Morgunblaðið - 04.04.2019, Qupperneq 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. APRÍL 2019
Reykjavík • Hallarmúla 2 • 563 6900 | Akureyri • Undirhlíð 2 • 430 6900
NÝRIN
BÆ
KL
GUR
STÚTFULL
UR AF
SPENNAN
DI
GRÆJUM
PÁSKA
BÆKLING
UR
Síldarvinnslan hf. hefur sagt upp
fjórum starfsmönnum við löndun
hjá útgerðinni í Neskaupstað. Þetta
staðfesti Gunnþór Ingvason, fram-
kvæmdastjóri Síldarvinnslunnar, í
samtali við mbl.is í gær, en upp-
sagnirnar voru tilkynntar starfs-
mönnum í síðustu viku.
Hann sagði að ekki væri með
beinum hætti verið að leggja niður
störf, heldur væri um að ræða
skipulagsbreytingar. Loðnubrestur
og samdráttur í þjóðfélaginu hlyti
að kalla á að farið sé ofan í kjölinn á
öllum rekstri.
„Fyrirtækin í kringum okkur eru
með verktaka í þessu. Við sögðum
mönnum upp með þriggja mánaða
fyrirvara og það er alveg ljóst að
það er ekki mikið hráefni vænt-
anlegt í júní og júlí. Meðal annars
þess vegna er verið að ráðast í þess-
ar skipulagsbreytingar. En það
verður áfram landað úr skipunum,
sagði Gunnþór. sh@mbl.is
Síldarvinnslan sagði
upp fjórum við löndun
Skúli Mogensen, stofnandi WOW air,
segist í yfirlýsingu bera fulla ábyrgð
á því hvernig fór fyrir félaginu. Hann
hafi lagt fjóra milljarða af sínum fjár-
munum í félagið.
„Sem eigandi og forstjóri WOW
air ber ég mikla ábyrgð á því hvernig
fór. Ég hef aldrei skorast undan
þeirri ábyrgð eða reynt að koma sök-
inni á aðra. Staðreyndin er sú að ég
trúði því og trúi enn að þetta einstaka
flugfélag sem við hjá WOW air
byggðum upp hafi brotið blað í ís-
lenskri flugsögu með því að bjóða
fargjöld og áfangastaði sem höfðu
aldrei sést áður á glænýjum Airbus-
flugvélum,“ skrifaði Skúli sem telur
eðlilegt að fjallað sé um sögu WOW,
ris þess og fall, eftir gjaldþrotið.
„Á árunum 2015 og 2016 óx og
dafnaði WOW air mun hraðar og bet-
ur en nokkur hafði trú á og skilaði fé-
lagið um 5 milljörðum í hagnað. Lág-
gjaldamódelið eins og lagt var upp
með í byrjun virkaði vel og á fullan
rétt á sér á Íslandi líkt og annars
staðar. En þessi mikla velgengni átti
líka sinn þátt í því að við fórum fram
úr sjálfum okkur og eftir á að hyggja
vildi maður óska þess að við hefðum
gert ýmislegt öðruvísi,“ skrifar Skúli
og nefnir mestu mistökin.
Breiðþoturnar dýrkeyptar
„Í fyrsta lagi var ákveðið að fljúga
til fjarlægðari staða og taka í notkun
350 sæta Air-bus A330 breiðþotur.
Þar með gátum við hafið flug til fjar-
lægari staða eins og Los Angeles,
San Francisco, Miami, Dallas og
Delhi með það að markmiði að gera
Ísland að alþjóðlegri tengistöð á milli
Asíu, Norður-Ameríku og Evrópu,
ekki ósvipað og Finnair hefur gert
með góðum árangri í Helsinki. Þetta
var háleit sýn og markmið sem við
höfðum fulla trú á en þetta reyndist
því miður óhemju dýrt og flókið verk-
efni og við vanmátum hversu alvar-
legar afleiðingar breiðþoturnar
myndu hafa á rekstur félagsins, sér-
staklega eftir að olíuverð fór að
hækka hratt á haustmánuðum 2018.
Í öðru lagi fjarlægðumst við lág-
gjaldastefnuna og fórum að bæta við
viðskiptafarrými og meiri þjónustu
sem á alls ekki heima í lággjaldamód-
elinu. Þetta jók flækjustigið enn
frekar og undirliggjandi kostnað fé-
lagsins. Þetta reyndist okkur dýr-
keypt og eftir á að hyggja hefðum við
átt að halda fast í það að vera hrein-
ræktað lággjaldafélag,“ skrifaði
Skúli og vék að þriðja atriðinu sem
fór úrskeiðis.
Félagið hefði þannig átt að sækja
fjármagn á grunni góðs árangurs
2015 og 2016 til að styrkja eiginfjár-
grunn félagsins. Þannig hefði verið
hægt að efla félagið verulega áður en
lagt var í frekari vöxt þess.
Rekstrarumhverfið erfitt
Skúli skrifar að jafnframt hafi um-
hverfi flugfélaga verið mjög erfitt
undanfarið ár. Það birtist í því að
sjaldan hafi fleiri flugfélög farið í
þrot en undanfarna mánuði.
„Þar vegur hækkandi olíuverð
þungt en það fór í hæstu hæðir
skömmu eftir skuldabréfaútboðið
okkar sem hafði veruleg neikvæð
áhrif á allar okkar áætlanir. Jafn-
framt hafði gjaldþrot Primera Air
skömmu eftir að við kláruðum
skuldabréfaútboðið okkar verulega
neikvæð áhrif. Með falli Primera Air
breyttist viðhorfið hjá svo til öllum
okkar birgjum og fóru birgjar og
færsluhirðar fram á meiri tryggingar
og staðgreiðslufyrirkomulag í öllum
sínum viðskiptum við WOW air.
Þetta hafði gríðarlega miklar af-
leiðingar á mjög skömmum tíma. Við
höfðum reiknað með því að fá betri
fyrirgreiðslu í kjölfar skuldabréfaút-
boðsins en vegna falls annarra flug-
félaga, mikils og slæms umtals um
fluggeirann í heild sinni í aðdraganda
útboðsins versnuðu kjör okkar í kjöl-
farið á útboðinu þvert á okkar spár.“
Skúli skrifar að jafnframt hafi
dregið verulega úr sölu hjá félaginu
„vegna slæms umtals sem veikti
traust almennings á félaginu“. Þá
hafi krónan, verkföll og íslenskt um-
hverfi ekki gert félaginu „lífið auð-
veldara undanfarna mánuði“.
Setti milljarða króna í félagið
Skúli upplýsir að hann hafi fjárfest
í WOW air fyrir um 4 milljarða króna
allt frá stofnun félagsins. „Núna er
ljóst að ég mun fá lítið sem ekkert af
því til baka. Ég var það sannfærður
um að við værum á réttri leið að ég
lánaði WOW air 600 milljónir króna í
janúar 2018 eftir að fall Kortaþjón-
ustunnar setti verulegt strik í reikn-
inginn hjá okkur. Jafnframt fjárfesti
ég aftur fyrir um 750 milljónir króna
í skuldabréfaútboðinu í september
2018 ásamt öðrum fjárfestum. Til að
geta tekið þátt í skuldabréfaútboðinu
fór ég í persónulega ábyrgð og veð-
setti bæði húsið mitt og jörð í Hval-
firði.
Ég mun að öllum líkindum þurfa
að selja hvort tveggja til að standa
undir mínum persónulegu skuldbind-
ingum og ábyrgðum vegna WOW air.
Ég hef því lagt allt undir í þessari
vegferð,“ skrifar Skúli sem áætlar að
beinar og óbeinar tekjur ríkissjóðs af
starfsemi WOW air hafi numið
hundruðum milljarða króna undan-
farin ár. baldura@mbl.is
Fjárfesti fyrir fjóra
milljarða í WOW air
 Skúli Mogensen segist ekki skorast undan ábyrgð
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Athafnamaður Skúli Mogensen lítur um öxl í yfirlýsingu um fall WOW air.
Hefur enga aðkomu
» Skúli segir hvorki hann né
félög tengd honum hafa
nokkra aðkomu að félögunum
Sog og Tungnaa, sem WOW air
var með tvær vélar í leigu hjá.
» Eigandi þessara flugvéla sé
Goshawk sem sé stórt flug-
vélaleigufyrirtæki með starf-
stöðvar í Dublin og Hong Kong.
Þórunn Kristjánsdóttir
thorunn@mbl.is
Ferðaþjónustufyrirtæki sem starfa
innan Vatnajökulsþjóðgarðs þurfa
að gera samning um starfsemina
og sækja um leyfi fyrir henni þar.
Þau þurfa meðal annars að upp-
fylla reglur um öryggi starfsmanna
og ferðamanna og uppfylla reglur
um umgengni. Reglur þess efnis
ganga í gildi að öllum líkindum á
næstu mánuðum.
Á síðasta ári kom yfir ein milljón
ferðamanna í Vatnajökulsþjóðgarð.
„Við erum að reyna að ná tökum á
flóknu ástandi. Gífurlegur vöxtur
hefur verið í ferðaþjónustunni und-
anfarið og við erum að beisla þetta
núna. Við viljum kortleggja hverjir
eru í þjóðgarðinum og hvað þeir
eru að gera,“ segir Magnús Guð-
mundsson, framkvæmdastjóri
Vatnajökulsþjóðgarðs.
Unnið er að þessari atvinnu-
stefnu í þjóðgarðinum í samvinnu
við meðal annars Samtök ferða-
þjónustunnar, hagsmunaaðila á
svæðunum og fleiri svo fátt eitt sé
nefnt. Í atvinnustefnunni verða
skýrari reglur um samskipti við
þjóðgarðinn. Fljótlega verður at-
vinnustefnan sett í samráðsferli og
stefnt er að því að hún verði gefin
út í maí.
Ekki hægt að vita allt um alla
„Það er ógerningur að vita allt
um alla. Okkar vandi er sá að
Vatnajökulsþjóðgarður þekur 14%
af yfirborði landsins. Það er ekki
möguleiki eins og staðan er núna
að vera með einhvers konar passa
sem fólk þarf að vera með þegar
það kemur,“ segir Magnús spurður
hvort hægt sé að skylda fólk sem
ferðast í lengri ferðir innan þjóð-
garðsins að skila ferðaáætlun.
Fyrr í vikunni voru björgunar-
sveitir kallaðar út vegna Frakka
sem hyggst ganga þvert yfir há-
lendið á 2-3 vikum. Hann hafði ekki
skilið eftir ferðaáætlun hjá björg-
unarsveitunum og fyrir vikið var
erfiðara að finna hann á hálendinu.
Maðurinn var hins vegar með neyð-
arsendi og hafði haft samband við
Safe travel áður en hann lagði af
stað. Maðurinn óskaði ekki sjálfur
eftir aðstoð heldur aðstandandi.
Maðurinn reyndist heill á húfi.
Magnús bendir á að þetta sé
nokkuð flókið mál og erfitt sé að ná
eyrum og augum allra. Hins vegar
er verið að vinna að því að reyna
að ná utan um þorra fólksins sem
kemur með atvinnustefnunni og
aukinni fræðslu til ferðamanna.
Láti vita ef það eru
„skussar í hópnum“
Leyfin sem fyrirtækin þurfa að
sækja um eru rafræn. Eftirliti með
þeim má líkja við að eiga bíl. Eig-
anda bílsins ber skylda til að láta
skoða hann á hverju ári og hann
má búast við að geta verið stopp-
aður hvenær sem er. Ljóst er að
ekki verður hægt að stoppa hvern
einn og einasta mann í þjóðgarð-
inum.
„Fólk vill vera með hlutina í lagi
og ég tel að þeir sem eru með leyfi
láti vita ef það eru einhverjir
skussar í hópnum,“ segir Guð-
mundur.
Morgunblaðið/RAX
Vatnajökulsþjóðgarður Fyrirtæki sem ætla að starfa innan garðsins þurfa
að sækja um sérstakt leyfi til þess og gera samning við stjórn garðsins.
Þurfa leyfi í
þjóðgarðinum
 Ferðaþjónustufyrirtæki geri
samning við Vatnajökulsþjóðgarð
Jón Helgason, fv. al-
þingismaður, ráðherra
og forseti sameinaðs
þings, lést á Hjúkr-
unarheimilinu Klaust-
urhólum á Kirkjubæj-
arklaustri að kvöldi 2.
apríl sl. á 88. aldursári.
Jón fæddist í Segl-
búðum í Landbroti í
Vestur-Skaftafellssýslu
4. október 1931, sonur
Helga Jónssonar,
bónda í Seglbúðum, og
konu hans, Gyðríðar
Pálsdóttur.
Jón lauk stúdentsprófi frá MR ár-
ið 1950 og tók við búi móður sinnar í
Seglbúðum að stúdentsprófi loknu
og var bóndi þar til ársins 1980.
Jón var kjörinn alþingismaður
Suðurlands fyrir Framsóknarflok-
inn árið 1974 og sat á
Alþingi til 1995. Hann
var forseti sameinaðs
þings árin 1979-1983
og forseti efri deildar
1988-1991. Hann
gegndi embætti land-
búnaðar-, dóms- og
kirkjumálaráðherra
árin 1983-1987 og emb-
ætti landbún-
aðarráðherra 1987-
1988.
Jón gegndi fjöl-
mörgum opinberum
trúnaðarstörfum, bæði
fyrir heimahérað sitt og á landsvísu.
Árið 1961 kvæntist Jón eftirlifandi
eiginkonu sinni, Guðrúnu Þorkels-
dóttur, f. 21. apríl 1929. Börn þeirra
eru: Helga og Bjarni Þorkell og fóst-
ursonurinn Björn Sævar Einarsson.
Andlát
Jón Helgason