Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.06.1995, Blaðsíða 35

Með Albananum Artan Stahiu í Úthlíð.
nóvember flýg ég út til Parísar þar
sem ég hitti vini og kunningja og í
sameiningu ætlum við að halda upp á
rauðu byltinguna þann 7. nóvember.
Ákveðið var að hittast heima hjá
einum okkar, en sá bjó á 6. hæð í fjöl-
býlishúsi í Latínuhverfinu í París. En
þannig vildi til að hann hafði brugðið
sér út rétt sem snöggvast svo við fé-
lagarnir ákváðum að bíða eftir honum
frammi á gangi”. Þá gerðist það sem
á svo áþreifanlegan hátt átti eftir að
gjörbreyta öllu lífi Guðmundar og það
gerðist svo snöggt að ekki varð við
neitt ráðið. Og Guðmundur heldur
áfram: “Ég hallaði mér upp að hand-
riðinu, svona eins og maður gerir svo
oft, nema hvað ég hef hallað mér of
langt. Hrapa niður sex hæðir og lendi
á steinflísalögðu gólfinu á fyrstu hæð.
Og eftir þetta hef ég ekki gengið”.
Segðu mér Guðmundur, hvers
saknar þú mest á þessu augna-
bliki? “Gönguferðanna, að geta ekki
gengið á fjöll”. Hann segist hafa verið
heppinn því þarna í húsinu bjó læknir
sem sá til þess að allt var gert rétt frá
upphafi. Guðmundur var fluttur á
sjúkrahús og þar kom í ljós að hrygg-
urinn var brotinn og það þurfti að
framkvæma mikla aðgerð. í byrjun
desember var hann svo fluttur heim
til íslands, til að byrja með á Land-
spítalann á meðan verið var að bíða
eftir plássi á Grensásdeildinni, en
þangað var hann kominn fyrir jól.
Guðmundur segir: “Þetta slys snerti
ekki bara mig einan. Ég átti tvo unga
syni sem allt í einu áttu lamaðan föður,
ég átti foreldra, bræður og vini og
kannski ekki síst þá sem voru með
mér í París þegar slysið gerðist”. Nú
byrjaði nýr kafli í lífinu. Það þurfti
að læra alveg nýtt hlutverk. En þetta
hlutverk var mjög ólíkt öllum hlut-
verkum sem Guðmundur hafði tekist
á við. Það kom mjög fljótlega í ljós
að hann átti aldrei eftir að stíga í fæt-
urna meir. Og á þessum tíma kom það
sér vel að Guðmundur er rólegur, en
þó ákafur, horfir fram á við og hefur
góða blöndu af æðruleysi og kæru-
leysi og á gott með að lifa í nútíðinni.
En einhvers staðar, einhvern tírnann í
einrúmi hefur verið erfitt fyrir ungan,
ástríðufullan mann að sætta sig við
orðinn hlut.
Guðmundur var í níu mánuði á
Grensás í æfingum og aðlæra
að lifa upp á nýtt. Hann segir að þar
hafi þrifist sérstakur “húmor”, eigin-
lega “svartur húmor”, skot á borð við
“ertu lamaður”, “getur þú ekki geng-
ið” hafi oft heyrst. ”Og auðvitað var
þetta viss leið til að vinna sig í gegn-
unr áfall og breyttar aðstæður”. Af
Grensás flutti Guðmundur í íbúðaálm-
una í Sjálfsbjargarhúsinu við Hátún
12 í Reykjavík og bjó þar frá 1977 til
1988. Á þessum árum var hann að
halda námskeið í leiklist, upplestri og
framsögn. Hann leikstýrði einnig
leikritum í Borgarfirði fyrir Leikfélag
Stafholtstungna og Skólafélagið að
Bifröst. Leiðin lá einnig til Búðardals
þar sem hann leikstýrði verkinu
Skjaldhömrum. Á þessum ferðalög-
urn kom bfllinn í góðarþarfir. En Guð-
nrundur segir að alveg eins þá sem nú
hafi ferlimálum fólks í hjólastólum
verið mjög ábótavant. En ferlimál
fólks í hjólastólum eru einmitt málefni
sem Guðmundur hefur verulega látið
til sín taka. Guðmundur segir að árin
í Sjálfsbjargarhúsinu hafi að mörgu
leyti verið góð en segir jafnframt að
hann hafi alltaf haft blendnar tilfinn-
ingar gagnvart því að reist séu sérstök
híbýli fyrir fatlað fólk. Nú, svo
blómstraði ástin svona við og við,
enda Guðmundur bæði karlmannlegur
og “sjarmerandi”.
s
Ikjölfarið á leiklistarnámskeiði
sem Guðmundur hélt fyrir fötluð
böm kviknaði aftur áhuginn að læra
meira, og þá talmeinafræði. Hann
kynnti sér hvaða möguleika hann
hefði á að komast í það nám, bæði í
Svíþjóð og Noregi. Alls staðar gekk
hann á veggi þar sem hann hafði ekki
stúdentspróf. Og við því var bara eitt
að gera, fara í “Öldunginn” í Hamra-
hlíðarskóla. Eftir þriggja ára nám þar
útskrifaðist Guðmundur sem stúdent,
fékk inni í skóla í Svíþjóð og fór þang-
að. Aftur setstur á skólabekk í útlönd-
um. I Svíþjóð dvaldi hann í 6 ár. Af
ýmsunr ástæðum lauk Guðmundur
ekki náminu, það voru m.a. tungu-
málaörðugleikar. En hann tók sér
ýmislegt fyrir hendur í Svíþjóð, vann
til dæmis á barnaheimili.„Ég get ekki
neitað því að nrun betur er búið að
fólki í hjólastólum í Svíþjóð en hér
heima”, segir Guðnrundur. “ Hér er
það gjarnan þannig að heilbrigðis-
kerfið hvetur fólk í hjólastólum til að
fara út í lífið og takast á við daglega
anrstrið. Svo eru ekkert nema tröppur
og þröskuldar fyrir framan það úti í
samfélaginu”. Fljótlega eftir heim-
komuna frá Svíþjóð stofnuðu þeir
Guðmundur, Ómar Bragi Walderhaug
og SigurðurBjörnsson, Halaleikhóp-
inn. Hugmyndin með þessunr hóp var
og er sú að fatlaðir og ófatlaðir leiki
sanran. Eða eins og segir í lögum fé-
lagsins: “Leiklist fyrir alla”. Leikhóp-
urinn fékk afnot af húsnæði hjá Sjálfs-
björg og hafist var handa. Meðal ann-
ars samdi Þorsteinn, sonur Guðmund-
ar, leikritið Rómeó og Ingibjörg, en
það er verk sem fjallar um hóp fatlaðra
sem er að setja upp leikritið Rómeó
og Júlíu. Nema hvað í þessu verki
leika leikararnir aðra fötlun en sína
eigin. “En auðvitað hefur Halaleik-
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
35