Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.06.1995, Blaðsíða 16

Af vettvangi starfsins.
Framtíðarþróun
Samskiptamiðstöðin hefur þróast
talsvert í þessi fjögur ár sem hún hefur
starfað og á mikla möguleika á áfram-
haldandi þróun því verkefnin sem þarf
að takast á við í heimi þeirra sem hafa
skerta heyrn eru óendanlega mörg.
Við sem vinnum við Samskipta-
miðstöðina viljum líta á hana sem
þekkingarmiðstöð sem þjónar heyrn-
arlausum, heyrnarskertum og dauf-
blindum og umhverfi þeirra um allt
er lýtur að samskiptum við þá eða
fræðslu um sérstöðu þeirra.
En í starfi okkar verðum við vör
við að heyrnarlausir eiga langt í land
með að eiga nógu greiðan aðgang að
samfélaginu. Almenn réttindi og
skyldur sem eiga að gilda um alla eiga
oft ekki við heyrnarlausa og sérstök
lög og reglugerðir taka ekki til
þessarar fötlunar hvort heldur um er
að ræða heyrnarskerðingar, heyrnar-
leysis eða daufblindu og tryggja þar
af leiðandi ekki með skýrum hætti
réttindi þessara hópa.
Túlkar Samskiptamiðstöðvarinnar
hafa oft bent á að í mörgum tilvikum
þurfi heyrnarlausir á ráðgjafa að halda
auk túlksins í viðskiptum sínum við
heyrandi samfélag. Túlknum er ekki
leyfilegt að blanda sér inn í mál, ein-
asta hlutverk hans er að þýða á milli
tveggja tungumála. Oftast eru mál
þannig vaxin að til þess að geta unnið
að lausn þeirra með heyrnarlausum er
nauðsynlegt að þekkja vel til að-
stæðna þeirra.
Uti í samfélaginu er lítil þekking
á þessum þáttum og eftir langvarandi
einangrun kunna fáir heymarlausir á
leiðir og siði innan samfélags heyr-
andi fólks. Hjá Félagi heyrnarlausra
er starfandi ráðgjafi en hann getur
aðeins sinnt hluta af þeim verkefnum
sem þyrfti. Þá starfsemi þarf að stór-
efla og auka samvinnu milli ráðgjafa
og túlkanna. Víða erlendis er félags-
lega þjónustan og túlkaþjónusta rekin
af sömu stofnun undir stjórn félaga
heymarlausra
Mikið af þeim upplýsingum sem
fólk býr yfir eru bara á sveimi
í þjóðfélaginu, koma fram í útvarpi,
sjónvarpi og þar sem heyrandi menn
meðtaka þær fyrirhafnarlaust. Heyrn-
arlausir eru lokaðir frá þessum upp-
lýsingum. Sama má segja um bækl-
inga sem ætlað er að veita upplýsing-
ar. Flest heyrnarlaust fólk sem fékk
menntun á þeim tíma, sem táknmál
var ekki notað við kennslu, kann
íslensku ekki nógu vel til þess að nýta
sér þá. Þeir þurfa því miklu öflugri
aðstoð ráðgjafa sem getur beint mál-
urn þeirra á rétta staði í kerfinu, veitt
andlegan stuðning í gegnum það ferli,
útskýrt sérstöðu og menningarmun,
veitt sálræna aðstoð, stuðning í at-
vinnulífi. Einnig þarf að þróa úrræði
sem henta heyrnarlausum til þess að
efla persónuþroska og menntun.
Þörfin fyrir þessa þjónustu kemur til
vegna þess að heymarlausir hafa verið
einangraðir frá samfélaginu frá þeim
tíma er reynt var að banna þeim að
nota táknmál og þangað til fyrir örfá-
um árum. Þessa einangrun ber okkur
skylda til þess að rjúfa og á meðan
verið er að bæta upp það sem heymar-
lausir hafa farið á mis við verður að
koma til aukið framlag á mörgum
sviðum.
Fullorðið heyrnarlaust fólk hefur
lítinn aðgang að íslenskri menningu
en breytingarnar eru vonandi að eiga
sér stað. A þessu ári veitti Félags-
málastofnun Reykjavíkurborgar þrjú
hundruð þúsund krónum til túlkunar
í menningarlegu samhengi eða í frí-
stundum og í tengslum við bráða-
birgðareglur um túlkaþjónustu beindi
félagsmálaráðherra þeim tilmælum til
sveitarstjórna að þær veittu fé til túlk-
unar fyrir heymarlausa í menningarlífi
og tómstundum.
✓
Otal verkefni eru óunnin og í sam-
félagi heyrnarlausra liggur mik-
ill ónýttur mannauður og þann auð
verður að nota. Til þess að atgervi
heyrnarlausra geti nýst samfélaginu
verður samfélagið að vera heymarlaus-
um opið. Þeir verða að hafa óheftan
aðgang að menntun, atvinnulífi, heil-
brigðisþjónustu, fjölmiðlum. menningu
og öllu öðru í samfélagi okkar og fá að
taka þátt í ákvörðunum sem teknar eru.
Heyrnarlausir geta ekki nýtt hæfileika
sína til fulls og lagt sitt af mörkum til
þróunar samfélagsins fyrr en þeir hafa
náð þessu jafnrétti.
Jafnréttið næst þegar samfélagið
hefur viðurkennt tilverurétt allra sinna
þegna í stað þess að líta á hluta þeirra
sem frávik og vandamál. Þegar sam-
félagið hefur aðlagað sig fjölbreyti-
leik þeirra þá verður íslenska sam-
félagið líka samfélag heyrnarlausra.
Valgerður Stefánsdóttir
HLERAÐ í HORNUM
Allir vita um rjúpuna í Hrísey, sem er
alfriðuð og mjög rannsökuð þar. Sagt
er að kona þar hafi farið að taka eftir
undarlegum háttum eiginmannsins og
svo langt gekk að hann sat tímunum
saman og rembdist og kvaðst vera
rjúpa að verpa. Læknir eyjarinnar
sendi hann beint til taugalæknis og þar
var hann í meðferð, albata talinn og
útskrifaður. En að skammri stund lið-
inni æddi hann aftur inn til taugalækn-
isins og aðspurður sagðist hann skelf-
ingu lostinn hafa séð rjúpnaskyttu á
göngu. “Já, en þú ert maður en ekki
rjúpa”, sagði læknirinn. “Já, ég veit
það og þú veizt það, en rjúpnaskyttan
veit það ekki”.
16