Bændablaðið - 11.08.2016, Blaðsíða 6

6 Bændablaðið | Fimmtudagur 11. ágúst 2016
Bændablaðið kemur út 24 sinnum á ári. Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum
á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu. Árgangurinn kostar þá kr. 9.900 með vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgarar kostar 4.950 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
SKOÐUN
Snjallsíminn er nýi sveitasíminn þar
sem allir hlusta og sjá viðburði líðandi
stundar.
Fréttir af slæmu ástandi vegakerfisins
og miklu álagi á vegi landsins dynja um
þessar mundir á samfélagsmiðlunum. Fjöldi
ábendinga um bágborið ástand vega og mikla
umferð ferðafólks hefur borist ritstjórninni
síðustu vikur og mánuði. Ætli við gætum
ekki gefið út sæmilegt aukablað þar sem
eingöngu væri fjallað um þennan málaflokk.
Skýringar á holóttum vegum,
einbreiðum brúm og lélegu slitlagi eru
eflaust margvíslegar en augljósa svarið er
að það þarf að veita meira fjármagni til
Vegagerðarinnar. Sú stofnun á örugglega
fullt í fangi með að sinna þeim verkefnum
sem henni er ætlað að leysa. Í þessu tölublaði
er enn og aftur rætt um lélegar girðingar,
óhöpp og slysagildrur ásamt lausagöngu
búfjár á og í kringum vegi. Með aukinni
umferð er því miður vaxandi hætta á slysum.
Ferðafólk, jafnvel allskostar óvant íslenskum
aðstæðum, er ekki öfundsvert að ferðast um
suma staði.
Eins og eldur í sinu
Snjallsímavæðingin hefur gert það að
verkum að alltaf eru einhver krassandi
dæmi aðgengileg á samfélagsmiðlunum.
Meðal-Jóninn getur tekið mynd og dreift
henni um öldur Netsins á ljóshraða. Hvort
sem er þvottabretti í Þistilfirði eða örtröð
ferðamanna í vegkanti á Sólheimasandi þá
er fréttin fljót að berast. Sumir eru svo vin-
samlegir að „tagga“ þingmenn í viðkomandi
héraði og fyrr en varir er þráðurinn orðinn
langur og „lækin“ mörg. Þrýstingur sem
þessi virkar. Það er orðinn hluti af okkar
samskiptavenjum að fólk dreifi upplýsing-
um sem þessum og tjái sig í orðum um öll
möguleg málefni.
Til ýmissa hluta nytsamlegir
Símarnir eru til fleiri hluta nytsamlegir.
Ungir bændur hafa náð frábærum árangri
við að kynna sín störf í gegnum Snapchat og
myndasamkeppni þar sem ferðaþjónustan
og landbúnaðurinn taka höndum saman og
kennd er við Sumarilm fer fram á Instagram.
Við höfum séð margar myndir úr verslunum
þar sem almenningur notar símana við verð-
lagseftirlit. Myndir af innkaupastrimlum og
alls kyns vörum á mismunandi verði dúkka
reglulega upp á Facebook og Instagram. Í
kjölfar úrskurðar Samkeppniseftirlitsins
um MS blossaði upp mikil reiðibylgja á
samfélagsmiðlunum – fólk var hvatt til að
velja aðrar vörur og sniðganga fyrirtækið.
Svona lagað getur skapað aðhald og upplýst
aðra neytendur um allt mögulegt. Vissulega
nýr veruleiki sem allir verða að aðlagast,
hvort sem þeim líkar betur eða verr.
Rúlluplastið skaðar ásjónu sveitanna
Aðsend grein í þessu tölublaði fjallar um
sóðaskap í sveitum og skaðsemi rúlluplasts
úti í náttúrunni. Framtakssamur einstaklingur
norður í landi er búinn að fá sig fullsaddan af
flaksandi rúlluplasti á girðingum og gömlum
rúllum sem liggja í kös, engum til gagns en
flestum til ama. Hann er búinn að stofna
sérstaka Facebook-síðu þar sem hann og
fleiri geta sett inn myndir af „sóðaskap til
sveita“. Það verður að segjast eins og er að
myndirnar þarna inni eru ekki til að efla
ímynd íslensks landbúnaðar. Langflestir
bændur eru með þessa hluti í lagi en því
miður er á nokkrum stöðum pottur brotinn.
Þessu verður að kippa í liðinn. /TB
Nýi sveita-
síminn
Ísland er land þitt
Stundum velti ég því fyrir mér af hverju
stórum hluta þjóðarinnar finnst að
matur eigi endilega að vera ódýr, helst
svo ódýr að að sáralítið er eftir til að
greiða bændum fyrir afurðirnar. Þetta
virðist eiga jafnt við um íslenska bænd-
ur og erlenda. Gríðarlegar breytingar
hafa orðið á tiltölulega stuttum tíma
hvað fólk þarf að nota mikið af ráðstöf-
unartekjum sínum til að kaupa í matinn.
Núna er hlutfallið tæp 15% hér á landi,
en fyrir um 100 árum var það á milli
50 og 60%. Þetta er gagnger breyting
og sýnir vel hvað matur hefur lækkað
mikið í verði og hvað kjörin hafa batnað
á sama tíma. Samt er eins og umræðan
sé alltaf sú sama.
Af hverju er það sjálfsagt að eitthvað
sem er öllum lífsnauðsynlegt kosti helst
ekki neitt og það leiði til þess að bændur
hafa ekki mannsæmandi laun? Á sama
tíma er minna rætt um hin útgjöldin
sem eru þó 85% af heildinni – þar gilda
önnur lögmál og annað verðskyn.
Verð og gæði fylgjast oftast að
Þar á ofan finnst mörgum Íslendingum
eðlilegt að íslenskar landbúnaðarvörur
keppi við þær erlendu í verði þrátt fyrir
að það sé almennt viðurkennt að kröfur
um aðbúnað og umhirðu séu á háu stigi
hérlendis. Yfirleitt telja menn að gæði
íslenskra afurða séu mjög mikil, en eru
svo ekki endilega tilbúnir að greiða fyrir
þessi gæði. Verð og gæði fylgjast oftast
að og það er ekkert öðruvísi hvað varðar
matvörur og aðrar vörur. Ef fólk kaupir
bíl eða hús þá er það tilbúið að greiða
fyrir gæði og raunar gildir það um flest
það sem fólk kaupir. Það sama virðist
því miður ekki eiga við um íslenskar
landbúnaðarafurðir. Auðvitað veit ég
að við erum með stuðningskerfi við
landbúnað á Íslandi en það á einnig
við um aðrar þjóðir sem við berum
okkur saman við. Engri þjóð er sama
um hvort þar er landbúnaður eða ekki
og stuðningur, eða opinber afskipti
af búvöruframleiðslu, er regla, ekki
undantekning.
Bændur fá of lítið í sinn hlut
Það verð sem bændur fá fyrir kjöt og
mjólk hér á landi er of lágt og ekki í
neinu samræmi við þann kostnað sem
menn hafa af því að búa afurðirnar til.
Það endar þannig að margir bændur
vinna alltof mikið til að ná að hafa það
sem aðrar stéttir teldu tæpast eðlileg
laun fyrir dagvinnu. Verð á mjólk til
bænda var hækkað um 1,8 % í sumar
sem leið. Svínakjötsverð til bænda hefur
lækkað undanfarið án þess að smásölu-
verð hafi gert það. Fyrstu vísbendingar
um verð á kindakjöti til bænda í haust
gefa ekki tilefni til bjartsýni. Verðið
sem sláturhús KVH hefur gefið út fyrir
fyrstu þrjár sláturvikurnar er óbreytt
eða lækkar frá því í fyrra auk þess sem
þriðjungs lækkun er boðuð á kjöti af
fullorðnu. Verð á kindakjöti til bænda
hefur ekki hækkað síðan 2013 og verði
engar hækkanir í haust munu sauðfjár-
bændur ekki fá hækkun á afurðaverði
fyrr en haustið 2017. Þá verða komin
fjögur ár frá síðustu hækkun. Fáir
myndu telja það boðlegt í öðrum geir-
um þjóðfélagsins.
Margir bændur eru komnir að
þolmörkum
Bændur á Íslandi geta ekki enda-
laust tekið á sig hagræðingu eða
kjaraskerðingu. Margir eru komnir að
þolmörkum á þeirri vegferð. Ég hef
engan áhuga á að framleiða sérstaklega
ódýran mat. En ég vil leggja mikið á
mig til að framleiða gott hráefni til að
neytendur geti gengið að vöru af háum
gæðum í búðunum – og fá í minn hlut
eðlilega sneið af endanlegu söluverði
vörunnar.
Ef verslunin þarf nauðsynlega að fá
þá krónutölu sem hún hefur í dag fyrir
að höndla með kjöt þá er bara eitt ráð til
og það er að hækka verðið út úr búð. Ég
veit að bæði bændur og sláturleyfishafar
fá of lítið en þekki minna til verslun-
arreksturs. Ef ekki þá mun illa fara og
verða lítið um íslenska bændur eftir
kannski tvo áratugi. Engin þjóð á að
taka slíka áhættu og ég held að enginn
vilji það í raun. En við þurfum að tala
um hlutina eins og þeir eru, ekki eins
og við höldum að þeir séu.
Einar Ófeigur Björnsson
stjórnarmaður í BÍ
einar@lon2.is
Matarverð að fornu og nýju
Ritstjóri: Tjörvi Bjarnason (ábm.) tjorvi@bondi.is og Hörður Kristjánsson hk@bondi.is – Sími: 563- 0339 − Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is –
Sigurður Már Harðarson smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is – Auglýsingastjóri: Ásgerður María Hólmbertsdóttir amh@bondi.is – Sími: 563 0303 – Netfang auglýsinga: augl@bondi.is −
Vefsíða blaðsins: www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Prentsnið – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621
á Skeiðarársandi. Lómagnúpur tilheyrir landi Núpsstaðar, sem allt er á náttúruminjaskrá. Líkt og með önnur standberg meðfram suðurströnd
Íslands þá náði sjór upp að Lómagnúpi á ísöld. Lómagnúpur er einstaklega tignarlegur og fagur á að líta. Þess má geta að jötunninn í Lómagnúpi
Mynd / HKr.