ekki fer þó hjá því að með æ fleiri barnaafmælum fari myndir að verða eins og endurtekin stef þótt vissulega sé áhugavert að fylgjast með fólki vaxa úr grasi, ekki síst fyrir einstaklinginn sem um er að tefla og hans nánustu. Það fann ég að minnsta kosti þegar fimmtugsafmælið mitt var í undirbúningi og ég horfði til baka með hjálp mynda. Í minningargrein um ömmu mína í Morgunblaðinu 1. maí 1992 ritaði ég meðal annars: „[Hún] … tilheyrði … þeirri kynslóð sem varð vitni að ótrúlegum breytingum í íslensku þjóðlífi og lifði tvenna tíma. Á lífsferli hennar umbyltist samfélagið og heimsmyndin öll. Sem unglingur fylgdist hún með gangi heimsstyrjaldarinnar fyrri og heyrði hryllingssögur af mannskaðanum í Reykjavík af völdum spænsku veikinnar 1918, vonaði svo innilega að hún bærist ekki í heimahérað hennar. Tók þátt í uppgangi sam- félagsins á þriðja áratugnum og horfði upp á örbirgð kreppunnar á þeim fjórða. Upplifði góðæri seinna stríðs, höft og skömmtun fimmta og sjötta áratugarins og neyslubyltinguna eftir 1960. Hún flutti til Reykjavíkur árið 1939 og sá bæinn breytast í þá borg sem við höfum fyrir augunum.“ Ætli fjölskyldumyndirnar í albúmunum endurspegli þessa almennu þróun? Ekki nema að takmörkuðu leyti. Snemma árs 2012 ritaði samstarfskona mín í Háskóla Íslands meðal annars svo um ömmu sína í Facebook-færslu: „Í dag eru 105 ár síðan amma mín fæddist í lágreistum torfbæ. Hún lifði breytingar frá hlóðum til kola og olíu og áfram til rafmagns og hitaveitu, frá kamri yfir fjóshaugnum til baðherbergis, frá söltu og súru til frystivöru, frá „vona það besta“ til pensilíns, frá sendibréfum til síma, frá hestum og tveimur jafn- fljótum til bíla …“ Þarna er farið nær daglegu lífi fólks og það eru aðeins meiri líkindi til að finna myndir í fjölskyldualbúmunum sem tengjast þessum þáttum en af albúmunum að dæma voru þó sjaldan teknar myndir innanhúss fram á miðja öldina. Enda þótt fólk sé allajafna í forgrunni myndanna má þó segja að almennt sé lítið um myndir af fólki að störfum utan heimilis eða jafnvel á heimili. En er ekki vert að huga að ýmsu öðru sem er að finna á myndunum, eiginlega í bakgrunni? Hvernig birtast t.d. húsakostur, húsgögn og innan- stokksmunir, tæknivæðing heimilanna, fatnaður og tíska, skemmtanir og áhugamál, yfirbragð og útlit fólks, lífshættir og daglegt amstur? Er hægt að greina breytingar í tímans rás með hjálp myndaalbúmanna? Er unnt að lesa eitthvað út úr þeim um uppeldisskilyrði og fjölskyldumyndun? Hvað segja ljósmyndirnar um flutninginn úr sveit í borg? Eða muninn á sveitalífinu og borgarlífinu? Þannig mætti áfram telja. Er þarna hægt að nota fjöl- skyldumyndirnar sem heimildir? Oft er talað um frosin augnablik þegar rætt er um ljósmyndir og spurt hvaða mynd af veruleikanum sé dregin þar upp. Og hvað gerist þegar ljós- myndir eru slitnar úr samhengi við það samfélag sem þær eru hluti af?
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.