Heimsmynd - 01.11.1990, Qupperneq 20

Það er nokkuð ljóst að Stöð 2 hefði aldrei lagt fram umsókn
til borgarinnar um 200 milljón króna ábyrgð á láni Stöðvar-
innar nema að hafa fengið vilyrði fyrir því. Morgunblaðið
skrifaði leiðara gegn borgarábyrgðinni en málið er enn óaf-
greitt. Það er freisting fyrir stjórnmálamenn að hafa aðgang
að áhrifamiklum fjölmiðli eins og sjónvarpsstöð en hver er
trúverðugleiki slíks fjölmiðils sem stendur í þakkarskuld við
yfirvöld? Og hver er trúverðugleiki pólitíkusa sem láta skatt-
borgara gangast í slíka ábyrgð? Slík liðveisla býður heim ásök-
unum um pólitíska misnotkun.
Þegar beiðnin lá fyrir borgaryfirvöldum var fulltrúum meiri-
hlutans boðið í kynningarferð á Stöð 2. Fyrrnefndur borgar-
fulltrúi segist engar hótanir hafa fengið þá. Jón Olafsson seg-
ist hafa verið staddur erlendis er þetta var.
Jón viðurkenndi að hann hefði í samtali við prentsmiðju-
stjóra látið gáleysisleg orð falla um að það væri hægur vandi
að komast yfir handrit Jóns Óttars. Hann hefði hins vegar
ekki haft í hótunum enda ekki verið viss um hvort bókin væri í
prentun í umræddri prentsmiðju. Viðbrögðin við umleitunum
Jóns voru stórauknar öryggisráðstafanir í prentsmiðjunni.
Þá hefur Jóni Ólafssyni verið borið á brýn að hóta því að
fréttastofan yrði send á vettvang fengi hann ekki sitt fram en
slíkt hefur ekki fengist staðfest.
Þótt andstæðingar Jóns Ólafssonar virðist hafa tröllatrú á
því að hann spili hvert spil frá upphafi til enda með lokaleik-
inn og endataflið í huga, virðist ofrausn að gera því skóna að
hann hafi þegar séð fyrir, þegar hann gekk til liðs við samtök
um frjálst útvarp, þá þróun sem síðan er orðin. En þegar á ár-
inu 1982 stofnaði hann fyrirtækið Sonic og hóf að afla sér um-
boða fyrir tæki og flutningsréttindi. Þetta voru vel valin um-
boð og rétt valin tæki að kunnugra dómi.
Jón skipaði sér í sveit ungra manna til framgangs útvarpi í
einkarekstri og til afnáms ríkiseinokunar á þessu sviði. Hann
var tilbúinn þegar byrinn gaf og gekk fram af þeim sex manna
hópi, sem gekk fram fyrir skjöldu um stofnun fyrstu einkaút-
varpsstöðvarinnar, með dugnaði sínum og árangri í hlutafjár-
söfnun og samstarfið sprakk í loft upp. Einn helsti frammá-
maður framangreindra samtaka, Magnús Axelsson, var þó
ekki á fundinum og taldi ástæðulausa tortryggni um að Jón
ætlaði að sölsa undir sig félagið strax í upphafi. Hann hafði
brennandi áhuga á málefninu og taldi enga ástæðu til að sker-
ast úr leik, enda aldrei um það rætt að hömlur væru settar á
söfnun hlutafjár. Hann segist heldur aldrei hafa orðið var við
neina blokkarmyndun í því félagi meðan hann starfaði þar. A
fyrsta aðalfundi voru hluthafar 323 með um 4,5 milljónir í
hlutafé, svo að eignaraðild var býsna dreifð. Jón Ólafsson átti
mest 17 prósent í félaginu. í stjórn, auk Jóns og Magnúsar Ax-
elssonar, voru Jón Aðalsteinn Jónsson í Hljóðveri, Sigurður
Gísli Pálmason í Hagkaup og Hjörtur Örn Hjartarson í J. Þor-
láksson og Norðmann. Jón Ólafsson hafi vissulega verið drif-
fjöðrin í þessu, tillögugóður og séð um að samþykktum væri
framfylgt. Sjálfur hefði hann dregið sig í hlé nokkru síðar af
persónulegum ástæðum og án ósættis. Hinu hefði hann gert
sér grein fyrir að hann og Jón ættu ekki skap saman til lengd-
ar. En þetta hefði verið spennandi og notalegur tími.
Það var svo á árinu 1986 að upp kom spurningin um um-
boðslaun Jóns Ólafssonar vegna tækjakaupa. Af fundargerð
verður ekkert ráðið um að Jón hafi verið þeittur þrýstingi til
að afsala sér þeim, en eftir nokkrar umræður um fyrirspurn
Jóns um hvort hann skyldi framvegis njóta verri kjara en mað-
ur utan félagsins, stóð hann upp og afsalaði sér umboðslaun-
um af þeim viðskiptum.
Síðan kom Stjarnan til skjalanna á vegum Hljóðvarps hf. og
var í miklum uppgangi sumarið 1988. „Auglýsingasamningar
streymdu inn og við vorum í sigurvímu," sagði Stjörnumaður
sem við var rætt. En fljótlega hallaði undan fæti og 11. mars
1989 var samið um samrekstur beggja stöðva. En hagur
Stjörnunnar reyndist mun verri en gert hafði verið ráð fyrir
við sameininguna. Þegar uppgjöri var lokið sex mánuðum
seinna, í ágúst, reyndist tapreksturinn hafa verið svo mikill frá
áramótauppgjöri til sameiningardags, að skeikaði nærri 30
milljónum að Stjarnan stæði jafnt Bylgjunni, svo sem ráð
hafði verið fyrir gert. Endurskoðendur beggja félaga voru
sammála í því mati. Upphaflegar forsendur voru því brostnar.
„Það var enginn safi í Stjörnunni, bara hræið,“ sagði stjórnar-
maður í íslenska útvarpsfélaginu. Samningar fóru út um þúfur
og þeim riftað og Stjarnan fór í gjaldþrot. „Það er fráleitt að
koma allri sök í því efni á Jón Ólafsson," sagði stjórnarmaður-
inn. „Endurskoðandi félagsins lagði málið fyrir og stjórnin öll
stóð að því.“
Jón Ólafsson segir að sameiningin hafi klárlega verið mis-
tök og raunar kannski riftunin líka úr því sem komið var. En
það sé svo fjarri öllum sanni að hann hafi stefnt að þessum
málalokum af ráðnum hug frá upphafi, að hann hafi litið á
þetta
sem persónulegan ósigur og gengið úr stjórninni á næsta aðal-
fundi og raunar talið sínu framlagi til fjölmiðlamála lokið. Því
fór þó fjarri, eins og rækilega kom í ljós nokkrum mánuðum
síðar.
Þetta hafði raunar þann eftirmála að Ólafur Laufdal fékk
útvarpsrekstrarleyfi og hóf rekstur Aðalstöðvarinnar með
tækjum Stjörnunnar. Kjartan Gunnarsson, þáverandi formað-
ur útvarpsréttarnefndar, sagðist hafa kynnt sér vendilega hjá
skiptaráðanda að hag búsins væri betur borgið með þessum
hætti, áður en umsóknin var lögð fyrir nefndina og leyfið
veitt. Aðspurður hvort Jón Ólafsson hefði gert tilraun til að
koma í veg fyrir leyfisveitinguna, svaraði Kjartan að hann
hefði haft samband við sig og meðal annars sagt: „Það skal
ekki fara hljótt, ef þessi maður fær útvarpsleyfi.“ Hann hefði
á þeim tíma litið á þetta sem óviðurkvæmileg afskipti keppi-
nauts.
Þessu vísar Jón Ólafsson til föðurhúsanna. Hann hafi aldrei
lagt í vana sinn að hafa áhrif á gerðir stjórnvalda. Hann hafi
hins vegar haft margvísleg samskipti við formann útvarpsrétt-
arnefndar og spjallað við hann um tilfallandi vandamál gegn-
um tíðina.
Aður er að því vikið að sumum finnst sem Jón hafi seilst til
pólitískra áhrifa gegnum tíðina. Hann hefur vissulega starfað í
samtökum sjálfstæðismanna og gegnt þar trúnaðarstörfum.
Hann var kosinn gjaldkeri í stjórn Sjálfstæðisfélags Holta- og
Hlíðahverfis haustið 1986, árið eftir var hann meðstjórnandi
og jafnframt fulltrúi félagsins í stjórn Varðar. Haustið 1988
bauð hann sig fram til formanns í hverfisfélaginu gegn Boga
Ingimarssyni, en atkvæði féllu að jöfnu og Jón dró sig í hlé áð-
ur en til annarrar atkvæðagreiðslu kæmi.
Tillaga var gerð um hann í 14. sæti listans fyrir alþingiskosn-
ingarnar 1987, en einhverjir urðu til að andmæla á þeim
grundvelli að fortíð hans væri vafasöm. Svipað kom upp á,
þegar formaður Varðar, Ólafur Klemensson, hafði nefnt hann
til sem varaformannsefni. Samkomulag varð um Sólveigu Pét-
ursdóttur og kveðst Jón hafa veitt henni stuðning. Öllum ber
saman um að Jón hafi reynst harðduglegur í þessum störfum
sem annars staðar, en óskilgreindur fortíðarskuggi hamli
frama hans á þessum vettvangi.
/^ortíðin er í Keflavík. Þar fæddist hann utan hjóna-
bands 6. ágúst 1954. Móðir hans, Heiða, giftist
skömmu síðar og eignaðist þrjá syni með þeim manni.
Jón ólst upp hjá afa sínum og ömmu við kröpp kjör.
Hann var uppivöðslusamur krakki og unglingur enda
loddi viðurnefnið Jón Bæjó lengi við hann þar sem
hann átti að vera bæjarvillingurinn í Keflavík. Raun-
verulegum föður sínum, Friðgeiri stýrimanni hjá Land-
helgisgæslunni, kynntist hann aldrei. Hann lýsti því í viðtalinu
við HEIMSMYND hvernig hann sat fyrir honum smápolli á
bryggjunni í Keflavík og gaf sig fram við hann. Faðirinn sýndi
honum lítinn áhuga og er óhætt að fullyrða að slíkt skilji eftir
mar á lítilli barnssál.
Magnús Kjartansson hljómlistarmaður, sem hefur þekkt
20 HEIMSMYND