Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.06.1999, Page 22

Gísli Helgason forstöðumaður:
MINNINGAR FRÁ BJARKAR-
GÖTU í REYKJAVÍK
Stundum verður mér gengið
niður að tjörn, endrum og eins
með hundgreyinu mínu og
oftar en ekki með piltinum mínum
litla, og þá rifjast upp ýmsar minn-
ingar úr bernsku
minni, en ég átti
heima nærri tjörn-
inni í Reykjavík í
eina þrjá vetur, frá
átta ára aldri og
framtil 12áraald-
urs. Þannigvarað
Blindravinafélag
Islands starfrækti
Blindraskóla og
þegar ég var að
komast á skólaaldur þá var hann til
húsa að Bjarkargötu 8, húsi, sem Jón
Þorláksson fyrrum forsætisráðherra
hafði reist, mikið og vandað hús, en
ekki sérlega hentugt til skólahalds,
nema að því leyti að þar voru ýmis
skúmaskot og vistarverur, sem ég gat
falið mig í og leikið mér. Þegar
ákveðið var að við Arnþór tvíbura-
bróðir minn skyldum setjast í Blindra-
skólann, þá var hann alfarið rekinn á
kostnað Blindravinafélags íslands og
óvíst var hvort ríkisstyrkur fengist til
þess að greiða laun kennarans, sem
starfaði við skólann. Faðir minn sagði
að ef ríkið sæi ekki sóma sinn í að
gera það, þá myndi hann greiða laun
kennarans og það yrði hinu opinbera
til ævarandi skammar að gera upp á
milli barna þessa lands, en þá var
sjöundi áratugurinn rétt að hefjast.
egar ég kom í skólann, þá var þar
starfrækt blindraheimili auk
heimavistarinnar. Þama var talsvert af
gömlu fólki, sumt fætt um 1870,
annað ívið eldra. Margt hafði gerst
þarna innan þessa litla samfélags. Ég
man eftir afskaplega skemmtilegum
hjónum norðan af Ströndum. Agnar
Jónsson hét maðurinn, hafði misst
sjónina fyrir nokkru, flutt suður með
frú sinni, henni Guðlaugu, fengið starf
hjá Blindravinafélaginu og þau
bjuggu uppi á lofti á Bjarkargötunni.
Mér þótti Guðlaug heldur lágvaxin og
spurði hana af hverju hún væri svona
lítil. “Ég er ekkert lítil”, sagði hún við
mig átta ára gamlan peyjann og tyllti
sér á tá. “Sjáðu, ég er stærri en þú”,
sagði hún og teygði úr sér allri. Eitt
það síðasta, sem ég man til þeirra
hjóna var að ákveðið var að mála her-
bergið þeirra og eldhúsið. Sá gamli,
sem reyndar hafði enga sjón, vildi
ráða fyrir þau bæði en Guðlaug mátti
ekki heyra það nefnt og endirinn varð
sá að eldhúsið var málað á ábyrgð
málarans. Reyndar minnist ég átt-
ræðisafmælis Agnars, líklega árið
1969, en þar var Agnar manna kát-
astur og sagði að þetta yrði líklega í
síðasta sinn sem hann myndi kasta
ellibelgnum.
egar ég var nýlega kominn á
Bjarkargötuna þá höfðu gerst þar
undur og stórmerki. Þannig var að
menn fóru að heyra umgang á næt-
umar, ofan af lofti og barst umgang-
urinn aðallega úr einu herbergi þar á
hæðinni. Fullorðinn maður, sem hét
Asgrímur, sagði að þetta væri svosum
eðlilegt. Þetta væri bara hann Jón
Þolláksson forsætisráðherra fyrrver-
andi að athuga um þá, sem bjuggu þar.
Þessi umgangur hélt áfram um
nokkurt skeið á nóttunni og svo tók
hann snöggan endi. Ibúar hússins
vöknuðu við sár kvenmannsvein og
þau sem stóðu fyrir húshaldi þama,
Olafur Ögmundsson og Steinunn
Lárusdóttir kona hans brugðu skjótt
við og hófu athugun. Hljóðin komu
frá herbergi einu ofan af lofti. Þar
hafði búið um tíma kona nokkur, sem
varorðin mjög sjóndöpur, hafði búið
lengi í Danmörku og kom til þess að
athuga sinn gang hér á landi. Þegar
komið var inn í herbergi konunnar,
upplýstist um leið umgangur undan-
farinna nótta. Aðumefndur Asgrímur,
sem bjó í kjallara hússins, hafði læðst
upp til vinkonu sinnar, átt með henni
náinn fund og í vissri stellingu fékk
hann þursabit og hún gat sig hvergi
hrært undan honum og því varð hún
að gera vart við sig.. Þegar tókst að
aðstoða þau hjónaleysin og Asgrími
batnaði þursabitið, fundu þau að
svona mátti þetta ekki til ganga, giftu
sig og voru ákaflega hamingjusöm í
hjónabandi sínu. Asgrímur vann allan
daginn á vinnustofu Blindravina-
félagsins, þótt á áttræðisaldurinn væri
kominn, en Jónína var svo heima fyrir
hádegi, tók á móti bónda sínum með
miklum fögnuði í hádeginu og stund-
um notaði hún tímann á morgnana til
þess að segja mér ýmsar sögur, og svo
eftir hádegismatinn tóku þau sér
gönguferð um Bjarkargötuna og ein-
staka sinnum viku þau út af afmark-
aðri braut og röltu um Hljómskála-
garðinn.
ess má geta að konan hafði dálitla
sjón, en bóndi hennar enga. Eitt
sinn voru þau á gangi um Hljómskála-
garðinn og þá segir konan: “Ásgnmur,
það er einhver stór pollur hérna fram-
undan”. Karlinn svaraði með hreysti
í rómnum: “Haltu í mig kona, ég bara
stekk yfir hann”. Og hann stökk, en
pollurinn reyndist aðeins stærri en
hann hugði og karl hafnaði úti í tjörn,
en konan slengdist á tjamarbakkann
og hélt dauðahaldi í bónda sinn þar
sem hann reyndi að svamla í land þar
til einhver vegfarandi hjálpaði þessum
góðu hjónum úr ógöngunum, en við
gárungarnir á Bjarkargötunni köll-
uðum tjörnina eftir þetta “Gríms-
vötn”. I kjallaranum bjó maður mjög
einmana, sem Hilmar hét. Hann var
daufblindur, sá mjög lítið og heyrði
afar illa. Sjón og heym versnuðu mjög
eftir því sem leið á ævi hans. Þegar
þetta gerðist hafði hann ekki getað
notið útvarps í nokkur ár. Stundum tók
hann mig með sér í gönguferðir, kom
þá gjaman við í sjoppu og gaf mér
nammi. Stundum þurfti hann að fara
22