Bændablaðið - 16.11.2017, Síða 21

21Bændablaðið | Fimmtudagur 16. nóvember 2017
út mismuninn með AEA-
losunarheimildum sem því voru
úthlutaðar í kerfi um skiptingu
ábyrgðar.
Ekki enn niður njörvað
Þetta er þó alls ekki eins klippt,
skorið og geirneglt eins og ætla
mætti. Í skýrslunni segir að ýmsar
grundvallarreglur ESB um stjórn
loftslagsmála frá 2021–2030,
þ.á m. um skiptingu ábyrgðar
milli aðildarríkja, skyldu ríkja
á sviði LULUCF og rekstur
viðskiptakerfisins hafa ekki verið
endanlega samþykktar þó að drög
liggi fyrir. Auk þess er óvíst hvenær
og með hvaða hætti þessar reglur
verða teknar upp í EES-samninginn
og innleiddar hér á landi. Þar að
auki á enn eftir að ná samkomulagi
við ESB um hlutdeild Íslands í
sameiginlega 40% markmiðinu.
Náist ekki samningar við aðildarríki
ESB mun Ísland setja sér markmið á
annan hátt og skila þeim áætlunum
sínum til skrifstofu UNFCCC. Lítið
sem ekkert liggur fyrir um hvernig
slíkt markmið myndi líta út.
Nokkur óvissa um skuldbindingar
Íslands til 2030
Eins og ráða má af framansögðu ríkir
nokkur óvissa um þær skuldbindingar
sem Ísland mun undirgangast fram
til 2030. Einnig er óljóst að hve
miklu leyti hægt verður að nýta
LULUCF-aðgerðir til að uppfylla
skuldbindingarnar. Þar sem ESB
viðurkennir aðeins að takmörkuðu
leyti að telja megi slíkar aðgerðir
fram á móti losun gagnvart markmiði
ESB samkvæmt Parísarsamningnum
– og vegna þess að Ísland hefur ekki
sett sér sjálfstætt markmið á sviði
landnotkunar – er hugsanlegt að
aðgerðir á sviði landnotkunar hér
á landi verði að miklu leyti óháðar
reglum Parísarsamningsins, þ.á m.
fjárhagshvötum hans. /HKr.
Vertu viðbúinn vetrinum
LÉTTAR – STERKAR – TRAUSTAR
SNJÓKEÐJUR
Hafðu samband og kynntu þér
vöruúrvalið og þjónustuna
Uppgræðsla og endurheimt gróðurþekju og jarðvegsmyndun er mikilvægur liður í kolefnisbindingu. Hér er Oddný
Steina Valsdóttir, formaður Landssamtaka sauðfjárbænda, að vinna að uppgræðslu. Mynd / Úr Tímariti Bændablaðsins
Gróðurhúsaáhrif Íslenskrar sauðfjárræktar:
Heildarlosun talin vera
um 291.400 tonn
– Einkum um metangas og glaðloft að ræða
Landbúnaður er mikilvæg
uppspretta gróðurhúsa loft-
tegunda á heimsvísu og jafnframt
hafa loftslagsbreytingar mikil og
vaxandi áhrif á greinina.
Það er mat skýrsluhöfunda
að heildarlosun frá íslenskri
sauðfjárrækt sé um 291.400 tonn
CO2-ígilda á ári. Þetta nemur 28,6
kg CO2-ígilda á hvert framleitt kg
lambakjöts.
Kolefnisjöfnun sauðfjárræktar
hefjist 2018
Landssamtök sauðfjárbænda
áætla að kolefnisjöfnun íslenskrar
sauðfjárræktar geti hafist 2018
og verið að fullu komin til
framkvæmda árið 2022 samkvæmt
aðgerðaáætlun. Stefnt er að því
að allar afurðir frá íslenskum
sauðfjárbændum verði vottaðar
sem kolefnishlutlausar.
Reiknilíkan auðveldar málið
Umhverfisráðgjöf Íslands hefur
útbúið reiknilíkan sem gerir
sauðfjárbændum kleift að reikna
kolefnislosun frá búum sínum
og átta sig á loftslagsávinningi
mótvægisaðgerða. Líkanið
verður síðar tengt við
rafræn skýrsluhaldskerfi
Matvælastofnunar. Stefnt
er að því að gera sérstaka
þátttökusamninga við bændur og
lagt til að Búnaðarstofu MAST
verði falin umsjón með verkefninu
í samstarfi við Landgræðslu
ríkisins, Skógræktina, Landssamtök
skógareigenda o.fl. eftir því sem
við á.
Landssamtök sauðfjárbænda
leggja til að komið verði á kerfi þar
sem bændur fá 2.500 kr. eingreiðslu
fyrir hvert bundið eða samandregið
tonn af CO2-ígildum sem falla
undir fyrirfram skilgreindan ramma
til viðbótar við útlagðan kostnað.
Losun frá landbúnaði
Þegar rætt er um losun gróðurhúsa-
lofttegunda frá landbúnaði í
skýrslu Umhverfisráðgjafar
Íslands er oftast, nema annað sé
tekið fram, miðað við flokkun
loftslagssamningsins, en skv. henni
fellur losun vegna eftirtalinna þátta
undir landbúnað:
• Metangerjun búfjár (metan)
• Meðhöndlun búfjáráburðar
(metan, glaðloft)
• Ræktun hrísgrjóna (metan)
• Notkun tilbúins áburðar og
búfjáráburðar á ræktarland
(glaðloft)
• Sinubrunar á hitabeltissléttum
(metan og glaðloft)
• Bruni landbúnaðarleifa á
ökrum (metan og glaðloft)
• Notkun annarra áburðarefna
(metan og glaðloft)
Losun frá landbúnaði verður
einkum vegna búfjár (metan og
glaðloft) og vegna dreifingar
búfjáráburðar og tilbúins áburðar
á tún og akra (glaðloft). Á
heimsvísu verður einnig talsverð
losun vegna hrísgrjónaframleiðslu
(metan). Aðrar uppsprettur eru
minni. Samtals nemur losun vegna
þessara þátta landbúnaðar 10–15%
af heildarlosuninni á heimsvísu. Þar
við bætist losun vegna umhirðu/
nýtingar landbúnaðarlands og
LULUCF. Þar er um að ræða
koldíoxíð, metan og glaðloft
vegna röskunar á jarðvegi, svo sem
plægingar, en slík röskun stuðlar að
losun þess kolefnis sem bundið er
í jarðveginum. Auk þess er um að
ræða framræslu mýra og eyðingu
skóga til að búa til ræktarland.
Landbúnaður og LULUCF hafa
sérstöðu meðal losunarflokka í
losunarútreikningum, þar sem þetta
eru ekki einungis uppsprettur heldur
einnig „svelgir“, þar sem kolefni
getur bundist bæði ofanjarðar í
plöntum og neðanjarðar í jarðvegi.
Í landbúnaði á sér enn fremur
stað „falin“ losun, sem talin
er fram undir öðrum flokkum
skv. loftslagssamningnum,
m.a. vegna rafmagnsnotkunar,
eldsneytisnotkunar (dráttarvélar,
flutningar) og framleiðslu aðfanga,
s.s. áburðar og plöntuvarnarefna.
Mismunandi er eftir fram-
leiðslugreinum og aðstæðum
hversu stór hluti heildarlosunar
á rætur að rekja til annarra þátta
en þeirra sem taldir eru fram
undir landbúnaðarflokknum. Í
sauðfjárrækt stafar langstærsti
hluti losunarinnar frá þeim
þáttum sem taldir eru fram undir
landbúnaðarflokknum.
Losun á metani og glaðlofti mætt
með uppgræðslu og skógrækt
Almennt er viðurkennt að erfitt geti
verið að draga úr losun á metani
og glaðlofti frá landbúnaði. Því
gerir tillaga að reglum ESB um
skiptingu ábyrgðar ráð fyrir að
þau lönd innan ESB þar sem losun
frá landbúnaði er hlutfallslega
stór hluti af heildarlosun fái aukið
svigrúm til að nota aðgerðir á
sviði landnotkunar (LULUCF) til
að standa við skuldbindingar sínar
í sameiginlegu markmiði ESB til
2030.