Orð og tunga - 2020, Blaðsíða 56

Orð og tunga - 2020, Blaðsíða 56
44 Orð og tunga fleir tölu sam ræmi við nefnifallsliðinn. Á næsta stigi, sjá (10), er fall­ mörk un in á liðnum ‘konungurinn’ horfin en enn er ‘perur’ frumlagið vegna þess að sögnin sýnir eftir sem áður fleirtölusamræmi (sjá gagn­ rýna umfjöllun hjá Allen 1986:396–397 um þetta meinta millistig). Á þriðja stiginu, sjá (11), greinir enska ekki að eintölu og fleirtölu í þátíð sagna og því sést ekki hvort sögnin samræmist fyrri eða síðari liðnum. ‘Konungurinn’ í (11a) telst hins vegar frumlagið hér vegna þess að það er hægt að setja persónufornafn í nefnifalli í staðinn fyrir liðinn, eins og sýnt er í (11b). Einnig sést þetta á því, eins og Jespersen bendir á, að sé nútíð notuð samræmist sögnin fyrri liðnum í tölu, ‘konungurinn/hann’, en ekki þeim síðari, ‘perur’: the king(et.) likes(et.) pears(ft.) en ekki *the king(et.) like(ft.) pears(ft.). Jespersen gerir ráð fyrir endurtúlkun á setningafræðilegu hlut­ verki skynjandans (þ.e. andlag → frumlag) og telur skýringarinnar vera að leita í hvarfi fallmörkunar á nafnliðum í ensku. Ýmsir hafa þó bent á að tímasetningin styðji þá skýringu alls ekki, sagnirnar séu notaðar í sínum eldri hlutverkum löngu eftir að fallmörkun á nafnorðum er horfin (sjá t.d. Allen 1986, 1995, van Gelderen 2018). Allen (1986) heldur þess í stað fram að breytingin á like felist í því að nýr flokkunarrami (e. subcategorization frame) hafi bæst við. Fyrst hafi sögnin eingöngu tengt skynjandann (sbr. ‘konungurinn’ í (9)–(11)) við andlag og þemað (sbr. ‘perur’ í dæmum Jespersens) við frumlag en nýi ramminn hafi tengt skynjandann við frumlagið og þemað við andlagið. Þannig hafi um skeið verið tveir flokkunarrammar fyrir sögnina ‘líka’ í ensku. Ef Allen hefur rétt fyrir sér mætti segja að um tíma hafi ‘líka’ verið skiptisögn í ensku. Við þetta má svo bæta að samkvæmt van Gelderen (2018:147) tók sögnin like (fe. lician) skynjanda sem var andlag á elsta skeiði en frá um 1200 tekur skynjandinn að birtast sem frumlag. Breytingatíminn er þó langur, því andlagsskynjendur með like finnast til um 1800. Van Gelderen (2018) telur ástæður þessara breytinga með like og fleiri skynjandasögnum vera að finna í brottfalli orsakarmorfems; sagnir (eða réttara sagt sagnliðir) með skynjandaandlagi á eldra skeiði hafi falið í sér náttúrulegan endapunkt (þær hafi verið það sem á ensku kallast telic) en þegar breyting hafi átt sér stað þannig að skynjandinn hafi orðið að frumlagi hafi merkingin breyst þannig að sagnliðurinn tákni ástand (sem felur ekki í sér náttúrulegan endapunkt). Bætt sé upp fyrir þetta brottfall með því að skjóta inn sögninni do, make eða put, eða með notkun aðskeyta á borð við ­ify, ­ate, en­ og ­en til þess að styrkja (fyrri) orsakarmerkingu (íslensk samsvörun við þetta gæti tunga_22.indb 44 22.06.2020 14:03:51
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154

x

Orð og tunga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.