Börn og menning - 2017, Blaðsíða 9

nefndur og hæðzt að mér“ segir feitlaginn drengur sem
þau elta og kalla Finn í Dularfulla jarðhúsinu) sem er
heldur skiljanlegri ef þau eru beinlínis að kalla mann-
eskjuna feita en að ávarpa hana sem Finn. Á hinn bóg-
inn er íslenska þýðingin þar með laus við þá leiðinda-
niðurstöðu að aðalpersónan sé jafnan uppnefnd eftir
holdarfari sínu.
Lundleiðir frændur og kynlegir náungar
Á ensku þykir Enid Blyton skrifa rislítinn og endur-
tekningarsaman stíl þó að þeim er þetta ritar finnist það
raunar ekki einkenna ensku Ævintýrabækurnar sérstak-
lega. Á íslensku fer því aftur á móti fjarri að sú sé raun-
in. Í Ævintýraeyjunni kemur þannig fram að skólafélagi
Finns og Jonna sé „lundleiður“ og hið sama á við um
Gottskálk frænda Jonna og Önnu (Geoff rey á frummál-
inu). Þetta sjaldgæfa (en gagnsæja) orð var nánast horfið
úr málinu þegar sá er þetta ritar las Ævintýraeyjuna fyrst.
Í Ævintýraeyjunni leggur fólk (og páfagaukar) „ísmeygi-
lega undir flatt“, menn lúta yfir „gulnaðan skjalastafla“,
eru „kampkátir“ og búa í húsi sem er „áveðurs“. Allt
gæti þetta vafist fyrir nútímalesendum og var ekki held-
ur hversdagslegt talmál á 8. áratugnum en þá kom þetta
ekki að sök og bækurnar slógu aftur í gegn.
Í Fimm í ævintýraleit er lykilpersóna í sögunni kynnt
á þennan hátt: „Í þeim svifum vatt sér kynlegur náungi
út úr fremsta lestarklefa. Hann var lágvaxinn og þrek-
vaxinn, og hann var með eins konar sjómannsskegg, að
því er virtist. Augu hans voru fagurblá, og þykkt hárið
grásprengt“. Í Dularfulla peningahvarfinu er sagt um
Gunnar lögregluþjón: „Hann hafði aldrei nema skaða
og skapraun af þessum krakkasmánum. Þessi ókunni
maður var líklega einhver vandræðagemlingur, og það
er bezt að eiga sem minnst saman við slíka menn að
sælda, þegar maður skildi þá ekki einu sinni.“
Þannig þýddu Sigríður Thorlacius, Kristmundur
Bjarnason og Andrés Kristjánsson bækur Enid Blyton
á blæbrigðaríkt bókmenntamál sem hefur eflaust aukið
mjög orðaforða íslenskra aðdáenda hennar. Á hinn bóg-
inn er hætt við að mörgum nútímabörnum þyki mál-
farið á bókunum undarlegt og fornlegt þó að enn vefjist
þær ekki tiltakanlega fyrir vönum lesendum.
Höfundur er prófessor í íslenskum bókmenntum
fyrri alda.
Fimm elska leynigöng.
Í Ævintýraeyjunni leggur
fólk (og páfagaukar)
„ísmeygilega undir
flatt“, menn lúta yfir
„gulnaðan skjalastafla“, eru
„kampakátir“ og búa í húsi
sem er „áveðurs“.
9„Ekki kalla mig Finn“