Bændablaðið - 27.06.2019, Síða 20

Bændablaðið | Fimmtudagur 27. júní 201920
Miklar rigningar og flóð í helstu
maís- og sojaræktarríkjum
Bandaríkjanna munu óhjákvæmi-
lega leiða til mikils samdráttar
í uppskeru með tilheyrandi
áhrifum á kornmarkað og
efnahagskerfi heimsins. Nú
horfir í að þurrkar á áhrifasvæði
Volgu í Rússlandi geti mögulega
líka valdið uppskerubresti á
hveiti á þeim slóðum og magnað
upp verðáhrif með tilheyrandi
efnahagsniðursveiflu á heimsvísu.
Matvæla- og landbúnaðarstofnun
Sameinuðu þjóðanna (FAO) telur nú
að framleiðsla á öllum kornvörum
í heiminum dragist saman frá fyrri
spám um 15,5 milljónir tonna.
Þannig verði framleiðslan um 2.685
milljónir tonna sem er samt 1,2%,
eða 26 milljónum meira en 2018/19.
Nýjustu fregnir um yfirvofandi
uppskerubresti á maís í
Bandaríkjunum hafa líka veruleg
áhrif samkvæmt spá FAO. Búist er
við að maísframleiðslan þar í landi
verði 330 milljónir tonna sem er 45
milljónum tonnum minni en á síðasta
framleiðsluári. Þá fer birgðastaða
lækkandi í flestum korntegundum,
ekki síst í grófkorni, vegna aukinnar
eftirspurnar og uppskerubrests. Fleiri
þættir gætu líka spilað þarna inn í
eins og staðan í Rússlandi.
Hættulega lág vatnsstaða
sögð í Volgu
Fregnir hafa borist af hættulega lágri
vatnsstöðu í hinni 3.520 kílómetra
löngu Volgu frá svæðum eins og
Tver, Kostroma, Tolyatti, Saratov,
Astrakhan og víðar. Í Tolyatti hefur
yfirborð miðlunarlóns lækkað um 49
metra og er farið að trufla siglingar
um vatnasvæði Volgu. Á þessu
svæði urðu verstu þurrkar í áratugi
árið 2010 og skemmdist þá meira
en helmingur kornuppskerunnar
á 11 svæðum og um 32% af
heildaruppskeru landsins.
Slagæð landbúnaðarins að þorna
Á vefsíðu fréttamiðilsins Radio
Free Europe – Radio Liberty
(RFE/RL), sem er með yfir 600
starfsmenn í Prag og Washington
og um 750 lausapenna í gegnum
20 skrifstofur, var fjallað um
stöðuna á Volgubökkum í grein
3. júní sl. Greinin er eftir Sergei
Gogin, Maksim Fyodorov og
Robert Coalson. Þar segir m.a.
að lágt vatnsyfirborð Volgu veki
spurningar um hvort Rússum takist
að hafa stjórn á þessari slagæð sem
er afar mikilvæg fyrir landbúnað og
efnahagslíf Rússlands.
Minni kornuppskeru spáð í ár
Í frétt sem Polina Devitt og Olga
Popova skrifuðu fyrir Reuters í
Moskvu í desember á síðasta ári,
var því spáð að þurrkar myndu
valda bresti í kornuppskeru Rússa
sem hafa verið einhverjir mestu
hveitiútflytjendur heims. Þannig
geti uppskeran fallið enn meira en
hún gerði 2018. Þá var uppskeran
105 milljón tonn eftir að hafa komist
í 135 milljónir tonna metárið 2017
samkvæmt tölum Reuters.
Samkvæmt tölum Worldatlas
hefur Rússland verið þriðji stærsti
hveitiframleiðandi heims. Í öðru sæti
hafa Indverjar verið, en þar horfa
menn líka fram á uppskerubrest í
ár. Kínverjar eru sagðir stærstir í
framleiðslu á hveiti og í eðlilegu
árferði með um 134 milljónir tonna.
Bandaríkin eru síðan í fjórða sæti og
Frakkland í fimmta sæti.
Nokkurs misræmis gætir í
spátölum um heildarframleiðslu
landa heimsins á hveiti eftir því
hver gefur þær út. Þannig er
landbúnaðarráðuneyti Banda-
ríkjanna (USDA) með talsvert
aðrar og lægri tölur en Reuters og
Worldatlas. Samt segir USDA að
hveitiframleiðslan í Rússlandi muni
aukast um 9% milli ára og fara í 78
milljónir tonna 2019/20.
Minni uppskera gæti haft veruleg
áhrif á fjármálamörkuðum
Ljóst þykir að vandræði geti orðið
í hveitiframleiðslu í Rússlandi og
hrísgrjónaframleiðslu á Indlandi
vegna þurrka. Eins á maísframleiðslu
í Bandaríkjunum á sama tíma vegna
flóða. Þurrkarnir á Indlandi eru sagðir
þeir verstu í áratugi. Þetta ástand
getur líka haft áhrif á framleiðslu á
öðrum korntegundum. Afar líklegt
er að þegar slíkar hremmingar herja
á nokkra af stærstu framleiðendum
heims þá muni það hafa veruleg
áhrif á heimsmarkaðsverð á
kornvöru bæði til manneldis og í
skepnufóður. Keðjuverkun getur
því hæglega orðið varðandi marga
þætti matvælaframleiðslunnar og
iðnað. Slík þróun er líka fljót að
skila sér út í efnahagslífið þar sem
spákaupmennska getur spanað upp
áhrifin á örskömmum tíma.
Vonir um aukna framleiðslu í
Suður-Ameríkuríkjum gætu samt
slegið eitthvað á þennan vanda, en
þau eru þó ekki að framleiða „nema“
um 23 milljónir tonna af hveiti
samanlagt.
Aukin úrkoma gefur vísbendingu
um hlýnun
Í frétt á vefsíðu I science þann
30. maí sl. segir að 12 mánaða
spá sem nær fram í janúar 2020
geri ráð fyrir hærri hita á lægri
svæðum Volgu nærri Kaspíahafi
og Volgigrad, sem og um miðbik
Volgu nærri Nizhny Novogrod.
Það virðist því hálfgerð þversögn
að á síðustu 50 árum hefur úrkoma
í Rússlandi aukist að meðaltali
um 2% á áratug. Þá hafi verið
aukning á stórrigningum frá 2016
sem loftslagsvísindamenn Russian
Academy of Sciences telja gefa
vísbendingar um loftslagshlýnun.
Eins hafi jöklar í Mið-Asíu verið að
tapa ísmassa um 1,6 sinnum hraðar
á hverju ári en snjósöfnunin er á
vetrum. Um 800 milljónir manna
í fjallahéruðum þess svæðis eru að
hluta háð leysingavatni.
Vatnsmiðlunarlón í Volgu að
þorna upp
Í gegnum árin hafa Rússar reist fjölda
vatnsmiðlunarlóna á vatnasvæði
Volgu, bæði til orkuframleiðslu og
til vatnsmiðlunar. Vegna þurrka er
vatnsmagnið í fljótinu orðið það lítið
að vatnsskortur til miðlunar er farinn
að valda vandræðum, að því er segir
í grein RFE/RL.
Í borginni Ulyanovsk í Mið-
Rússlandi, sem er vinsæll
strandbaðstaður, þurfa gestir nú að
ganga 200 metra á þurrum vatnsbotni
áður en þeir komast að vatninu í
Kuibyshev-uppistöðulóninu.
Nærri Kazan, höfuðborg
rússneska lýðveldisins Tatarstan, er
gangstígur frá keisaratímanum nú á
þurru, en hann fór undir vatn þegar
Volga var stífluð á sjötta áratug
síðustu aldar. Nú má sjá þarna fólk
með málmleitartæki á stígnum í leit
að miðaldafjársjóðum.
Óvenjulegt ástand og
vatnsmiðlanir duga ekki til
Greinarhöfundar RFE/RL geta þess
að embættismenn segi að ástandið
sé óvenjulegt en ekki skelfilegt.
Sum lón í farvegi Volgu safni
t.d. vatni vegna minni miðlunar.
Samkvæmt svæðisútibúi skógrækt-
ar ráðuneytisins í Samara hafi vatns-
FRÉTTASKÝRING
Hörður Kristjánsson
hk@bondi.is
Mildur vetur og minni vorleysingar við upptök Volgu í Rússlandi hafa víðtæk áhrif:
Lágt vatnsyfirborð Volgu farið
að valda miklum áhyggjum
– Hefur mikil áhrif á fiskistofna og raforkuframleiðslu í fljótinu og getur valdið uppskerubresti og verðhækkunum á kornmörkuðum
Volga hefur alla tíð verið Rússum mikilvæg til vöru- og farþegaflutninga. Hér er dráttarskipið Volga Shipping Company
að flytja fullhlaðna flutningapramma um fljótið. Lækkun vatnsborðsins getur hæglega valdið vandræðum við slíka
flutninga. Mynd / Volga Shipping Company
Volga er sannarlega engin lækjarspræna, heldur 3.520 kílómetra langt stórfljót
sem tengist gríðarstóru vatnakerfi.
Skjámynd af videoupptöku RFE/RL sem sýnir uppþornaðan uppþornaðan hliðarfarveg við Volgu.
Víða eru klakstaðir þessara fiskiteg-
unda sagðir komnir á þurrt.
Carp
Pike
Bream