Heimsmynd - 01.11.1990, Qupperneq 107

Stóra stökkið fram á við
Eftir Mark D. Dibner
í Research Triangle Park,
BancLaríkjunum
Orðið verksmiðja kallar fram í hug-
ann mynd af stórum gömlum
steinsteypukassa með háum skorstein-
um. En með tilkomu líftækninnar sýnist
sem verksmiðja framtíðarinnar muni
taka á sig allt aðra mynd - mynd frum-
unnar minnstu lífeiningar innan líffræð-
innar.
Líftækni er yfirgripsfagorð, sem nær
yfir margvíslega tækni og vinnubrögð
sem miða að vöruframleiðslu úr afurð-
um hinnar lifandi frumu. Frumur búa
yfir hæfni til að framleiða eggjahvítuefni
í tugþúsundatali og gildir það.jafnt um
hinn einfaldasta geril til frumnanna í
okkar eigin líkömum. Hvítuefnin eru
verkamennirnir í verksmiðju frumunn-
ar. Framleiðsla þeirra er forrituð af
erfðavísum (genum) sem fólgnir eru í
kjarnasýrunni DNA í formi tveggja sam-
ofinna gorma. DNA er efnablönduein-
ing í kjarna frumunnar sem er forrit lífs-
ins.
Á áttunda áratugnum komu fram
erfðatæknilegar vinnuaðferðir sem
gerðu vísindamönnum kleift að láta
frumur framleiða sérstök hvítuefni eða
hliðarefni þeirra í hreinna formi og
meira magni en nokkru sinni fyrr. Síðan
þá hefur vísindunum fleygt fram og gert
mögulegt að beita erfðatækninni á æ
víðara sviði.
Algengasta aðferðin sem notuð er í
líftækninni, endurþætting erfðavísa
(genasplæsing), gerir vísindamönnum
kleift að festa erfðavísi einnar frumu í
DNA annarrar. Þessi samskeyting (svo
sem í samskeyttu DNA) ljær síðari
frumunni vélbúnað til að framleiða þá
hvítu sem innsetti erfðavísirinn gefur af
sér.
A special section
on global aífairs prepared for
Heimsmynd

HEIMSMYND 107