Heimsmynd - 01.11.1990, Side 97

lensku í Háskólanum árið
óhætt að segja að við
urðum öll fyrir miklum
■vonbrigðum með nám-
skeiðið, enda virtist lítill
metnaður vera í að gera
þetta sem best úr garði.
Flestir bekkjarfélagar
mínir voru frá Norður-
löndunum, og kennslan
fór fram á dönsku sem
ég kunni ekki neitt í, og
því nýttist námið mér
illa. Einnig var ekkert
tillit tekið til þess hvort
fólk hefði einhverja und-
irstöðu í íslensku eða
ekki, og öllum tilmælum okkar um
Barnfóstran,
Elsa Finnsdóttir, les íslenska
barnabók fyrir Chris litla.
að
skipta upp hópnum, sem var allt of stór,
var hafnað.
Engu að síður var Joan ákveðin í að
starfa við íslenskuna til frambúðar. Þar
sem ógerlegt var að taka kúrsa í nútíma
íslensku úti hafði hún ekki um aðra
möguleika að ræða en að skreppa til Is-
lands við og við. Frá 1979 kom hún næst-
um hvert sumar í eina eða tvær vikur til
að sinna málrannsóknum.
„Því miður hef ég aldrei verið nógu
lengi á íslandi til að virkilega ná mál-
inu,“ heldur Joan áfram. „Auk þess
finnst mér ég stundum vera of gömul til
að læra nýtt tungumál. Franskan mín,
sem ég hef numið frá sex ára aldri, er
mjög góð, en kunnátta mín í tungumál-
um sem ég hef bætt við mig síðar á lífs-
leiðinni fer stigversnandi eftir því hve-
nær ég hóf að læra þau. Svo ég tala ís-
lensku ekki eins vel og ég vildi gera, en
ég les hana.
ichael, eldri sonur hennar, er
fæddur árið 1982. Síðan þá hefur
ein íslensk stúlka dvalist á hverju ári á
heimili Joan og eiginmanns hennar, Kim
Valentine. Christopher fæddist svo fjór-
um árum seinna og hafa því báðir dreng-
irnir eingöngu haft íslenskar barnfóstrur
síðan þeir fæddust.
„Á þessum tíma hafði ég tekið þá
ákvörðun, eða að minnsta kosti vonaðist
til að geta eytt einni og einni önn á Is-
landi, og svo annarri hér. Ég hafði ein-
göngu verið á íslandi yfir sumartímann
þegar málvísindamenn eru ekki við og
skólar ekki starfræktir. Ég vildi fara
þangað einhvern tímann á skólaárinu,
sem auðvitað þýddi að ég yrði að taka
börnin með mér,“ útskýrir Joan fyrir
mér. „Það yrði miklu auðveldara fyrir
þau og fyrir mig ef þau skildu íslensku,
og því tók ég þá ákvörðun að fá íslensk-
ar barnfóstrur. Ég vildi hafa au-pair
stúlku, og sem betur fer er það auðveld-
ara nú eftir að það er hægt á löglegan
hátt. En sem sagt, það var langskynsam-
legast að fá íslenskar stelpur í starfið.“
Eftir að Joan átti börnin var erfiðara
fyrir hana að fara til íslands á hvaða
tíma ársins sem var. í júní 1985 kenndi
hún á norrænu sumarnámskeiði á Flúð-
um, en dvaldi tvo mánuði alls á íslandi
með Michael, en hann var
meðal annars á leikskóla í
Breiðholtinu. Á vorönn
1987 var Joan svo Ful-
bright kennari við Háskóla
íslands. Hún kenndi þar
málfræði við íslensku-
deildina: „Eða, til að vera
öllu nákvæmari, íslenska
fallnotkun sem ég hef al-
veg sérstakan áhuga á í ís-
lensku setningarfræðinni,“
bætir Joan við.
Ég spyr hvernig kenns-
lutilhögun hafi verið hátt-
að og hvort nemendum
hafi ekki þótt einkennilegt
að hafa útlending til að kenna þeim ís-
lensku.
„Ég flutti fyrirlestrana á ensku, en
nemendurnir skiluðu flestum verkefnum
sínum á íslensku, þannig að þeir gátu
notfært sér þekkingu mínu á málinu. Ég
held að aðeins einn nemandi hafi lagt
það á sig að skrifa á ensku. Þeir báru
einnig fram spurningar á íslensku,“ segir
Joan. „Þetta var því alveg það sama og
með strákana mína og barnfóstrurnar,
nemendurnir töluðu á íslensku og ég
svaraði þeim á ensku. Það var ekkert
erfitt fyrir mig, því ég skil íslensku nógu
vel til að geta fylgst með samræðum
fólks og tekið þátt í venjulegum umræð-
um sem eiga sér stað í málvísindatímum
- það er komið upp með setningar og
síðan rætt um uppbyggingu þeirra og
önnur setningarfræðileg dæmi tekin til
umfjöllunar.“
„Það var hins vegar mjög erfitt að út-
skýra fyrir öðru fólki hvað ég var að
gera. Það gat ekki trúað því að útlend-
ingur væri við Háskólann að kenna Is-
lendingum íslenska setningafræði,“ held-
ur hún áfram. „Fólk gerði bara ráð fyrir
að ég væri þangað komin til að kenna
ensku!“
J
oan segir að þetta hafi verið mjög erf-
itt tímabil fyrir hana. Christopher var
aðeins þriggja mánaða þegar hún fór
sem Fulbright kennari til Islands og hún
var enn með hann á brjósti. Hann fylgdi
móður sinn þangað og var hjá dag-
mömmu meðan hún var að kenna. Einn-
ig voru launin mjög lág.
„Ég var ófrísk þegar ég sótti um starf-
ið, en þetta var í fyrsta skipti í tíu ár sem
þeir höfðu Fulbright stöðu í málvísind-
um. Ég vissi að það yrði ekki annað
tækifæri í langan tíma og þú verður að
grípa það þegar það gefst,“segir hún.
„Ég fór vegna ýmissa ástæðna, það var
sérstaklega gott að geta talað um það
sem ég var að vinna að án þess að þurfa
að þýða allt yfir á ensku. Þegar ég tala
um íslensku hérna verð ég alltaf að
stoppa og útskýra mjög nákvæmlega allt
um tungumálið."
Michael kom svo til mömmu sinnar og
bróður síðustu tvo mánuðina af dvöl
þeirra hérlendis, og gekk í íslenskan
skóla, Sælukot.
„Það er forskóli rekinn af Ananda
Marga,“ segir Joan. „Skólinn var nálægt
háskólanum, svo þetta var mjög þægi-
legt.“
Ástæðuna fyrir því að hún sendi
Michael í Sælukot segir Joan vera þá að
engar ráðstafanir væru gerðar fyrir börn
Fulbrightkennara og að enginn staður
væri fyrir þau í forskólakerfinu.
eg viðurkenni þó að vandamál þar
að lútandi eru fá, því flestir senda
börnin sín í skóla á vegum sendiráð-
anna,“ heldur hún áfram. „Ég vildi hins
vegar ekki senda Michael þangað, þar
sem öll kennsla fer fram á ensku og meg-
intilgangurinn með komu hans var að
lofa honum að vera í umhverfi þar sem
töluð var íslenska. Ég veit að Höskuldur
átti í miklum erfiðleikum með að finna
stað fyrir Michael, því hann var ekki
orðinn nógu gamall fyrir grunnskólann.
Hefði hann verið orðinn sjö ára hefðu
þeir tekið við honum, en ég varð að
finna honum stað í einkareknum skóla.
Leikskólarnir hafa, eins og þú veist, heil-
langa biðlista, og jafnvel mjög erfitt að
fá pláss hjá þeim sem ekki eru í eigu
borgarinnar. Það eru ekki gerðar neinar
undantekningar fyrir opinbera starfs-
menn eins og Fulbright skiptikennarana.
Eftir því sem ég best veit var ég fyrsti
kennarinn sem fór fram á það að hafa
barnið mitt inni í íslenska skólakerfinu."
„Svo Michael fór í Sælukot, sem var
ósköp venjulegur skóli þar sem töluð var
íslenska, þrátt fyrir að börnin lærðu
söngva hvaðanæva úr heiminum, því
fæstir þeirra sem ráku skólann höfðu ís-
lensku að móðurmáli sínu. Flestir kenn-
ararnir voru þó íslenskir, og þarna voru
fyrst og fremst íslensk börn. Að því ég
best veit var Michael eini útlendingur-
inn, svo að þeim var kennt á íslensku."
Ég spyr Michael hvort hann hafi talað
íslensku við krakkana þegar hann var á
íslandi. Hann jánkar því, en segist
stundum hafa notað enskuna. Mamma
hans upplýsir að sumir eldri krakkarnir í
blokkinni þar sem þau bjuggu í Vestur-
bænum hafi leitað Michael uppi til að
æfa sig í enskunni.
„En eins og þú veist þá skiptir það oft
engu hvaða mál krakkar nota, þeir skilja
hverjir aðra,“ skýtur Joan inni í.
Michael saknaði þess til að byrja með
hve lítið barnaefni var í sjónvarpinu. Ég
spyr hvort það hafi verið of lítið af
teiknimyndum.
„Nei,“ svarar hann ákveðinn. „Það
hefði verið of erfitt að skilja þær, þú
veist hvað teiknimyndahetjur tala hratt
og hljóma eins og þetta fólk í auglýsing-
unum sem er að reyna að selja hluti.“
Joan segir að hann hafi kvartað mikið
fyrst þegar hann kom til íslands út af
barnatímunum, eða öllu heldur skorts á
þeim, en svo hefði hann alltaf verið úti
að leika sér, því þetta var í apríl og maí.
Það er greinilega einnig mjög ofarlega í
huga Michaels.
Framhald á bls. 114
HEIMSMYND 97