Skessuhorn - 03.06.2020, Blaðsíða 38

MIÐVIKUDAGUR 29. MAÍ 201938
Horft yfir liðið ár og litið til þess nýjaSjómannadagurinn
Borgnesingurinn Þorbergur Lind
Egilsson, eða Beggi eins og hann er
oftast kallaður, varði stærsta hluta
af sinni starfsævi á ferðinni, bæði á
þjóðvegum landsins og á miðunum.
Hann hóf ungur störf á Akraborg-
inni sem sigldi milli Borgarness
og Reykjavíkur og svo seinna milli
Akraness og Reykjavíkur. Lengst
af starfaði hann þó hjá Hafskipum
og sigldi frá Íslandi til Evrópu með
fisk, timbur, mjöl og salt svo fátt
eitt sé nefnt. Beggi keyrði einnig
tímabundið mjólkurbíl fyrir Mjólk-
ursamsöluna auk þess sem hann ók
vöruflutningabíl fyrir Kaupfélag-
ið þegar hann tók sér hlé frá sjón-
um. Hann hugsar hlýlega til þess-
ara tíma þegar hann rifjar þá upp
við blaðamann Skessuhorns.
Viðvaningur á sjó
„Árið 1964 byrjaði ég á sjó, þá á
Akraborg,“ segir Beggi um leið
og hann flettir upp í sjóferðabók-
inni sinni við eldhúsborðið á þriðju
hæðinni í blokk við Hrafnaklett í
Borgarnesi. Beggi byrjaði ungur
pjakkur að vinna í Borgarnesi við að
afferma og setja vörur í skipin sem
komu þar í höfn. „Ég fór og talaði
við skipstjórann á Akraborginni og
fékk strax vinnu sem viðvaningur.
Ég hafði náttúrlega aldrei verið á sjó
svo ég byrjaði sem viðvaningur. Svo
þurfti maður að vinna sig upp með
tíma og reynslu,“ útskýrir Beggi og
rýnir betur í sjóferðabókina sína.
„Fyrsta skráningin var 29. apríl á
MS Akraborg frá Borgarnesi. Ég
sé svo að ég hef ekki verið lengi að
vinna mig upp. Ég er skráður háseti
þann 30. júní sem þýddi í rauninni
bara hærri laun,“ bætir hann við og
viðurkennir jafnframt í leiðinni að
háseti hljómaði sem mun virðulegri
titill en viðvaningur. Beggi starf-
aði á Akraborg meira og minna til
1966. „Akraborgin var góður skóli.
Þar lærði maður til dæmis að stýra
skipinu.“
Meiri kröfur á
sjómenn í dag
Miklar breytingar hafa verið á
reglum sem fylgja því að starfa á sjó
bæði erlendis og hér á landi, reglur
sem setja mun meiri kröfur á sjó-
menn. Þeir þurfa að sýna fram á
að hafa ákveðin réttindi og að hafa
tekið ýmis námskeið til þess að
mega starfa á sjó. Beggi segir þetta
breytta tíma í dag miðað við hvern-
ig þetta var í gamla daga. „nú er
krafist erlendis frá að maður fari á
námskeið uppi í Sjómannaskóla til
að geta staðið vakt upp í brú. Það
koma eftirlitsmenn um borð í skip-
in erlendis og skipstjóri þarf að geta
sýnt fram á að menn séu með rétt-
indi og mega yfir höfuð vera um
borð. Það var ekkert svoleiðis þegar
ég byrjaði á sjó,“ rifjar Beggi upp.
Hann minnist þess að í gamla
daga þá var það alltaf bátsmaðurinn
í áhöfninni sem stýrði inn í hafn-
ir erlendis og hérna heima. „Það
var til dæmis engin sjálfstýring
þegar við sigldum í gegnum stóru
skurðina, svo við hásetarnir skipt-
umst á um að stýra. Bátsmaður-
inn tók svo við og stýrði okkur inn
í hafnir. Ég lærði að stýra á Akra-
borginni þegar ég var að byrja á sjó
svo ég fékk stundum að stýra þarna á
Selánni hjá Hafskipum. Eitt skiptið
stýrði ég Selánni í um átta klukku-
stundir þegar við sigldum í gegnum
Kílarskurðinn sem liggur frá Elbu í
Þýskalandi og yfir í Eystrasaltið, þá
sat ég bara rólegur á stól.“
Smyrjari á Mælifelli
Beggi starfaði um tíma sem smyrj-
ari á Mælifelli, vöruflutningaskipi í
skipaflota Sambands íslenskra sam-
vinnufélaga. „Ég var í raun þarna
til að aðstoða vélstjórann. Helstu
skyldur mínar voru þrif, mála,
fylgjast með olíu á vélum og svona.
Dytta að þessu og hinu og vera á
vakt niðri í vél,“ segir Beggi frá.
„Ég man að eitt sinn misstum
við skipið upp á sker við Djúpa-
vog áður en við áttum að leggja af
stað til Írlands með sekkjað mjöl.
Þá lak sjórinn inn í skipið og þurfti
að rífa undan því. Það voru gerð-
ar bráðabirgða viðgerðir á skipinu
svo hægt væri að halda áfram með
flutningana. Tank-dekkið hélt skip-
inu og steypt var í götin í vélrúm-
inu áður en haldið var áfram. Við
komum við í Cork á Írlandi, lest-
uðum þar og héldum svo áleiðis til
Rheinsberg í Þýskalandi. Þar fórum
við fimm vikur í dokk svo hægt væri
að gera varanlegar viðgerðir á skip-
inu,“ rifjar Beggi upp.
„Við vorum þrír smyrjarar á
Mælifelli. Ég man eftir því þegar
við strönduðum þarna á Djúpa-
vogi, að einn smyrjarinn, eldri karl
frá Ísafirði, var öllum stundum með
peningaveskið og vegabréfið í rass-
vasanum til að hafa það örugglega
með ef við þyrftum svo allir að
fara í björgunarbátinn á einhverj-
um tímapunkti á leiðinni. Hann var
svo lífhræddur karlinn og gat ekki
hugsað sér að skilja neitt eftir um
borð.“
Kaupið var lágt
Beggi hefur verið á þónokkuð
mörgum skipum í gegnum tíðina.
Má þar nefna Urriðafoss og Goða-
foss, Helgafell og Arnarfell, Gjaf-
ar og Skuld. Lengst starfaði Beggi
þó hjá Hafskipum. „Ég var meira
og minna á skipum Hafskipa frá
1967-1983. Fyrst á svokölluðum
tramp túrum en eftir 1970 fór að
verða meira um áætlanir hjá Haf-
skipum. Þá var siglingaleiðin:
Reykjavík-Ísafjörður - Akureyri -
Antwerpen - Hamborg - Hull -
Reykjavík. Það voru mun styttri
stopp í þessum rútusiglingum. Þá
sigldum við tvo túra og einn frí
og maður var bara um borð í skip-
inu. Það voru hafnarfrí og svoleið-
is en þegar það var ákveðið að fara
kannski á fimmtudagskvöldi í miðri
viku, þá þurfti maður að vera mætt-
ur tvo tíma fyrir brottför til að sjó-
búa, setja keðjur á farminn og und-
irbúa siglinguna framundan. Mað-
ur fór ekkert einn og einn túr, þetta
var bara eins og hver önnur vinna,“
segir Beggi. Hann segir að alltaf
hafi verið frítt fæði og húsnæði um
borð. Engin útgjöld, en að kaup-
ið hafi verið lágt. „Við áttum rétt á
30% af kaupinu í gjaldeyri og feng-
um það frá skipinu,“ útskýrir hann.
Það var mismunandi hvað hver
túr var langur en samkvæmt sjó-
ferðabók Begga þá var lengsti túr-
inn yfir 200 dagar. „Áhöfnin var
eins og fjölskylda manns. Vissulega
gat þetta orðið einhæft, en það var
ýmiskonar afþreying fyrir okkur um
borð þegar við vorum ekki á vakt.
Við vorum með myndbönd til að
horfa á og alltaf fengum við kassa
af bókum frá Borgarbókasafninu í
Reykjavík fyrir hvern túr. Svo kom
fyrir að maður fékk sér einn og einn
bjór,“ segir Beggi og glottir.
Garmurinn á Langá
„Það var einu sinni kokkur á Lang-
ánni sem var kallaður Garmurinn.
Hann var búinn að vera hjá Haf-
skipum mjög lengi og orðinn svo-
lítið einhæfur í fæði. Alltaf þegar
það átti að vera ýsa í hádeginu þá
tók hann fiskinn út kvöldinu áður
til að þíða hann. Eitt skiptið þá vor-
um við strákarnir alveg búnir að fá
nóg af ýsu í matinn og brugðum á
það ráð að henda fiskinum í sjóinn
um nóttina. Svo kom að hádegis-
matnum degi síðar. Þá var Garm-
urinn búinn að leggja til borðs fjór-
ar tegundir af feiti; tólg, hamsatólg,
hnoðmör og brætt smjör ásamt
kartöflum og rófum. Þegar hann
gekk svo í burtu þá sneri hann sér
hratt við og sagði öskuvondur; „þið
vitið svo hvar ýsan er!“ Við fengum
„Að vera á sjó var eins og hver önnur vinna“
Beggi Egils rifjar upp farsælan feril á flutningaskipum
Akraborg kemur til hafnar á Akranesi á sjöunda áratugnum. „Ég fór og talaði við
skipstjórann á Akraborginni og fékk strax vinnu sem viðvaningur, en varð síðar
háseti.“ Ljósm. Ljósmyndasafn Akraness/Jósef Þorgeirsson.
Þorbergur Lind Egilsson á heimili sínu í Borgarnesi.
Langá er hér siglt til Hamborgar. Ljósm. Rick Cox.