Orð og tunga - 2020, Síða 101

Orð og tunga - 2020, Síða 101
Matteo Tarsi: Samspil tökuorða og innlendra orða 89 málunum og segir að allar beri að rekja til lat. versus. Hvað íslenska orðið varðar er það sennilega úr miðlágþýsku frekar en beint úr latínu, en þó má ekki útiloka alveg seinni möguleikann. Físl. vísuorð (SnE u.þ.b. 1220 > GKS 2367 4to 1300–1350, Finnur Jónsson 1931) er ákvörðunarsamsetning af vísa og orð. Orðið er innlent nýgert orð. Ekki er einfalt að meta samband þessara tveggja orða. Það má þó stinga upp á því að orðin vísi til kjarnahugtaks í skáldskap og væri því helst við því að búast að innlent orð hafi verið tekið í notkun fyrst. Ef þetta er rétt athugað, þá ber að túlka tökuorðið sem virðingartökuorð. 6 Niðurstöður Samheitapör í íslensku sem koma fram áður en hreintungustefna nær að blómstra bera vitni um að samspil orðanna hefur alltaf verið hluti af sögu íslensks orðaforða. Tilgangurinn með að taka inn í málið tökuorð, eða smíða samheiti þeirra, er fyrst og fremst sá að auka orðaforða og auðga málið. Samheitapörin í ÞMR eru mun fleiri en í Fyrstu, Annarri og Fjórðu málfræðiritgerðinni og flest þeirra tilheyra merkingarsviðunum málfræði og málskrúðs­ og skáldskaparfræði. Flest orðin teljast því til íðorða. Samheitapörin birtast á fjóra vegu, þ.e. í skýringarinnskotum og samheitatvennum, til skiptis í textanum og á sambærilegum stöðum í mismunandi handritum. Tafla 3 sýnir dreif ingu birtingartegunda eftir merkingarsviðum: Skýr- ing ar- innskot Sam- heita- tvenna Birt ing til skipt is í text an um Birt ing á sam bæri- leg um stöð um Almennur lærdómur 1 Eiginleikar 1 Magn 1 1 Málfræði 1 1 Málskrúðs­ og skáldskaparfræði 10 1 Náttúra 1 1 Sagnir 2 1 Tafla 3: Samanburður milli merkingarsviða samheitapara og birtingartegundir þeirra. tunga_22.indb 89 22.06.2020 14:03:52
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154

x

Orð og tunga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.