Spássían - 2012, Side 6

Spássían - 2012, Side 6
6 í skáldsögu. En við höfum öll okkar sögu að segja, jafnvel þótt sú saga sé uppspuni.  Bókinni er skipt upp í tvo hluta. Í fyrri hlutanum fáum við baksögu Tonys, þar sem hann veltir fyrir sér eðli tímans og heimsins með félögum sínum, Colin, Alex og Adrian. Heimspekilegar vangaveltur þeirra þriggja fyrstnefndu ná hins vegar aldrei almennilega til Adrians, sem virðist vera langt á undan þeim í hugsun.  Leiðir fjórmenninganna skilja þegar unglingsárunum sleppir og Tony kynnist ástinni í líki Veronicu, sem er hrokafull og kemur illa fram við hann, að hans eigin sögn að minnsta kosti. Áður en sambandi Veronicu og Tonys lýkur kynnir hann Veronicu og Adrian, sem taka síðar saman. Hefur það samband afdrifaríkar afleiðingar í för með sér og neyðist Tony að lokum til að endurskoða og jafnvel endurskrifa sína eigin fortíð.  Seinni hlutinn fjallar alfarið um þessa togstreitu og við sjáum örvæntingarfullar tilraunir Tonys til að halda í sína útgáfu af atburðunum sem hafa mótað lífsskilning hans og skilgreiningu hans á sjálfum sér. En á sama tíma leitar hann sannleikans. Sem sagnfræðingur getur hann ekki litið framhjá vitnisburði Veronicu, þegar leiðir þeirra liggja saman einhverjum fjörutíu árum seinna.  Að auki er athygli lesandans sífellt beint að textanum sem bókmenntaverki. Tony segir til dæmis litla sögu af samskiptum sínum við tryggingarfélag, þegar hjónaband hans og fyrrverandi konu hans, Margaret, var við það að líða undir lok: „Undir lok hjónabandsins hafði fína einbýlishúsið […] látið á sjá. Það mátti sjá sprungur hér og þar og farið var að kvarnast úr hluta af veröndinni og steypta veggnum fyrir framan húsið. (Og nei, ég held ekki að þetta hafi verið táknrænt)“ (93). Hér hæðist hann að hefðbundnum bókmenntalegum mótífum og leyfir sér að taka yfir og stýra túlkun lesandans. Þetta kallast á við innra stríð Tonys, þar sem hann reynir að segja okkur sína eigin sögu, sem hlutlaus sagnfræðingur, en á sama tíma veit hann að frásögnin er ekki sönn. Eins og hann orðar það sjálfur: „Ég legg enn og aftur áherslu á að þetta er túlkun mín nú á því sem þá gerðist. Eða öllu heldur upprifjun mín nú, á túlkun minni þá, á því sem var að gerast á sínum tíma“ (48).  Bókin er afskaplega þægileg aflestrar, þrátt fyrir hyldýpi viðfangsefnisins, enda er hún full af kímni og léttleika. Hún er líka stutt, ekki nema 165 blaðsíður í litlu broti, en gerir efninu merkilega góð skil. Barnes er reyndur höfundur og veit hvernig á að miðla þessum flóknu vangaveltum á skiljanlegan hátt til lesenda. Hann notar til dæmis það skemmtilega bragð að láta Tony í upphafi telja upp nokkur minningaleiftur: - glampa á innanverðan únlið - gufu stíga upp úr blautum eldhúsvaski þegar heitri pönnu er fleygt flissandi ofan í hann […] - baðvatn sem er löngu kólnað handan við læstar dyr (7) Ef lesandi er nógu meðvitaður getur hann svo fundið öll leiftrin innan í textanum, þar sem þau láta lítið fyrir sér fara, í eins konar bókmenntalegu „Hvar er Valli?“  Lok verksins bjóða ekki upp á neina augljósa lausn, þó að hringnum sé lokað og gengið frá öllum endum. Tony situr eftir og þarf að aðlaga hinn nýja sannleika skilningi sínum á lífinu en átökin hafa neytt hann til að endurskilgreina sjálfan sig, ekki bara í nútíðinni heldur í fortíðinni líka. Á sama hátt neyðumst við lesendurnir ekki bara til að draga okkar eigin ályktanir; við verðum líka, ein og óstudd, að veiða hugmyndirnar upp af blaðsíðum verksins og innlima í okkar eigin sögu. SUZANNE Collins hefur sagt að hún hafi fengið innblásturinn að Hungurleikjaseríunni þegar hún eitt kvöldið fylgdist með stríðsfréttum og raunveruleikasjónvarpi á víxl og gerði sér grein fyrir að stríð með öllu sínum hörmungum væri orðið að skemmtiefni.1 En viðfangsefni hennar ristir enn dýpra. Þríleikurinn er bein og mjög sláandi ádeila á stríð, ekki síst þann stríðsrekstur sem Bandaríkjamenn hafa stundað í Mið-Austurlöndum undanfarna áratugi. Í fyrstu bókinni var lesandi minntur óþægilega á að ungu fólki er att miskunnarlaust út í átök sem munu oftar en ekki enda með dauða þess. Önnur bókin endurtók þetta þema og bætti við þeirri áminningu að enginn væri óhultur fyrir herkvaðningu. Stríðsátök gætu bitnað á hverjum sem er, ekki síst saklausum borgurum. Í þeirri þriðju hefur orðið allsherjaruppreisn og hérna lærir lesandinn þá erfiðu lexíu að það er ekkert rétt eða rangt þegar kemur að því að ná fullnaðarsigri í stríði. Sigurvegarinn er alltaf sá sem beitir mestum bolabrögðum. En slíkir sigrar eru líka mjög dýru verði keyptir. Hversu hár getur fórnarkostnaður orðið og sigurvegararnir samt talað um réttlátan sigur?  Þegar bókin hefst er Katniss Everdeen að jafna sig á síðustu hungurleikjum, aðlagast aðstæðum á nýja heimilinu í þrettánda umdæminu og reyna að takast á við hlutverk frelsishetju sem hefur verið þröngvað upp á hana. Grimmilegt stríð geisar á milli hinnar spilltu borgar Kapítól og umdæmanna þrettán og frammistaða hennar sem sameiningartákns getur skipt sköpum fyrir útkomu stríðsins. En Katniss hefur aldrei átt gott með að fylgja skipunum og sami eldmóður og gaf byltingunni líf fær hana til að fylgja sinni eigin sannfæringu í hvívetna, stundum þvert á það sem bandamenn hennar vilja. Fyrr en varir er hún komin í sams konar lífsháska og hún upplifði á leikjunum og fórnirnar verða sífellt erfiðari.  Þótt Hungurleikjabækurnar séu markaðssettar fyrir unglinga verður seint sagt að þær sé léttmeti og á það síst við um Hermiskaða. Bókin er mjög erfið aflestrar á köflum þar sem ekkert er dregið undan í lýsingum á fylgifiskum stríðsátaka. Persónurnar þurfa að þola pyntingar, bæði andlegar og líkamlegar, hinum varnarlausu er miskunnarlaust fórnað og ímyndunarafli manneskjunnar þegar kemur að því að finna nýjar og svívirðilegar aðferðir við að klekkja á andstæðingnum virðist engin takmörk sett. Ólíkt hinum bókunum tveimur rann ég ekki í gegnum hana í einni bunu heldur þurfti að taka mér hlé þegar hörmungarnar hlóðust upp. Fyrir vikið er hún mun áhrifameiri en kannski ekki eins ánægjuleg. Vonarneistinn sem hélt lesandanum við efnið í Hungurleikjunum og Eldar kvikna er orðinn ansi daufur undir lok Hermiskaða. En sú von slokknar þó aldrei alveg að með tímanum munu nýjar kynslóðir njóta góðs af því sem á undan er gengið. Byltingin étur börnin sín Eftir Ástu Gísladóttur Suzanne Collins. Hermiskaði. Forlagið. Þýðandi Magnea J. Matthíasdóttir. Reykjavík. 2012. 1 Sellers, John A., „A Dark Horse Breaks Out“, Publishers Weekly, 6. september 2008, sótt 10. október 2012 af http://www. publishersweekly.com/pw/print/20080609/9915-a-dark-horse- breaks-out.html.

x

Spássían

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Spássían
https://timarit.is/publication/1454

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.