Skessuhorn - 29.05.2019, Blaðsíða 36

MIÐVIKUDAGUR 29. MAí 201936
Horft yfir liðið ár og litið til þess nýjaSjómannadagurinn
Einar Guðmundsson hafnarvörð
þekkja flestir sem hafa komið að
útgerð á Akranesi undanfarna ára-
tugi. Hann var lengi til sjós, réði sig
í fyrsta sinn á nótabát sem ungling-
ur og starfaði við sjómennsku meira
og minna í 15 ár. Þegar hann var
um það bil að landa draumapláss-
inu á frystitogaranum Örvari lenti
hann hins vegar í alvarlegu slysi sem
varð til þess að hann missti ann-
an fótinn. Undanfarna áratugi hef-
ur hann verið vigtarmaður og síð-
an hafnarvörður á Akranesi. Einar
segir frá sjómennskunni, slysinu og
ræðir um höfnina á Akranesi í sjó-
mannadagsblaði Skessuhorns.
Ævintýri í Norðursjó
„Ég var á sjó á meðan ég gat,“ seg-
ir Einar í samtali við Skessuhorn.
„Ég byrjaði 15 ára gamall sem hálf-
drættingur. Þá vorum við ráðnir
tveir upp á einn hlut, ég og Matti
Einars vinur minn, á Ólaf Sigurðs-
son AK-370. Það var í fyrsta sinn
sem ég réði mig á sjóinn, en áður
hafði ég farið á sjó með pabba þeg-
ar ég var krakki,“ bætir hann við.
„Ólafur Sigurðsson var einn af
austur-þýsku bátunum, 260 tonna
nótabátur. Við fórum á honum
í Norðursjóinn, lönduðum oft í
Bremerhaven í Þýskalandi, Leir-
vík á Hjaltlandseyjum, Peterhead í
Skotlandi og jafnvel fleiri stöðum.
Það var mikið ævintýri fyrir ung-
an mann að vera á veiðum í Norð-
ursjónum, ekki margir sem höfðu
prófað það á þessum tíma þó það
væri ekki óþekkt,“ segir hann. „í
Norðursjónum vorum við eingöngu
á síld. Síldin var kössuð og það var
oft mikið puð, sérstaklega á löngum
vökum,“ bætir hann við. „Sumarið
eftir fór ég aftur á Ólaf og þá lönd-
uðum við aðallega í Danmörku. Þá
munaði töluvert miklu að vera orð-
inn árinu eldri, búinn að þroskast
og þreknast og þá var ég líka upp á
heilan hlut,“ segir Einar.
Átti sinn hlut í smyglinu
Eftir að Einar lauk gagnfræðaskól-
anum sneri hann sér alfarið að sjó-
mennskunni. Hann byrjaði á hand-
færaveiðum með Símoni Símonar-
syni á Sigurvon AK sumarið 1971,
vann í frystihúsi HB á Akranesi um
haustið og fór síðan á Skírni AK-12
um áramótin með Oddi Gíslasyni
frá Hliði og var til vertíðarloka.
„Ég fór á Víði AK-63 um sumar-
ið, þar sem við vorum á trolli,“ seg-
ir hann. „Næst lá leiðin á Gróttuna
AK-101, þar sem pabbi var skip-
stjóri. Ég var á Gróttunni fram á
vorið, þar til ég fór á Skírni AK-16,
þar sem Bjarni vinur minn Sveins-
son var að hefja sinn skipstjórnar-
feril. Við tókum tvö úthöld í Norð-
ursjónum og gekk stormandi vel.
Við komum heim úr fyrra úthald-
inu 13. september, á afmælisdegi
mömmu. Ég átti minn skammt af
bjór, slatta af Jolly Cola og auðvi-
tað hlut í þessu lítilræði sem við
smygluðum,“ segir Einar og bros-
ir. „En ég var farinn að örvænta
hvort Maggi toll yrði svo lengi að
tollskoða að ég kæmist ekki upp í
Hafnarsjoppu til að kaupa mér eina
litla kók,“ segir hann. „Það var gott
að vera með Bjarna á Skírni. Mjög
góð áhöfn og mér þótti Bjarni allt-
af góður skipstjóri. Ási stýrimað-
ur var líka flottur, alltaf mikið
kappsmál hjá honum að klára fyr-
ir einhvern ákveðinn tíma. Ég var
á Skírni loðnuvertíðina 1974 sem
var mjög góð og metvertíð á þeim
tíma.“
Heim á Skagaströnd
Þá um vorið lá leið Einars á Kross-
víkina, þar sem faðir hans var skip-
stjóri. „Krossvíkin var skuttogari, en
þeir voru alger nýjung hér á landi í
þá daga. Eins og einn leigubílstjóri
sagði; „er ekki munur að vera kom-
inn á skuttogara þar sem allt er unn-
ið inni á milli þilja?“,“ segir Ein-
ar og hlær við. „En skuttogararnir
voru mikil framför frá síðutogurun-
um og ég var á Krossvíkinni þar til
17. janúar 1978 á fimmtugsafmæl-
inu hans pabba. Hann hætti með
Krossvíkina haustið ´77 með bát-
inn og tók við Óskari Magnússyni
AK-177. Davíð Guðlaugsson tók
við Krossvíkinni en hélt megninu
af mannskapnum á meðan var verið
að gera Óskar kláran,“ segir hann.
„Ég fór í land á þessum tíma eftir
að hafa lent í smá óhappi á hægri
fæti,“ segir Einar og brosir. „Ég
tognaði á ökkla og gat ekki stig-
ið í fótinn. Eftir að ég jafnaði mig
fór ég norður í febrúar að vinna
við veiðarfæri á meðan verið var að
klára að smíða Óskar. Ég var á Ósk-
ari fram á vorið ́ 83. Þá hrundi vélin
og við vorum dregnir í land. Ég var
í frystihúsinu um sumarið og ætlaði
bara aftur á Óskar þegar búið væri
að skipta um vél,“ segir hann. „Ég
fór heim á Skagaströnd um sumar-
ið í heimsókn til ömmu og afa, eins
og ég gerði alltaf á sumrin. Þar datt
mér í hug að ræða við Ebba skip-
stjóra á Örvari og biðja um pláss,
sem þá var eitt albesta pláss lands-
ins. Ebbi tók vel í það og ég fékk
afleysingapláss til að byrja með,“
segir Einar. „Ég flutti norður ásamt
konu og börnum og þar var eigin-
lega æskudraumur að rætast. Ég er
fæddur á Skagaströnd og var þar öll
sumur hjá afa og ömmu sem krakki.
Ég ætlaði meira að segja að flytja
til þeirra þegar ég var tólf ára gam-
all, fara í skóla á Reykjum og gerast
síðan bóndi. Guð einn veit hvern-
ig það hefði tekist hjá mér,“ segir
Einar og brosir. „En mamma var
ekkert hrifin af því að ég færi að
heiman tólf ára gamall, skiljanlega
kannski og þess vegna varð ekkert
úr þessu,“ bætir hann við. „En ég
var sem sagt í afleysingum á Örvari
í einhvern tíma og tel mig hafa ver-
ið alveg að landa fastráðningu þeg-
ar ég lendi í slysinu,“ segir hann.
„Heppinn að lifa af“
„Það var 30. nóvember 1983 og
ég var á Örvari þegar ég lenti inni
í spilkoppi. Með honum sveiflað-
ist ég eina þrjá hringi, að mér var
sagt. Búkurinn slapp á einhvern
ótrúlegan hátt en báðir fæturn-
ir á mér mölbrotnuðu. Hægri fót-
urinn reyndist ónýtur og varð að
taka hann af. Hausinn var sprungin
á þremur stöðum. Ég var heppinn
að lifa þetta af,“ segir Einar. „Það
sem líklega bjargaði lífi mínu var
að ég var með hjálm á hausnum, í
anorakk og með hettuna yfir hjálm-
inum, bara af því það var skítaveð-
ur. Það varð til þess að hjálmurinn
hélst á hausnum á mér allan tím-
ann,“ segir hann. „En það var síð-
an lán í óláni að ég var á besta aldri
þegar þetta gerðist, rétt að verða
þrítugur. Ég var í góðu líkamlegu
formi og heilsuhraustur. Slysið varð
kl. 11:00 að morgni, sem er „heppi-
legur“ tími eins og mér hefur ver-
ið sagt. Þá er skrokkurinn kominn
í full afköst eftir nóttina en maður
er ekki byrjaður að þreytast,“ bæt-
ir hann við.
Eftir slysið lá Einar á Borgar-
spítalanum. í tæpar þrjár vikur var
hann í litlum tengslum við raun-
veruleikann. „Ég var með mikið
mar á heilanum og á tímabili var
hreinlega ekki víst hvort ég kæmist
aftur til meðvitundar,“ segir hann.
Einar hikar örlítið en síðan læð-
ist fram bros þegar rifjast upp fyr-
ir honum skemmtileg saga. „Einn
daginn féllu lungun í mér saman.
Ég var skorinn upp í hvelli og lofti
hleypt úr brjóstholinu. Það er eina
örið sem ég hef á líkamanum eft-
ir slysið. Alda, fyrrverandi eigin-
kona mín, og pabbi vöktu yfir mér
á sjúkrahúsinu. Þegar búið var að
stinga á mér sagði einn læknirinn
við Öldu að það hefði líklega bjarg-
að mér að ég hefði aldrei reykt.
Hún vissi ekki hvaðan á hana stóð
veðrið og sagði lækninum að ég
væri búinn að reykja tvo pakka af
Camel á dag í 15 ár,“ segir Einar og
hlær við.
Einn af
uppáhaldsdögunum
„Þarna lauk sem sagt minni sjó-
mennsku þegar ég var að kom-
ast í draumastarfið, 30. nóvember
1983,“ segir Einar. „Þetta var allt-
af það sem ég vildi en gekk ekki eft-
ir. Að vera togarasjómaður var á
þeim tíma mjög gott starf. Ég hafði
reiknað það út að með því vera einn
túr á sjó og einn í landi þá yrði ég
fimm mánuði á sjó og sjö í landi á
ári, á dúndurkaupi. Ég var alltaf í
myljandi tekjum og var heppinn
með plássin í gegnum tíðina. Ég leit
því alltaf á þetta sem mitt lífstíðar-
starf, þó það væri langt frá draumn-
um um búskap með ær og hross. En
svona fór þetta bara,“ segir hann.
Næst lá leið Einars í slippinn á
Akranesi þar sem hann starfaði í
níu ár, eða þar til honum var sagt
upp í „hagræðingarskyni“ eins og
hann orðar það. Uppsagnarbréfið
fékk hann einmitt 30. nóvember.
„Ég man alltaf daginn, þetta er einn
af mínum uppáhaldsdögum. Þetta
er dagurinn sem ég lenti í slysinu,
„Þarna lauk minni sjómennsku þegar ég
var að komast í draumastarfið“
segir Einar Guðmundsson, hafnarvörður á Akranesi og fyrrverandi sjómaður
Einar Guðmundsson, hafnarvörður á Akranesi með höfnina í baksýn.
Einar ísar í kar eftir að hafa vigtað fisk á Akranesi.