Heimsmynd - 01.06.1992, Blaðsíða 85

„Eg lá stíí meðan þetta gekk yíir og
reyndi að hugsa um eitthvað annað.
Þegar það var afstaðið gat ég íarið að
soía eða haldið áíram að leika mér eí
þetta gerðist að degi til. “
eðlilegu kynlífi. í mínum augum var kynlíf það versta sem ég
gat hugsað mér. Þegar ég og maðurinn minn, fyrrverandi, vor-
um saman sá ég oft afa fyrir mér og fann lyktina af honum.“
Foreldrar vilja verja börn sín fyrir reynslu líkri þeirri
sem þessi Ícona hefur orðið að þola en spurning-
unni hvernig það verði best gert er erfitt að svara.
Þegar við eigast eins ójafnir einstaklingar og kyn-
ferðisafbrotamaður og óharnað barn sem á sér
einskis ills von þarf ekki að spyrja að leikslokum.
Fátt virðist geta stöðvað þann sem ætlar sér að mis-
nota barn. „Það er ekki hægt að tiltaka einhverja
ákveðna staði eða stundir og segja þær hættulegri
en aðrar. Það er til dæmis allt eins líklegt að barn sé
misnotað þótt móðirin sé heima. Afi gerði mér
þetta til dæmis inni í herbergi í fjölskylduboðum.
Það býst enginn við þessu þannig að þess vegna finnst engum
athugavert þótt barn hverfi inn í herbergi með afa sínum eða
öðrum skyldmennum." Sjálf hefur hún verið mjög á varð-
bergi vegna dóttur sinnar og kveðst lengi hafa verið mjög
hrædd um hana. Hún gætti þess til dæmis að maður
hennar baðaði dóttur þeirra aldrei einn og sömuleiðis
að enginn fengi að halda á henni bleyjulausri.
„Fyrstu viðbrögð barna sem verða fyrir kynferðis-
legri áreitni eru yfirleitt að reyna að fela það sem
erðist. En þau senda engu að síður fullt af skilaboð-
um en það er ekki hægt að gefa neina eina lýsingu á
því hvernig þau eru því hvert barn hefur sinn hátt á.
Eg man til dæmis eftir barni sem lamdi stöðugt í
hendi mannsins sem hafði misnotað það, en eng-
um datt annað í hug en að þetta væri óþekkt í
krakkanum. Sjálf reyndi ég að forðast heimsóknir
til afa, maldaði í. móinn þegar ég átti að fara til
ans en það var náttúrulega ekki mikið mark
tekið á því.“ Hún, líkt og fleiri starfskonur Stíga-
móta, bendir á mikilvægi þess að hlusta á börn-
|n. Vilji barn alls ekki fara á einhvern stað, segi
þennan eða hinn vondan eða að það hati ein-
■ hvern, þá er eitthvað að. í stað þess að af-
greiða slíkt sem óþægð í barninu ætti að setj-
ast niður með því og reyna að ræða málin.
Þau viðbrögð sem barnið fær þegar það
reynir að segja frá skipta miklu máli. „Ef
það er rengt á einhvern hátt og jafnvel
skammað eða flengt fyrir ósannsöglina þá
hefur það oft mjög slæmar afleiðingar og
gerir barninu erfiðara að segja frá aftur. Ég
að ég reyndi að trúa vinkonu minni fyrir
en næst þegar ég hitti hana vildi hún
bara heyra framhaldið, hvort eitthvað meira
hefði gerst.“
Þau börn sem verða fyrir kynferðislegri áreitni
svipt barnæskunni. „Um leið og barn hef-
ur verið misnotað einu sinni hefur æsk-
an verið tekin frá því að eilífu. Hvort það segir frá eða ekki
breytir ekki þessari staðreynd, það auðveldar aðeins að vinna
með vandann ef það segir frá. Én maður er samt sem áður að
tala við barn sem er miklu eldra en aldur þess segir til um.“
Til þess að reyna að koma í veg fyrir að eitthvað þessu líkt
geti gerst er að sögn hennar mikilvægt að brýna fyrir börnum
að líkaminn sé þeirra eign og að enginn megi koma við hann
nema þau sjálf vilji það. Brjóti einhver gegn þessu þá verði
þau að segja frá því og þá skipti engu hvort þeim sjálfum finn-
ist það asnalegt eða ekki, þau verði samt að geta sagt frá því.
Hún leggur ríka áherslu á að kynferðisleg misnotkun barna sé
ekki stéttbundið fyrirbæri hvorki er varðar gerendur né þol-
endur. „Þetta getur verið heimilisvinur, faðir, stjúpi, afi eða
einhver sem barnið þekkir og treystir. Ofbeldismennirnir geta
verið á öllum aldri. Ég man til dæmis eftir tilfelli þar sem
þrettán ára drengur hafði misnotaði yngri systur sína. Þegar
síðan móðirin fór með stúlkuna til sálfræðings á eftir sagði
hann að hún þyrfti engar áhyggjur að hafa af henni, hún væri í
alla staði eðlileg. Manni finnst oft ótrúlegt hvað það fólk sem
vinnur við þessi mál er oft í raun og veru vanhæft, hefur
hvorki kunnáttu né skilning til að fást við málin.“
Almenningur er oft mjög dómharður og óvæginn í
garð aðstandenda, sérstaklega mæðra barna sem
hafa orðið að þola sifjaspell. Hún hefur meðal
annars leitt sérstakan sjálfshjálparhóp mæðra og
hefur þar af leiðandi haft kynni af þeim miklu
raunum og harmi sem mæður upplifa, fullyrðir að
engin þeirra hafi vitað hvernig málum var komið.
„Ég man eftir konu sem sjálf var að gagnrýna
mæður þar sem hún var gestur í boði og fullyrti að
þær hlytu að vita hvað væri að gerast. Hálfum
mánuði seinna var maðurinn hennar kominn í
fangelsi vegna þess að hann hafði misnotað dóttur
hennar í tíu ár án þess að hana hafi nokkuð grunað. Önnur
móðir uppgötvaði hvað var að gerast þegar hún tók eftir blóði
í sængurfötum dóttur sinnar, þá hafði maðurinn haft samfarir
við telpuna.“
Hún segir að það sem fari einna mest í taugarnar á sér í um-
ræðunni um kynferðislega misnotkun sé að fólk vilji heyra
hryllingsögur eins og þá að maður hafi lamið sjö ára barn, kýlt
það og haft samfarir við það svo að blæddi. „Þukl og káf á
beru barni er kynferðisleg misnotkun. Barnið líður því ein-
hver er að nota líkama þess til að fullnægja eigin þörfum. Það
fer ofsalega í mig þegar ég heyri fólk segja, maður þorir bara
ekki lengur að vera góður við barnið sitt. Ef einhver þorir
ekki að vera góður við barnið sitt, þá er eitthvað að.“
Sjálf er hún dæmi um konu sem tekist hefur á við skugga
fortíðar sinnar með farsælum hætti. Hún hefur lært að lifa
með þeirri staðreynd að hún var misnotuð sem barn. „Ég held
að ég sé komin á endastöð, ég get sagt, ég varð fyrir kynferðis-
legu ofbeldi sem barn, án þess að skammast mín.“ ■
HEIMSMYND 85