Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.12.1998, Blaðsíða 26

VIÐHORF
Kristján Sigurmundsson framkv.stj. Styrktarfélags vangefinna:
VIÐHORF Á AFMÆLISÁRI
Styrktarfélag vangefinna er 40
ára á þessu ári. Af því tilefni
hefur ýmislegt verið gert af
hálfu félagsins, bæði til hátíðabrigða
og til að vekja athygli á starfsemi þess.
Við kynningu á félaginu hefur mér
virst það koma
mörgunr á óvart
hversu umfangs-
mikinn og fjöl-
þættan rekstur
félagið hefur með
höndum.
Það hversu
viðamikill rekstur
Kristján félagsins er á sér
Sigurmundsson þær sögulegu for-
sendur að Styrkt-
arfélag vangefinna var brautryðjandi
á öllum sviðum þjónustu við þroska-
hefta. I 3. gr. laga félagsins, sem er
markmiðsgrein laganna segir: Til-
gangur félagsins er að vinna að því:
a. að vangefnum verði veitt sem
ákjósanlegust skilyrði til að ná þeim
þroska, sem hæfileikar þeirra leyfa
b. að sem flest almenn tilboð standi
vangefnum til boða í námi, leik og
starfi
c. að komið verði á fót heimilum,
stofnunum og vinnustöðum fyrir þá
vangefnu, sem þess þurfa, og að
reka slíka staði ef ástæða er til
d. að styðja og styrkja þá sem starfa
með vangefnum, eru í námi því
tengdu, eða vilja afla sér menntunar
í því sambandi
e. að annast kynningu á málum van-
gefinna, t.d. með útgáfustarfsemi og
fræðslufundum
f. að upplýsa og aðstoða foreldra og
ættingja vangefinna eftir fremstu
getu
Sá liður í markmiðsgrein laganna
sem á undanförnum áratugum
hefur verið langfyrirferðarmestur í
starfsemi félagsins er c- liðurinn, þ.e.
að koma á fót og reka stofnanir og
heimili. Enda var við stofnun
félagsins nánast ekki um að ræða nein
önnur úrræði en Kópavogshæli.
Brýnasta verkefnið var því að koma
upp þjónustu sem sinnti sérstökum
þörfum þessa hóps, en jafnframt með
í huga virka þátttöku þeirra í sam-
félaginu eins og mögulegt var.
Lengi framan af sýndu engir aðrir
sig líklega til að taka við rekstri heim-
ila og stofnana fyrir þroskahefta. Það
var ekki fyrr en með lögum um aðstoð
við þroskahefta 1979 og tilkomu
svæðisstjórna að ríkisvaldið setti upp
eigið kerfi til að taka að sér uppbygg-
ingu og rekstur á þjónustu við þroska-
hefta og síðar aðra fatlaða. Þetta
leiddi fyrsta áratuginn til mikillar upp-
byggingar og úrbóta í málaflokknum,
sérstaklega á landsbyggðinni. Það má
segja að við þessar breytingar hafi
staðan á höfuðborgarsvæðinu, eink-
um í Reykjavík, orðið nokkuð sérstök,
þar sem fyrir var svo umfangsmikill
rekstraraðili sem Styrktarfélag van-
gefinna er. Félagið hefur ávallt átt
ágæt samskipti við svæðisskrifstofur
og ráðuneyti, og stofnanir félagsins
fengið fé á fjárlögum og úr fram-
kvæmdasjóði fatlaðra. En engin
stefnumörkun eða eiginleg verka-
skipting hefur átt sér stað, nema þá í
gegnum fjárlög.
Nú er svo komið að nauðsynlegt
er að staldra við og skoða vand-
lega hvernig kraftar Styrktarfélags
vangefinna koma best að gagni. A
undanförnum árum hefur stöðugt
verið að síga á ógæfuhliðina í rekstri
á þjónustu fyrir fatlaða. Þörfin á þessu
svæði er gífurleg og henni hefur ekki
verið mætt með tilsvarandi tjárfram-
lögum. Hvað Styrktarfélagið áhrærir
hefur þessi þróun haft það í för með
sér að stöðugt meira af sjálfsaflafé fer
til daglegs reksturs stofnana. Félagið
hefur ekki fengið hækkanir á fjár-
lögum til starfseminnar svo neinu
nemi, þrátt fyrir rökstuddar beiðnir og
tillögur ár eftir ár. Framlög úr fram-
kvæmdasjóði hafa nánast horfið og er
það farið að valda verulegum vand-
ræðum í viðhaldi húseigna.
Hvaða skilaboð frá ríkisvaldinu
eru þetta til félags sem hefur verið
frumkvöðull í þjónustu og ábyrgur
26