Skessuhorn - 28.10.2020, Side 49

MIÐVIKUDAGUR 28. oKtÓBER 2020 21
Vísnahorn
Haustið er tími aðdrátta
og þá væntanlega heppi-
legt að halla sér að þeim
verslunum sem bjóða
best vöruúrval. Ef ég man
rétt var það Kristján heitinn Runólfsson sem
orti vörulista yfir smábrot af því sem finna má
í verslun Haraldar Júlíussonar á Sauðárkróki
eða með öðrum orðum hjá Bjarna Har:
Raksápa og rikklingar,
reykjarpípur vinsælar,
sælgæti og sixpensar,
sjást í fórum Bjarna Har.
Hatta, bindi og hálsklútar,
hakar, buxur margfrægar,
vítamín og vöðlurnar,
verslar enginn nema þar.
Bakstursvörur, baunirnar,
bollar, skálar, tannburstar,
músagildrur, mannbroddar,
makkarónur, borðhnífar.
Herðatré og tannstönglar,
tóbakshorn og kveikjarar,
lopi, skro og skóreimar,
skjólur, taumar, járnkarlar.
og fjölmargt fleira mætti upp telja en þó
bragurinn sé alltof langur til að birtast í heild
sinni er þar þó aðeins talið brot af raunveru-
legu vöruúrvali verslunarinnar og má af því
sjá að æðilangt yrði upp að telja.
Jón Atli Játvarðarson var að leika sér með
fleirtöluorðið föðm og batt það í stöku með
þessum afleiðingum:
Giftist lúða löng við föðm,
leigðu í súðarskápi.
Springur húð á maga og mjöðm
mest af búðarrápi.
Eitt og annað síaðist inn í kollinn á manni á
skólaárunum. Sumt tollir enn en reyndar fæst
af því sem var á námsskránni. Þessi vísa var til
dæmis ekki á námsskrá en þó þykist ég muna
hana þó hvorki viti ég hver orti þessa mann-
lýsingu né um hvern:
Ef að sér hann unga snót
allur meiri verður.
Spraðurbassi og sportidiót,
spámannlega gerður.
Árni Bergmann ritaði meðal annars bók-
ina „Eitt á ég samt.“ Minningar um samtíma-
menn og mismerkilega viðburði á lífsgöng-
unni. Þar mun meðal annars að finna þessa
limru um ástina:
Við lifum sem pamfílar lukkunnar
leirinn við hnoðum í krukkurnar
og bækur við skrifum
og í bókum við lifum
og sléttum á hvort öðru hrukkurnar.
Heiti bókarinnar tel ég líklegt að Árni sæki í
ljóð eftir Jónas Hallgrímsson sem hann nefnir
„Á nýársdag 1845“ og ættu vonandi flestir að
vera lítið skemmdir af þó það birtist hér:
Svo rís um aldir árið hvert um sig,
eilífðar lítið blóm í skini hreinu.
Mér er það svosem ekki neitt í neinu
því tíminn vill ei tengja sig við mig.
Eitt á ég samt og annast vil ég þig
hugur míns sjálfs í hjarta þoli vörðu
er himin sér og unir lágri jörðu
og þykir ekki þokan voðalig.
Ég man þeir segja: „Hart á móti hörðu“
en heldur vil ég kenna til og lifa
og þó að nokkurt andstreymi ég bíði
en liggja eins og leggur uppi í vörðu
sem lestastrákar taka þar og skrifa
og fylla, svo hann finnur ei, af níði.
Einhvern veginn virðist það stundum að-
eins ruglingslegt hvað er níð og hvað er ekki
níð. Hvað er niðrandi og hvað er ekki niðr-
andi. Að mínu viti er nánast sama hvað orð er
notað yfir eitthvað. Ef fólki þykir umtalsefnið
neikvætt fær orðið niðrandi merkingu. Einu
sinni þótti til dæmis heldur vegsauki að því að
vera feitur sem þykir mörgum neikvætt nú á
dögum en líklega árið 1953 orti Óskar í Með-
alheimi um einhvern ágætan sálusorgara:
Afl og fjörið óðum þver
af því smjörið brestur.
Þegar mörinn minnka fer
mæddur gjörist prestur.
Elís Kjaran sótti eitt sinn um starf í lögregl-
unni og gaf sjálfum sér eftirfarandi sakavott-
orð:
Aldrei hef ég afbrot framið,
aldrei níðst á flökkuhundum.
Aldrei neina lyddu lamið
(en langaði þó til þess stundum).
Sigmundur Jónsson á Vestara Hóli í Fljót-
um orti líka þegar hann var farinn að finna
fyrir afturförinni:
Ónýtur ég er til puðs,
annað líf má dreyma.
Krafturinn er kominn til Guðs
en kroppurinn ennþá heima.
Sjálfsgagnrýni er hverjum manni nauð-
synleg en auðvitað jafnþarft að hún sé ekki
of ströng og gera sér jafnt grein fyrir kostum
sem göllum. Óskar Sigurfinnsson í Meðal-
heimi gerði þessa úttekt á sjálfum sér:
Klám og níð ég kyrja mest,
kenni víða trega,
en um síðir sést þó best
sálin prýðilega.
Limrur hafa orðið æ vinsælli með tímanum
og ýmsar útgáfur til af þeim enda margir sem
spreyta sig á því forminu. Þessi er eftir Sig-
rúnu Haraldsdóttur en þar sem hún er ekki
alveg hefðbundin að forminu kallar Sigrún
hana glömru:
Þjóðhildur þambaði vín
þruglaði og skammaði Hlín
óð út á stétt
ældi og datt
sú var ei sérlega fín.
oftast vonumst við eftir að breytingar verði
til batnaðar en ekki er það þó alveg öruggt.
Allavega eru stundum deildar skoðanir um
það sem og fleira. Menningin er að sjálfsögðu
líka merkilegt fyrirbrigði þó stundum geti
verið svolítið snúið að skilgreina hvað felst
í orðinu svona nákvæmlega. Bjarni frá Gröf
orðaði þetta þannig:
Það er að verða meiri og meiri
menning hérna alstaðar.
Því núna eru flónin fleiri
og fullkomnari en áður var.
Svo virðist sem margir telji að menning-
in eigi sitt frumupphaf í skólunum en Bjarni
hafði þetta um það að segja:
Að skólanum er skömm og tjón
og skást að flýj´ann
ef þaðan koma fleiri flón
en fóru í´ann.
Með þökk fyrir lesturinn,
Dagbjartur Dagbjartsson
Hrísum, 320 Reykholt
S 435 1189 og 849 2715
dd@simnet.is
Ef þaðan koma fleiri flón - en fóru í´ann
Sigurður Ingi Jóhannsson, sam-
göngu- og sveitarstjórnarráðherra,
hefur mælt á Alþingi fyrir breyt-
ingu á lögum um skráningu einstak-
linga. Í frumvarpinu er veitt heim-
ild til að gefa út kennitölur til and-
vana fædda barna sem fæðast eftir
22. viku meðgöngu. Með breyting-
unni öðlast foreldrar þessara barna
tiltekin mikilvæg réttindi, svo sem
til fæðingarorlofs. Þar af leiðandi er
nauðsynlegt að halda skrá um þessa
einstaklinga en einnig í þágu heil-
brigðisvísinda.
Þær kennitölur sem úthlutað
verður í þessum tilvikum eru svo-
kallaðar kerfiskennitölur en þær
verða aðgreindar frá hefðbundnum
kennitölum í kerfum þjóðskrár og
notaðar af opinberum stofnunum
til að veita tiltekna þjónustu. Fjallað
er um kerfiskennitölur í lögum um
skráningu einstaklinga, sem tóku
gildi um síðustu áramót, en ákvæði
um kerfiskennitölur áttu að taka
gildi um næstu áramót. Í frumvarp-
inu er lagt til að gildistöku ákvæðis
um kerfiskennitölur verði frestað til
1. maí 2021 til að veita stofnunum
ríkisins og atvinnulífinu tækifæri til
að aðlagast þessum breytingum.
Samkvæmt ákvæði um kerfisk-
ennitölur geta erlendir ríkisborg-
arar, sem uppfylla ekki skilyrði til
að fá hefðbundna kennitölu, fengið
útgefna kerfiskennitölu vegna sér-
stakra hagsmuna hér á landi. Þess-
ar kerfiskennitölur eru notaðar af
opinberum stofnunum t.d. ef þessir
einstaklingar þurfa að greiða skatt,
nýta læknisþjónustu o.fl., án þess
að einstaklingarnir öðlist réttindi
hér á landi.
Loks er í frumvarpinu lagt til
að fresta gildistöku ákvæðis um að
bannað verði að miðla þjóðskránni
í heild sinni nema í undantekning-
artilvikum til 1. júní 2022. Ákvæðið
átti að taka gildi næstu áramót en
þar sem fyrirséð er að þjóðskrár-
kerfið verði ekki tilbúið tæknilega
fyrir þetta bann um næstu ára-
mót er lagt til að fresta gildistöku
ákvæðisins. mm
Nýverið var Steinunn Stefáns-
dóttir ráðin í hlutastarf sem upp-
lýsingafulltrúi og vefstjóri Háskól-
ans á Bifröst. Á vef skólans segir
að Steinunn sé með BA-próf í al-
mennum málvísindum og íslensku
og kennsluréttindi frá Háskóla Ís-
lands og leggur hún nú stund á
meistaranám í þýðingafræði við
sama skóla. Steinunn hefur starf-
að við framhaldsskólakennslu, ver-
ið upplýsingafulltrúi Fræðslumið-
stöðvar Reykjavíkur (nú Skóla- og
frístundasviðs), blaðamaður og að-
stoðarritstjóri Fréttablaðsins. Und-
anfarin ár hefur hún verið sjálfstætt
starfandi þýðandi, blaðamaður, rit-
stjóri og prófarkalesari. Steinunn
hefur meðal annars setið í stjórn
Samtaka um kvennaathvarf og
Kvenréttindafélags Íslands og ver-
ið formaður beggja félaga. Þá situr
hún í stjórn Íslenskrar málnefndar.
Vefstjóri og upplýsingafulltrúi
við Háskólann á Bifröst hefur með-
al annars með höndum ritstjórn
á vef skólans og skrifar fréttir úr
starfi hans og kemur þeim á fram-
færi við fjölmiðla.
mm
Í samráðsgátt stjórnvalda eru nú
til kynningar drög að frumvarpi til
laga um breytingar á ýmsum lögum
vegna tilfærslu póstmála frá Póst-
og fjarskiptastofnun til Byggða-
stofnunar. Hægt er að senda inn
umsögn eða ábendingar um frum-
varpið til og með 4. nóvember nk.
Með tilfærslu póstmála frá Póst- og
fjarskiptastofnun (PFS) til Byggða-
stofnunar hyggjast stjórnvöld
tryggja jafnan rétt landsmanna til
alþjónustu Íslandspósts, sem lýst
er í lögum um póstþjónustu. „Ýmis
rök mæla með því að Byggðastofn-
un taki að sér verkefni póstmála,
m.a. við að samhæfa betur byggða-
sjónarmið og póstmál,“ segir í til-
kynningu frá samgönguráðuneyt-
inu.
Frumvarpið er hluti af heildaryf-
irferð á lagaumhverfi Póst- og fjar-
skiptastofnunar. tilgangur frum-
varpsins, sem samið var í samvinnu
við PFS og Byggðastofnun, er að
mæla fyrir um lagabreytingar sem
nauðsynlegar eru til að færa stjórn-
sýslu og eftirlit með póstþjónustu
frá PFS til Byggðastofnunar. Mark-
miðið er að Byggðastofnun hafi
sömu heimildir og skyldur og PFS
fyrir tilfærsluna og að áfram verði
tryggð hagkvæm, skilvirk og áreið-
anleg póstþjónusta um land allt og
til og frá landinu.
mm/ Ljósm. úr safni.
Vilja flytja eftirlit póst-
mála til Byggðastofnunar
Ráðin vefstjóri og upplýsingafulltrúi á Bifröst
Andvana fædd börn eftir
22. viku fái kennitölu