Morgunblaðið - 28.02.2019, Qupperneq 72

72 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. FEBRÚAR 2019
Það er ekki laust við aðfyrstu yfirlitssýningar áverkum myndlistar-konunnar Eyborgar Guð-
mundsdóttur (1924-1977) hafi verið
beðið með nokkurri eftirvæntingu
enda hefur furðu hljótt verið um
stuttan en kraftmikinn feril hennar
sem spannaði einungis 16 ár. Árið
2007 ritaði Hrafnhildur Schram
listfræðingur grein í Skírni um
Eyborgu en þá voru liðin 30 ár frá
andláti hennar. Greinin er fyrsta
ítarlega samantektin á ævi- og list-
ferli Eyborgar sem birt er opin-
berlega. Fáein verk Eyborgar hafa
verið til sýnis á samsýningum á
undanförnum árum en árið 1997
var sett upp sýning helguð henni í
galleríinu Annarri hæð sem Pétur
Arason og Ingólfur Arnarsson
starfræktu á Laugavegi um árabil.
Það er því löngu tímabært að gera
ferli Eyborgar skil með veglegri
yfirlitssýningu eins og Hrafnhildur
benti réttilega á fyrir meira en tíu
árum í greininni.
Spör litanotkun einkennir verk
Eyborgar, þau byggjast á einfald-
leika þar sem samspil grunn-
formanna er í forgrunni. Í París
tengdist Eyborg helstu forvígis-
mönnum abstraktlistarinnar og op-
listarinnar sem höfðu mikinn
áhuga á skynjun áhorfandans. Á
sýningunni má sjá klippimyndir,
lágmyndir, þrykk, teikningar og
eitt saumað verk, auk málverka,
þar sem tilbrigði við hring, fer-
hyrning og línu eru gegnumgang-
andi viðfangsefni listamannsins.
Eyborg stundaði myndlist í frí-
stundum á sjötta áratugnum en
lagði ekki stund á hefðbundið list-
nám á Íslandi. Það var síðan fyrir
hvatningu Dieters Roths sem hún
hélt til Parísar í listnám, þá orðin
35 ára gömul. Eyborg staldraði
hins vegar stutt við í listaskóla í
París en sótti þess í stað einkatíma
hjá þeim listamönnum sem henni
þóttu fremstir í flokki í borginni,
meðal annars hjá Victor Vasarely,
guðföður op-listarinnar, og
Georges Folmer, sem var mikil-
virkur á sviði abstraktlistar í Par-
ís. Folmer stofnaði hópinn Groupe
Mesure þar sem listamenn unnu að
frekari framþróun abstraktlist-
arinnar og listamenn eins og Leo
Breuer og Adolf Fleischman sýndu
abstraktverk sem sum hver voru á
mörkum op-listar.
Franska ljóðskáldið og myndlist-
armaðurinn Aurelie Nemours var
virk í sýningarhaldi á vegum Salon
des Réalités Nouvelles sem Ey-
borg tók einnig þátt í á sjöunda
áratugnum. Í verki Eyborgar
„Altaristöflu“ (1974) og „La Nuit
de Baudelaire“ (1973) eftir Nemo-
urs má sjá dæmi um hvernig þær
eru að vinna úr svipuðum hug-
myndum á sama tíma. Þær beita
öguðum vinnubrögðum þar sem
rétthyrnd formin eru stílhrein og
fáguð. Vert er að minnast líka á
annan franskan listamann, Roger--
Francois Thépot, sem tók einnig
þátt í áðurnefndum sýningum, en
hann var auk þess einn stofnenda
Groupe Mesure sem Eyborg sýndi
með í upphafi sjöunda áratugarins.
Eyborg tekur virkan þátt í starfi
og þróun þessara hópa listamanna
og stendur þeim síst á sporði.
Samband listaverks og sjón-
rænnar listupplifunar áhorfandans
er í forgrunni listaverka sem
kennd eru við op-list. Samspil lita
og forma framkallar hreyfingu eða
blik í sjónskynjun áhorfandans,
einhvers konar sjónblekkingu.
Vasarely lærði í Muhely-akademí-
unni í Ungverjalandi sem tengdist
stefnu Bauhaus-skólans í Þýska-
landi og hann vildi koma listinni út
til fólksins – „listin fyrir alla“.
Verk Eyborgar á sviði grafískrar
hönnunar og hið formfagra stiga-
handrið Hallveigarstaða sem hún
hannaði má sjá sem lið í þeirri
stefnu þar sem listin fær sinn sess
í hversdagslífinu og samræmis list-
ar og umhverfis er gætt. Einn
þeirra listamanna sem voru í
kringum Vasarely var Jesús Rafa-
el Soto en stundum hefur verið tal-
að um að sjónarhornið sé miðillinn
í verkum Sotos. Í mörgum verkum
Eyborgar á sýningunni má greina
mun meiri samhljóm með verkum
Sotos en Vasarelys. Nærtækt er að
nefna lagskipt plexiverk Eyborgar
frá sýningunni á Mokka 1966 en
einnig síðar, í verkum hennar frá
Kærkomin kynni
Morgunblaðið/Hari
Tímabær sýning Rýnir segir „löngu tímabært að gera ferli Eyborgar skil með veglegri yfirlitssýningu.“
Listasafn Reykjavíkur,
Kjarvalsstaðir
Hringur, ferhyrningur og lína
bbbbm
Verk eftir Eyborgu Guðmundsdóttur.
Sýningarstjórar: Heba Helgadóttir og
Ingibjörg Sigurjónsdóttir.
Sýningin stendur til 28. apríl 2019.
Opið daglega frá kl. 10 til kl. 17.
ALDÍS
ARNARDÓTTIR
MYNDLIST
Morgunblaðið/Hari
Þrívítt „Á sýningunni gefst kærkomið tækifæri til að fá
skýrari mynd af ferli Eyborgar“ og sjá fjölda verka.
Morgunblaðið/Hari
Gott yfirlit „Þetta er sýning sem enginn listunnandi
ætti að láta framhjá sér fara,“ segir gagnrýnandinn.
Þónokkuð margir höfundarsakamálasagna halda sigvið ákveðið svæði, þarsem helstu persónur
koma fyrir í bók eftir bók. Ann
Cleeves er einn þessara höfunda
og sögur hennar, sem gerast á
Hjaltlandseyjum með Jimmy Pe-
rez lögregluvarðstjóra í aðal-
hlutverki, hafa notið vinsælda.
Kvikmyndir eftir bókunum hafa
einnig gert sitt til þess að halda
sögunum á lofti.
Roðabein er dæmigerð saga fyr-
ir fámennt og einangrað samfélag,
þar sem allir þekkja alla. Frá-
sagnir hafa gengið mann fram af
manni, sannleikanum hefur verið
hagrætt eftir því sem hentar
hverju sinni og vandamálin blasa
við hvert sem er litið. Lífsbaráttan
er eitt, sam-
keppnin annað
og ekki er allt
sem sýnist þar
sem græðgi, öf-
und og rígur
ráða ríkjum.
Þegar fólk
deyr á óeðlileg-
an hátt í þessu
umhverfi skiptir máli að þeir sem
eftir lifa þurfi ekki að gjalda þess,
þó þeir eigi jafnvel hlut að máli.
því er reynt að halda hlífiskildi yf-
ir sumum en öðrum fórnað. Þegar
svo er komið kemur til kasta lög-
regluvarðstjórans, sem gengur í
hvert mál af yfirvegun og rambar
að lokum á lausnina.
Sagan er þægileg aflestrar og
skemmtilega upp byggð. Inn í
sakamál fléttast menntun eða
menntunarleysi persóna og áhrif
stöðunnar á viðkomandi, framtíð-
arsýn og fjölskyldumál og jafnvel
Perez er á stundum frekar með
hugann við unnustuna og framtíð
þeirra en aðkallandi mál í
vinnunni.
Glæpasöguna Roðabein má
flokka sem „mjúka“ saka-
málasögu. Ekki er beint hægt að
segja að harkan sé í sviðsljósinu
Hamingja í
skugga glæpa
Sakamálasaga
Roðabein bbbbn
Eftir Ann Cleeves.
Snjólaug Bragadóttir þýddi.
Ugla útgáfa 2019. Kilja. 351 bls.
STEINÞÓR
GUÐBJARTSSON
BÆKUR
MIKIÐ ÚRVAL AF SÆNSKUM
MORA HNÍFUM
Karl-Johan
sveppahnífur
Verð kr. 3.900
Tálguhnífar
Verð frá kr. 2.990
Skeiðarkrókar
Verð frá kr. 3.950
Smiðshnífur/sporjárn
Verð kr. 1.890
Hnífsböð
erð kr. 1.520
Spónhnífar
Verð frá kr. 5.350
Skátahnífar
Verð frá kr. 4.420
V
Opið
virk
a
dag
a frá
9-18
lau
frá 1
0-16
Laugavegi 29 | sími 552 4320 | www.brynja.is | verslun@brynja.is
Vinnuhnífar
Verð frá kr. 980
Flökunarhnífur
Verð kr. 5.270
Vefverslun brynja.is Fagmennska í 100 ár