Orð og tunga - 2020, Qupperneq 133

Orð og tunga - 2020, Qupperneq 133
Eiríkur Rögnvaldsson: clarin­miðstöð á Árnastofnun 121 3 Gögn í CLARIN ERIC Áður en gögn eru skráð í miðlægan gagnagrunn CLARIN ERIC þarf í fyrsta lagi að útbúa lýsigögn þar sem innihaldi gagnanna er lýst og upplýsingar gefnar um ýmis atriði sem þau varða – höfunda, tungu­ mál, gagnasnið, notkunarskilmála o.s.frv. Þessi lýsigögn þurfa að vera á samræmdu sniði til að auðvelda notkun þeirra og leit í þeim. CLARIN ERIC hefur útbúið sniðmát fyrir lýsigögn til að leiðbeina notendum um hvaða upplýsingar þurfi að fylgja gögnunum. Í öðru lagi þarf að ákveða notkunarskilmála gagnanna – hvort þau eru öllum opin og aðgengileg án takmarkana, eða hvort einhverjar tak­ markanir eru á aðgengi og notkun, og þá hverjar. Það er t.d. algengt að óheimilt sé að nýta gögn í hagnaðarskyni eða breyta þeim á einhvern hátt. Til eru ýmsir staðlaðir leyfisskilmálar sem hægt er að velja á milli, t.d. svonefnd Creative Commons­leyfi (https://creativecommons. org/), en einnig er hægt að gera gögn aðgengileg með sérsniðnum leyfum. Í þriðja lagi getur þurft að breyta gagnasniðinu. Ýmis samræmd snið hafa verið sett fram fyrir mismunandi tegundir mállegra gagna – textasöfn, orðasöfn, handrit, uppskriftir hljóðskráa o.s.frv. Þar má ekki síst nefna margvísleg snið frá Text Encoding Initiative (https://tei­c. org/). Æskilegt er að gögn séu á einhverju slíku þekktu sniði eftir því sem kostur er, en lágmarkskrafa er að sniði gagnanna sé nákvæmlega lýst þannig að auðvelt sé fyrir notendur að átta sig á því. Í fjórða lagi þarf að gera gögnin aðgengileg, ásamt lýsigögnum. Það er hægt að gera á ýmsan hátt. Að sumum gögnum er eingöngu leitaraðgangur gegnum ákveðið leitarviðmót. Notendur geta þá leitað að orðum og orðasamböndum en það er misjafnt eftir gagna­ sniði og leitarviðmóti hversu nákvæm leitin getur verið, og eftir hvaða atriðum er hægt að leita. Í öðrum tilvikum er hægt að sækja gögnin í heild, stundum með ákveðnum skilyrðum sem kveðið er á um í leyfisskilmálum sem þarf að samþykkja áður en gögnin eru sótt. Miðlægt tölvukerfi CLARIN ERIC skannar reglulega allar lýsi­ gagna skrár sem vistaðar eru á öllum CLARIN­miðstöðvum. Upp lýs­ ingar úr þessum skrám fara inn í miðlægan gagnagrunn, sýndarsafn mál fanga (e. Virtual Language Observatory, https://vlo.clarin.eu/) og þar er hægt í einni leit að leita í lýsigögnum meira en milljón málfanga um alla Evrópu. Öllum gögnum sem eru lögð inn til einhverrar CLARIN­ miðstöðvar er gefið varanlegt auðkenni (e. Persistent Identifier, PID). tunga_22.indb 121 22.06.2020 14:03:54
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154

x

Orð og tunga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.