Skessuhorn - 28.10.2020, Page 51

MIÐVIKUDAGUR 28. oKtÓBER 2020 23
Síðastliðið vor auglýsti Land-
græðslan eftir samstarfi við áhuga-
sama landeigendur um endurheimt
votlendis á jörðum þeirra. Starfs-
menn Landgræðslunnar heim-
sóttu landeigendur og mátu hvort
svæðin uppfylltu þau skilyrði sem
Landgræðslan setur fyrir slíku.
Þetta kemur fram í tilkynningu á
vef Landgræðslunnar. Í framhaldi
þeirrar vinnu voru svæði kortlögð
og ýmsar athuganir gerðar, svo sem
athugun á vatnsrennsli, kortlagning
skurða og fleira.
Í framhaldi af því voru svæði
kortlögð og ýmsar athuganir gerðar
og drónamyndir teknar. Ýmist voru
verktakar úr heimabyggð fengnir til
verksins eða þau unnin af landeig-
endum sjálfum. „Í þeirri vinnu má
helst nefna athugun á vatnsrennsli
til og frá svæðunum, kortlagningu
allra skurða og svæða á milli þeirra,
innsetningu vatnshæðarröra til að
mæla breytingar á grunnvatns-
stöðu ásamt drónamyndatökum,“
segir í frétt um málið á vef Land-
græðslunnar. Ýmist voru verktakar
úr heimabyggð fengnir til verksins
eða landeigendur unnu það sjálfir.
Þá hafa verktakar á Snæfellsnesi
einnig aðstoðað Landgræðsluna
við þróun verklags við endurheimt
votlendis.
Frá sunnanverðu Snæfellsnesi
bárust þrjár umsóknir frá landeig-
endum og vildi svo heppilega til að
tvær þeirra jarða liggja saman. Það
svæði er samtals um 100 hektarar
að stærð og er því stærsta samfellda
votlendissvæði sem hefur verið
endurheimt hjá Landgræðslunni.
„Á svona stóru svæði eru aðstæður
fjölbreyttar og úrlausnarefnin mörg
og vonir standa til þess að reynslan
sem safnast við verkefnið muni nýt-
ast vel í áframhaldandi vinnu,“ seg-
ir á vef Landgræðslunnar. Verktak-
ar verða þar að störfum út nóvem-
ber, ef veður leyfir, en hingað til
hefur veður verið gott á sunnan-
verðu Nesinu.
kgk
Votlendi endurheimt á sunnanverðu Snæfellsnesi. Ljósm. Landgræðslan.
Stærsta endurheimta votlendissvæðið
er á sunnanverðu Snæfellsnesi
og svo Haukaberg, sem nú telst
við Merkurteig 4. Árin 1884-1889
býr Sveinn ásamt fjölskyldu sinni í
Hoffmannshúsi, en á meðan hús-
ið var í smíðum átti hann heima í
Georgshúsi, en flytur í hið nýja hús
haustið 1889.
Nýja húsið Mörk
Árið 1906 rífur Sveinn svo hið gamla
hús og byggir nýtt hús á sama stað,
en það er miklu stærra. Það byggði
Ólafur smiður Þorsteinsson í Hall-
dórshúsi. Húsið var ein hæð, hátt
undir loft, á góðum steinsteypt-
um kjallara, og með góðu porti og
risi. Í nokkrum hluta hússins var frá
1908 einnig sölubúð Kaupfélags
Borgfirðinga, meðan Sveinn var
kaupfélagsstjóri, en eftir að hann
lét af því starfi 1914, hafði hann þar
sína eigin verslun, sem hann mun
hafa rekið fram undir 1930. Eftir
lát Sveins 1938, keypti Árni Árna-
son héraðslæknir húsið ásamt smá
lóðarparti. Á árinu 1942 selur dr.
Árni, Valdimar Kristmundssyni,
skipstjóra, hálft húsið, og er því þá
nokkuð breytt og gert til góða. Árni
læknir selur svo Valdimar allt hús-
ið 1946, og byggir sér nýtt hús við
Arnarholt 3.
Margar fjölskyldur bjuggu síðar í
þessu myndarlega húsi, m.a. Pálmi
Sveinsson, skipstjóri og Matthild-
ur Árnadóttir, Elías Benediktsson,
skipstjóri og Ólína Ólafsdóttir,
Magnús Þorsteinsson, bifreiðastjóri
og María Jakobsdóttir, Ragnar Er-
lendsson, verkstjóri og Jónína Elí-
asdóttir, Skarphéðinn Árnason, sjó-
maður og Ragnheiður Björnsdótt-
ir og fleiri. Það urðu síðan enda-
lok hins myndarlega húss, Mörkin,
Skólabraut 8, að brenna til kaldra
kola árið 1986.
Lykkja
Þar byggir fyrst bæ um 1877 Ingi-
magn Eiríksson frá Breiðinni. Bú-
stýra hans var Guðný Sigurðardótt-
ir. Ingimagn drukknar árið 1890 í
beitufjöruferð vestur á Mýrar.
Árið 1892 kemur að Lykkju Helgi
Guðbrandsson (1864-1945) ásamt
konu sinni Guðrúnu Illugadóttur
frá Lambhaga. Helgi var húsmað-
ur í Lykkju 1893-1923, átti heima
í Reykjavík eftir það. Sjómaður á
skútu á meðan hann var á Akranesi.
Þau hjón eignuðust þrettán börn.
Bæjarhúsin í Lykkju voru síðar rif-
in, nýtt hús byggt 1916, og stendur
það enn, við Skólabraut 20.
Þau hjón Helgi og Guðrún fluttu
alfarin til Reykjavíkur árið 1924.
Bjuggu þau fyrst á Laufásvegi 18.
tvö af börnum þeirra, þau Hólm-
fríður og tryggvi kaupa þá húsið
við Grundarstíg 10 (hús Hannesar
Hafstein, ráðherra). Hólmfríður
eignaðist síðan helming hússins en
systir hennar Anna hinn helming-
inn. Bjuggu foreldrar þeirra þar hjá
þeim en Guðrún andaðist 1944 og
Helgi 1945, eins og áður sagði.
Eftir Helga kemur að Lykkju Þor-
steinn Benediktsson frá Hvassafelli
í Norðurárdal og kona hans Sig-
ríður Helgadóttir frá Lambhúsum
og Litlabæ. Þau bjuggu í Lykkju,
Þorsteinn til dd. 1934, en Sigríður
nokkuð lengur. Þau áttu þrjú börn
saman, en auk þess átti Þorsteinn
einn son.
Það mun hafa verið 1938 sem
Árni Gíslason bifreiðastjóri kaupir
Lykkju. Hann var fæddur á Hellis-
sandi. Kona hans var Þórey Hann-
esdóttir Guðnasonar frá Sjávarborg.
Þau áttu saman þrjú börn. Þau búa í
Lykkju frá 1940-47. tveir bræður,
Hrólfur og Þórður Jónssynir búa
síðan í Lykkju. Þórður ásamt konu
sinni Skarpheiði Gunnlaugsdótt-
ur og tveim dætrum frá 1948-55
og Hrólfur ásamt konu sinni Guð-
rúnu Jónsdóttur ásamt 8 börnum
frá 1947-80. Margir hafa búið í
Lykkju síðan þetta var. Lykkja átti
lengi Sjóbúð eða skemmu á bakk-
anum fyrir neðan Nýhöfn.
Úr dagbókum
Sveins í Mörk
Sveinn Guðmundsson var mik-
ill reglumaður. Nærtækasta dæm-
ið um það eru dagbækur hans,
sem hann hélt samfellt frá 1. janú-
ar 1887, svo að segja án þess dag-
ur félli úr. Upphaflega virðist sem
markmið Sveins með dagbókar-
haldinu hafi fyrst og fremst verið
að skrá veðurlag, sjóferðir og fisk-
irí þó svo ýmislegt annað hafi flotið
með. Hér eru smá dæmi:
21. nóv. 1888 gerði hér aftaka-
veður með foráttubrimi. Við að-
eins hálffallinn sjó gekk hann miklu
lengra á land en elstu menn mundu.
Enda brotnuðu þá mörg skip og
bátar, jafnvel þau sem búið var að
færa undan sjó áður. Þá braut mikið
af Grenjunum.
5. mars 1889 var fundur í Görð-
um. 123 vildu hafa prestinn í Skag-
anum, 62 í Görðum. 112 vildu
hafa kirkjuna í Skaganum, en 59
í Görðum. Á hvítasunnu 9. júní
1889 blíðalogn og gott veður. Full
kirkja 60-80 manns of mikið og 150
manns stóðu úti.
24. mars 1894 er samþykkt á safn-
aðarfundi að færa kirkjuna í Skag-
ann. Í maí 1894 stendur: Verslun
var góð við Ward. Hann seldi salt
á 3,00, kol á 3,50, olíufatið á 22,00,
tjörukagga á 26,00. Hann keypti
fiskinn fyrir þessar vörur og pen-
inga og borgaði fiskinn með 34 kr.
skpd. mjög blautan. (Ath. hér er átt
við Pike Ward, fiskikaupmann og
ljósmyndara).
Aðfararnótt 28. des. 1894. ofsa-
rok, gekk sjór langt á land upp. tók
af veginn vestur á Bakka. Skemmdi
tún, en skip sakaði lítið.
Ásmundur Ólafsson tók saman
Heimildir: Akranesið (Ólafur B. Björnsson),
Borgirzkar æviskrár, Ljósmyndasafn Akra-
ness o.fl.
Úr fundargerð Akraneshrepps frá 1884 þar sem til umfjöllunar var bygging
fangaklefa. (Heimild: Héraðsskjalasafn Akraness).