Heimsmynd - 01.05.1989, Page 40

Guðrún Pétursdóttir í Engey var mikil kvenréttindakona
og áhugasöm um stjórnmál. Sá áhugi blundar enn í
sonar- og dcetradætrum en prjár peirra hafa gert sig
gildandi í stjórnmálabaráttu.
Valgerður Bjarnadótlir, Guðrún Pétursdóttir og Guðrún Zöega. Valgerður Bjarnadóttir var virk í Bandalagi jafnaðarmanna, Guðrún
Pétursdóttir vakti þjóðarathygli í ráðhúsmálinu svonefnda en Guðrún Zöega (dóttir Guðrúnar Benediktsdótturj er nýkjörinn formaður
Hvatar.
lýsti yfir beinni andstöðu við dr. Gunnar Thoroddsen og var
einn af helstu stuðningsmönnum Kristjáns Eldjárns. Þó að
þeir bræður, Pétur og Bjarni væru samherjar í pólitík, og
Bjarni, leiðtogi Sjálfstæðisflokksins fór Pétur sínar eigin leiðir
og sumir af eindregnustu andstæðingum Bjarna voru vinir Pét-
urs.
Pétur tók þátt í ýmsum félagsmálum, var til dæmis fyrsti
formaður Samtaka um vestræna samvinnu og hann var í stjórn
Sölusambands íslenskra fiskframleiðenda frá 1962 til dauða-
dags. Par hefur hann sjálfsagt notið þess að vera giftur inn í
hina voldugu Thorsætt.
Pétur var tvíkvæntur. Með fyrri konu sinni, Guðrúnu Briem
frá Viðey, átti hann Ragnhildi Pétursdóttur (f. 1937) endur-
skoðanda í Osló, gift Jan Paus lögfræðingi. Með seinni konu
sinni átti hann tvær dætur. Sú eldri er Ólöf Pétursdóttir
(f.1948) héraðsdómari í Kópavogi. Maður hennar er Friðrik
Pálsson sem um árabil var framkvæmdastjóri Sölusambands
íslenskra fiskframleiðenda en er nú framkvæmdastjóri Sölu-
miðstöðvar hraðfrystihúsanna. Hin yngri er Guðrún Péturs-
dóttir (f. 1950) lífeðlisfræðingur og háskólakennari. Hún hefur
vakið mikla athygli fyrir einarða framkomu sína í andmælum
gegn staðsetningu ráðhúss Reykvíkinga við Tjörnina og koma
þar vafalaust eðlisþættir Engeyjarættarinnar við sögu. Sam-
býlismaður hennar er Ólafur Hannibalsson blaðamaður,
bróðir Jóns Baldvins utanríkisráðherra.
SKAPHEITUR LANDSFAÐIR
Þriðji sonur þeirra Guðrúnar frá Engey og Benedikts al-
þingisforseta var Bjarni Benediktsson (1908-1970) forsætisráð-
herra. Þó að hann væri lægstur í lofti þeirra bræðra og ófríð-
astur varð hann jöfurinn í ættinni og einhver mestur og um-
deildastur stjórnmálamaður sem íslendingar hafa eignast.
Bjarni var sagður likjast móður sinni, eins og fyrr sagði, skap-
heitur og þykkjuþungur. Náms- og starfsferill hans var með
glæsibrag. Lagaprófi lauk hann aðeins 22 ára gamall og tveim-
ur árum síðar var hann orðinn prófessor við Háskóla íslands.
Hefur enginn maður fyrr né síðar orðið prófessor hérlendis
svo ungur. Ferill hans lá síðan beint á toppinn; borgarstjóri 32
ára gamall, ráðherra 39 ára og að lokum varð hann forsætis-
ráðherra og formaður Sjálfstæðisflokksins.
Yfirburðir Bjarna Benediktssonar fólust í sterkum persónu-
leika, afburðaþekkingu, skaphita og forystuhæfileikum. Lengi
mynduðu þeir Ólafur Thors eins konar dúett í íslenskum
stjórnmálum. Ólafur var glæsimennið sem gat sætt ólík sjónar-
mið en Bjarni stóð þétt að baki hans sem hugsuður flokksins.
Sumir héldu að Sjálfstæðisflokkurinn mundi liðast í sundur er
Ólafur féll frá en þá kom í ljós að Bjarni hélt um alla þræði,
gat verið bæði sáttfús og laginn en beitt hörku þegar við átti.
Svo fór að þessi umdeildi maður varð eins konar landsfaðir
sem allir, jafnt samherjar og andstæðingar, báru nær ótak-
markaða virðingu fyrir.
Á árunum 1947 til 1951 mótaði Bjarni manna mest íslenska
utanríkisstefnu. Hann var utanríkisráðherra á dögum Mars-
hallhjálpar, inngöngu íslendinga í Atlantshafsbandalagið og
komu bandarísks herliðs 1951. Þá var heiftin svo mikil í stjórn-
málum að andstæðingar á þingi yrtu ekki hver á annan svo ár-
um skipti. Bjarni fékk í margra augum á sig ímynd hörðustu
viðhorfa kalda stríðsins. Hann hafði komist að þeirri niður-
stöðu að hlutleysi gagnaði íslendingum ekki og landið yrði að
tryggja öryggi sitt í samvinnu við vestrænar þjóðir. Eftir það
var málinu fylgt áfram með þeirri staðfestu sem þessum ætt-
mönnum er lagið. En Bjarni var ekki dæmi um mann sem
óvægin stjórnmálabarátta bugar eða forherðir. Tómas Guð-
mundsson skáld sagði að hún hefði þvert á móti aukið honum
æ meir þann mannlega styrk sem fólginn er í mildi og umburð-
arlyndi. Sigurður Nordal sagði að Bjarni hefði í senn verið
skapmaður, vitmaður, vígreifur og viðkvæmur og það hefði
þurft mikinn þrótt og heilbrigðan kjarna til að halda þessu
öllu í jafnvægi. Það er einnig athyglisvert að lesa eftirmæli
hörðustu andstæðinga hans um hann. Hannibal Valdimarsson
sagði að Bjarni hefði verið aðalforingi stjórnarandstöðunnar á
vinstristjórnarárunum 1956 til 1958. Hann hafi þá verið harð-
40 HEIMSMYND