Orð og tunga - 2020, Síða 74

62 Orð og tunga
lega væri rétt að greina þennan lið sem „einhvers konar“ geranda í
þessum dæmum (bls. 65) en það minnir einmitt á þann merkingarlega
mun sem rætt var um í 4. kafla hér á undan. Frekari rannsókna væri
þá þörf á því hvort greina mætti líka með nefnifallsfrumlagi annars
vegar og dreyma með nefnifalli hins vegar á hliðstæðan hátt.
5 Lokaorð
Í fyrri umfjöllun um sögnina líka í íslensku, og jafnvel hliðstæður
hennar í skyldum tungumálum, hefur því verið haldið fram að líka
sé ólík samsvarandi sögn í íslensku nútímamáli og hafi haft ein­
kenni samhverfra sagna (skiptisagna). Vísbendingar um slíkt hafa
til þessa hins vegar ekki verið nægjanlega traustar því að þær hafa
einvörðungu byggst á ólíkri orðaröð en búast mætti við út frá nú tíma­
máli. Þar sem orðaröð í forníslensku var mun frjálsari en síðar varð
er því æskilegt að finna viðbótarrök þessari greiningu til stuðnings.
Við höfum stungið upp á því að nota dæmi þar sem líka stendur í
formgerð með stýrinafnhætti sem slíka viðbótarröksemd enda hafa
þess háttar formgerðir verið nýttar í fyrri rannsóknum til þess að sýna
með traustum hætti fram á frumlagseðli nafnliða.
Gögnin sem tínd hafa verið til hér að ofan benda til þess að líka hafi
getað haft formgerð samhverfra sagna að fornu (þágufallsliðurinn gat
verið andlag), sem rímar við hliðstæða sögn sögulega í öðrum skyld­
um málum. Í ensku er stundum talið að sögnin like/lician hafi ekki
verið samhverf heldur á eldra skeiði alltaf staðið með skynjanda sem
er andlag; síðar verði svo endurtúlkun á skynjandanum sem frumlagi.
Það er áhugaverð staðreynd að íslenska skuli hafa þróast á svipaða
leið og enska þar sem líka, eins og like/lician, hætti að vera samhverf
sögn. Í ensku samhengi er í hefðbundnum skrifum bent á möguleg
áhrif frá breytingum innan fallakerfisins en það er skýring sem dugir
engan veginn til þess að gera grein fyrir þróuninni í íslensku.
Við höfum stungið upp á því að beita greiningu Woods og Hall­
dórs Ármanns Sigurðssonar (2014) til þess að gera grein fyrir breyti­
leikanum á setningafræðilegan hátt, enda þótt hún hafi verið sniðin að
nútímamáli. Það er hins vegar ekki augljóst á þessari stundu hvernig
hægt er að ná formlega utan um mögulegan blæbrigðamun eða jafn­
vel ólíka merkingu sagnarinnar líka að fornu þar sem þágufallsliður­
inn er andlag og því ljóst að frekari rannsókna er þörf.
tunga_22.indb 62 22.06.2020 14:03:51