Bændablaðið - 11.08.2016, Blaðsíða 28

28 Bændablaðið | Fimmtudagur 11. ágúst 2016
Þorgrímur Guðbjartsson er nýr formaður Beint frá býli, félags heimavinnsluaðila:
Einn fárra sem framleiðir hefðbundið íslenskt skyr
− viðskiptavinir, sem sumir eru nokkuð við aldur, verða ungir aftur þegar þeir smakka skyrið frá Erpsstöðum
Á aðalfundi Beint frá býli,
félags heimavinnsluaðila, sem
haldinn var í Hraunsnefi í
Borgarfirði 16. apríl síðastliðinn,
urðu formannsskipti þegar
Þorgrímur Guðbjartsson á
Erpsstöðum í Dölum var kjör-
inn í stað Guðmundar Jóns
Guðmundssonar í Holtseli í
Eyjafirði. Nýja aðalstjórn skipa
ásamt Þorgrími þær Hanna S.
Kjartansdóttir, Leirulæk sem
er gjaldkeri og Jóhanna B.
Þorvaldsdóttir, Háafelli sem er
ritari.
Þorgrímur og kona hans, Helga
Elínborg Guðmundsdóttir, hófu kúa-
búskap á Erpsstöðum 14. júní 1997.
Þau byrjuðu með 24 kýr í fjósi og
eitthvað af geldneytum líka. Í dag
eru þau með um 60 mjólkandi að
staðaldri, setja alla gripi á og eru með
smávægilega kjötframleiðslu.
Þörf fyrir aukið svigrúm
hjá smáframleiðendum
Beint frá býli var stofnað þann 29.
febrúar árið 2008 og voru þá skráð-
ir félagar um 60 talsins. Þorgrímur
segir að á þessum tíma sem liðinn
er frá stofnun hafi orðið einhver
fjölgun í félaginu þó hún sé ekki
veruleg. Svo hafi líka eitthvað verið
um að bæir hafi hætt og aðrir komið
í staðinn.
Hann segir að á aðalfundinum
hafi helst brunnið á félagsmönnum
að áfram verði haldið með að vinna
að viðurkenningu á þörfinni fyrir
auknu svigrúmi innan reglugerða
sem lúta að matvælavinnslu, þegar
um er að ræða einfalda framleiðslu í
litlum mæli, á stuttum eða takmörk-
uðum tíma. „Verið er að vinna að
reglugerð um smáframleiðendur
sem tekur á mörgum afgerandi þátt-
um þessu að lútandi. Við erum nokk-
uð vongóð um að sú reglugerð verði
smáframleiðendum til hagsbóta; að
hún auðveldi til dæmis verkferla við
framleiðslu og pökkun í sama rými
hvort á sínum tíma.
Ferðamannastraumurinn hefur
áhrif á suma en alls ekki alla
Þorgrímur segir aukningu í komu
ferðamanna til landsins ekki hafa
svo mikil áhrif á marga af félags-
mönnum Beint frá býli. „Margir
félagsmanna okkar eru með algera
smáframleiðslu og eru ekki að
markaðssetja sig með svo sýnileg-
um hætti og langfæstir eru að hugsa
um framleiðslu í miklu magni. Gera
kannski nokkra tugi kílóa af sultu á
ári eða selja lítið magn af einhverri
framleiðsluvöru. Þessir framleið-
endur selja mest og eingöngu heima
eða á einstaka markaði í heimasveit.
Síðan eru aðrir sem eru að fram-
leiða beint upp í túristana, reyna að
framleiða í samræmi við umferðina
og líka þeir sem framleiða í meira
magni og þá eru það aðallega kjöt-
vörur – oft árstíðabundið. Það eru
ekki margir sem selja kindakjöt í
heilum og hálfum núna á þessum
árstíma, en þó einhverjir, en þess í
stað eru menn þá að framleiða pyls-
ur, rúllupylsur, grillkjöt og slíkt.“
Slow Food og Beint frá býli
gætu átt samleið
Þorgímur þekkir ágætlega til Slow
Food-hreyfingarinnar og hefur tekið
þátt í störfum hennar hér á landi og
reyndar einnig í Torino þar sem
hann kynnti mjólkurvörur sínar á
hátíðinni Salone del Gusto & Terra
Madre árið 2012, en hún er haldin
þar annað hvert ár. Hann segir að
það megi vel hugsa sér samstarf við
Slow Food-hreyfinguna þótt hann
hafi ekki mikið leitt hugann að því
ennþá. „Þetta er vissulega vett-
vangur sem Beint frá býli ætti að
skoða; með hvaða móti þessi samtök
geti starfað saman og hvort að það
passi. Slow Food er kannski meira
á þeim forsendum að vinna í átt að
sjálfbærni og jafnvel lífrænni fram-
leiðslu, en Beint frá býli hefur ekki
opinbera stefnu í þeim málum – enn
sem komið er. Þetta er þó vissulega
möguleiki sem þarf að ræða,“ segir
Þorgrímur.
Markaðsmálin stöðugt
í umræðunni
Að sögn Þorgríms er stöðug
umræða um markaðsmálin meðal
félagsmanna – um sölu og dreifingu
á vörunum. Það sé alltaf spurning
hvort auka eigi aðgengi neytenda
að vörunum, sem eðli málsins sam-
kvæmt eru dreifðar um allt land.
„Töluverð vinna hefur farið í þetta á
síðustu misserum, en sökum þess að
flestir framleiðendur framleiða svo
lítið magn þá hefur þetta mál ekki
komist á skrið.
Frá mínum bæjardyrum séð er
þetta ekki í forgangi hjá félaginu.
Við erum með virka heimasíðu, þar
sem viðskiptavinir og áhugasamir
geta sent inn fyrirspurnir og eru þær
þá í framhaldinu sendar áfram á alla
listaða félagsmenn sem eru með við-
komandi vöru á boðstólum og geta
þeir þá boðið væntanlegum kaupanda
vöruna. Kaupandinn fær hugsanlega
tilboð frá nokkrum framleiðendum
og velur síðan að eiga viðskipti við
einhvern þeirra – eða ekki.“
Ógerilssneyddar mjólkurafurðir
beint frá býli
Eitt af aðalbaráttumálum Guðmundar
í Holtseli var að fá heimild fyrir
smáframleiðendur til að fá að selja
ógerilsneydda mjólk og mjólkur-
vörur frá sínum býlum. Þorgrímur
segir ekkert hafa þokast áfram með
það mál. Ég held úti Facebook-
síðu sem heitir Viltu geta keypt
ógerilsneydda osta eða mjólk úr
íslenskri mjólk – og eru nokkrir
félagar skráðir þar inn. Við höfum
ekki verið í markvissri vinnu í
þessu, enda hefur megnið af tíma
og fjármunum félagsins farið í
að halda utan um samskipti við
Matvælastofnun, sem því miður
hafa ekki verið nógu góð og kemur
þar margt til.
Við reynum hins vegar að halda
á lofti umræðu um ógerilsneydda
mjólk og þegar það varð leyfilegt
að flytja inn vörur erlendis frá
unnar úr ógerilsneyddri mjólk,
þá fannst okkur nú að fátt ætti að
geta staðið í veginum fyrir því að
við gætum framleitt úr slíkri mjólk
líka. En það eru ekki allir sammála
í þessum geira gerlafræðanna.
Ég óttast ekkert í þeim efnum.
Allt umhverfi mjólkurinnar hefur
þróast og breyst til mikilla muna
á síðustu áratugum. Í dag kemur
mjólkin ekki undir bert loft fyrr
en við opnum fernuna, en hér
áður var mjólkað í opið ílát, hellt
í opinn brúsa, kælt í læknum, flutt
í opnum bíl í sterku sólskini til
afurðastöðva og síðan marghellt
þar á milli opinna íláta.
Þannig að ég hef enga trú á
öðru en að þess verði ekki langt
að bíða að við fáum tilslakanir
á þessu þannig að selja megi og
framleiða vörur úr ógerilsneyddri
mjólk.
En á hinn bóginn þá er það
þannig að þegar það verður gert
verða framleiðendur matvæla að
vita hvaða hráefni þeir eru með í
höndunum og meðhöndla það í
þeim takti.
Gæðahandbók fyrir Beint frá býli
Eitt af meginverkefnunum sem
Þorgrímur tekur við, sem nýr for-
maður, er að gefa út gæðahandbók
fyrir Beint frá býli. „Fyrri stjórn var
langt komin með að undirbúa þetta
ferli. Það var sótt um fjármagn til
verksins til ráðuneytis og vann Árni
Jóhanna Leopoldsdóttir er fastagestur á Erpsstöðum og var í innkaupaleiðangri þegar blaðamaður var þar á ferð. Myndir / smh
-
hér í nýlegt tölublað Bændablaðsins.