Heimsmynd - 01.09.1989, Page 46

■ðardótw
a Björg •
Sigurðar
Ikirkjubók Undornsprestakalls í Austur-Húnavatns-
sýslu stendur að 14. september 1886 hafi fæðst dreng-
ur á bænum Eyjólfsstöðum í Vatnsdal. í bókinni er
hann nefndur Sigurður Jóhannesson og foreldrar
hans sagðir ógift vinnuhjú á bænum, Jóhannes Guð-
mundsson, 37 ára, og Jósefína Björg Sigurðardóttir,
21 árs. Ári seinna eru foreldrarnir báðir horfnir af
bænum en eftir er drengurinn, kallaður tökubarn í
sóknarmannatali. Þessi lausaleikskrógi og töku-
drengur átti síðar eftir að verða slíkur páfi í íslensku
menningarlífi að sagt var að orð hans vægju meira en
hundrað annarra og í skugga hans stóð heil kynslóð
menntamanna. Hann hét Sigurður Nordal og var
meistari í íslenskum fræðum, prófessor, heimspek-
ingur og brautryðjandi í skáldskap. Slíkur var persónuleiki
hans að Hans Hedtoft forsætisráðherra Dana, kallaði hann
næsten farlig charmerende mand er hann var skipaður sendi-
herra íslands í Danmörku, einkum til að ná íslensku hand-
ritunum úr greipum Dana. Segja má að Sigurður Nordal hafi
ríkt með ægishjálmi sem andlegur leiðtogi þjóðarinnar í meira
en hálfa öld, frá 1918 til dauðadags 1974. Og af honum er
kominn annar páfi á allt öðru sviði. Það er Jóhannes Nordal
seðlabankastjóri, sonur hans, sem hefur verið helsti
efnahagsmálasérfræðingur landsins í aldarfjórðung og nýtur
mestrar virðingar allra íslendinga í alþjóðlegum fjármála-
heimi. Þegar Jóhannes stígur í pontu á hinum árlega aðalfundi
Seðlabankans situr fyrir framan hann gjörvöll ríkisstjórn
landsins, hver sem hún er hverju sinni, bankastjórar og við-
skiptajöfrar og hlýða eins og þæg skólabörn á ábúðarmikinn
skólastjóra. Þannig hefur hið nordælska páfadæmi staðið í 70
ár, fyrst á andlega sviðinu með Sigurði, síðan einkum á því
veraldlega með Jóhannesi. Annar sonur Sigurðar er Jón Nor-
dal tónskáld og skólastjóri Tónlistarskólans í Reykjavík, einn
af áhrifamestu mönnum í íslensku tónlistarlífi um áratuga-
skeið, svo að þræðir þessarar fjölskyldu liggja víða.
Þó að upphafið væri ekki burðugt hjá Sigurði Nordal og for-
eldrar hans væru af hinni lágu stétt vinnuhjúa, sem hafði ekki
einu sinni kosningarétt, var hann kominn af kjarnmiklum
húnvetnskum, eyfirskum og skagfirskum ættum. Faðir hans
var systursonur Skáld-Rósu og móðir hans var dótturdóttir
séra Jóns Eiríkssonar á Undornfelli og konu hans Bjargar
Benediktsdóttur af Vídalínsætt sem þekkt var fyrir gáfur og
andlegan glæsileika. Margir af leiðtogum þjóðarinnar á fyrstu
áratugum þessarar aldar voru ættaðir úr Húnavatnssýslum og
voru sumir þeirra náskyldir Sigurði Nordal. Þar má nefna
Guðmund Björnsson landlækni og skáld, einn af þeim sem
komu með byltingu læknavísindanna til Islands. Hann var
sonur Þorbjargar, systur Sigurðar Helgasonar, móðurafa Sig-
urðar Nordals. Þá var Jón Þorláksson verkfræðingur og for-
sætisráðherra sonur Margrétar, systur Guðrúnar, móður-
ömmu Sigurðar.
HÁLFSYSTKINI SIGURDAR
Það er af foreldrum Sigurðar að segja að Jóhannes, faðir
hans, fór til Ameríku fljótlega eftir fæðingu hans. Móðir hans,
Jósefína Björg mun hafa borið þær vonir í brjósti að barnsfað-
ir hennar kæmi aftur til landsins og gengi að eiga hana en
gafst upp á biðinni og giftist Eyþóri Árna Benediktssyni
bónda að Hamri á Bakásum í Austur-Húnavatnssýslu. Mun
brúðkaupið hafa borið upp á sömu vikuna og Jóhannes kom
loks til landsins.
Þau Eyþór og Jósefína Björg eignuðust sex börn sem þann-
ig voru hálfsystkini Sigurðar Nordals.
Elst þeirra var hinn þjóðkunni veðurfræðingur Jón Eyþórs-
son sem þótti snillingur í meðferð íslensks máls, rétt eins og
hálfbróðirinn. Jón var mikill ferðagarpur, aðalstofnandi
Jöklarannsóknafélags Islands og einn helsti frammámaður
Ferðafélags Islands. Hann var vinsæll fyrirlesari, útvarpsmað-
ur og eftir hann liggur fjöldi rita. Fyrri kona hans var Kristín
Vigfúsdóttir og börn þeirra voru Björg Jónsdóttir starfsmaður
Ríkisskipa, kona Svavars Halldórssonar, starfsmanns hjá SÍS,
46 HEIMSMYND